Giáo án Ngữ văn 12 chân trời Bài 4: Trên những chặng đường hành quân... (Nguyễn Văn Thạc)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu tác giả Nguyễn Văn Thạc và đoạn trích Trên những chặng đường hành quân

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV cho HS xem video ngắn để trả lời câu hỏi:

https://s.net.vn/CLWu 

Tìm hiểu về cuộc đời cũng như sự nghiệp của tác giả, liệt sĩ Nguyễn Văn Thạc:

+ Thân thế, sự nghiệp.

+ Đôi nét về nhật kí Mãi mãi tuổi hai mươi.

- HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- HS chia vai đóng cặp để thực hiện phỏng vấn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời các nhóm HS phát biểu, yêu cầu cả lớp nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV bình giảng:

Cuốn nhật ký “Mãi mãi tuổi hai mươi” do liệt sỹ Nguyễn Văn Thạc viết có tên thật là “Chuyện đời”, sau này được Nhà xuất bản Thanh Niên in và đổi tên là “Mãi mãi tuổi hai mươi”. Chính vì vậy, trong cuốn nhật ký này, liệt sỹ Nguyễn Văn Thạc đã viết, say sưa kể và đưa ra nhiều suy nghĩ, quan niệm của mình về “triết lý sống”. Xuyên suốt trong đó là một triết lý sống đẹp, sống có ích, không sống hoài, không sống phí. Tư tưởng này, một phần tác giả bị ảnh hưởng bởi phương châm sống của nhân vật Paven trong tiểu thuyết “Thép đã tôi thế đấy” của nhà văn Nga Nikolai A.Ostrovsky (được liệt sỹ nhắc đi nhắc lại nhiều lần trong cuốn nhật ký); một phần là do ảnh hưởng của bối cảnh lịch sử thời đại, khi mà cả nước đang sục sôi một lòng “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”.

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Nguyễn Văn Thạc: 1952 – 1972.

- Quê quán: Làng Bưởi, Tây Hồ, Hà Nội.

- Anh nhập ngũ năm 1971, khi đang là sinh viên Khoa Toán – Cơ, trường đại học Tổng hợp Hà Nội, hi sinh tại chiến trường Quảng Trị năm 1972.

2. Tác phẩm

- Mãi mãi tuổi hai mươi là tập nhật kí được Nguyễn Văn Thạc viết để miêu tả lại cuộc sống, chiến đấu trên chiến trường của các chiến sĩ.

- Tác giả ghi chép chân thực về cuộc sống hàng ngày của bản thân và đồng đội ở nơi tuyến đầu chống đến quốc Mỹ, về nỗi đau của dân tộc Việt Nam trong chiến tranh.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu một số yếu tố của nhật kí: tính phi hư cấu, thủ pháp nghệ thuật, sự kết hợp chi tiết, sự kiện hiện thực với trải nghiệm, thái độ và đánh giá của người viết

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- GV chia lớp thành các nhóm thảo luận trong vòng 3 phút để trả lời câu hỏi sau đây.

(1) Nêu tên và phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ trong đoạn văn sau: “Buổi gác đầu tiên là đêm trăng sáng, là bài thơ, là một trang nhật kí…. Sung sướng và hãnh diện biết bao, ơi xóm làng yêu quý…. Cây lá đang dồn nhựa để trổ ra một mùa quả chín…”

(2) Liệt kê một số chi tiết có tính xác thực trong nhật kí ngày 10/4/1972(địa danh, con người, thời gian, sự kiện…) và cho biết tác dụng của chúng.

(3) Theo em, văn bản trên có sử dụng yếu tố hư cấu hay không? Nếu có hãy nêu ví dụ; nếu không, cho biết vì sao?

- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Các nhóm thảo luận để trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện các nhóm lên bảng yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

II. Khám phá văn bản.

1. Tìm hiểu một số yếu tố của nhật kí: tính phi hư cấu, thủ pháp nghệ thuật, sự kết hợp chi tiết, sự kiện hiện thực với trải nghiệm, thái độ và đánh giá của người viết 

(1)

Các biện pháp tu từ được sử dụng trong văn bản gồm:

• So sánh:

+ “Buổi gác đầu tiên” được ví như: “đêm trăng”; “bài thơ”; “trang nhật kí”=> Hình ảnh buổi gác đầu tiên trở nên độc đáo, trữ tình. Trong tâm hồn của người lính trẻ, “buổi gác đầu tiên” chất chứa bao cảm xúc đẹp đẽ, điều đó cho thấy người lính yêu thiết tha công việc bảo vệ quê hương, Tổ quốc của mình.

+ “Những mái nhà nghiêng” được tác giả ví “như mí mắt” => Tăng tính tạo hình, đầy trìu mến, tân thương. Câu văn, đoạn văn chan chứa tình cảm, dễ đi vào lòng người. 

• Nhân hóa

+ “Ơi xóm làng yêu quý…” => Hình ảnh vô tri có hồn, sinh động qua tiếng gọi của người lính trẻ.

• Điệp ngữ

+ “Ngủ yên, ngủ yên” => Như một lời vỗ về, nhằm nhấn mạnh niềm mong mỏi làng quê yên bình.

• Điệp ngữ kết hợp liệt kê

+ “Bưởi đã cuối mùa, ổi đã cuối mùa” => Tăng tính biểu cảm cho câu văn. Thiên nhiên đang chuyển động, báo hiệu mùa quả ngọt đang về.

(2)

Các chi tiết có tính xác thực trong VB – PHỤ LỤC 1

(3)

VB Trên những chặng đường hành quân về cơ bản không sử dụng yếu tố hư cấu. Hầu như mọi sự việc, con người đều được ghi chép lại hết sức chân thực, với địa danh có thực, ngày tháng xác định.

Sở dĩ có điều đó là vì nhật kí được viết do nhu cầu ghi chép lại sự việc vừa xảy ra, hoặc xảy ra chưa lâu và mục đích ban đầu chỉ viết cho riêng mình, vì thế, nhìn chung yếu tố hư cấu là không cần thiết không phù hợp.

PHỤ LỤC 1

………………