Giáo án và PPT Ngữ văn 8 cánh diều Bài 6: Người thầy đầu tiên (Ai-ma-tốp)

BÀI 6. THỰC HÀNH ĐỌC HIỂU: 

NGƯỜI THẦY ĐẦU TIÊN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời câu hỏi sau: Em hãy giới thiệu ngắn gọn về một nhân vật người thầy trong đời thực hoặc trong văn học khiến em ấn tượng. Nhân vật ấy đã động mạnh mẽ đến nhận thức, tình cảm của em như thế nào?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu chung

GV đặt câu hỏi hướng dẫn HS tìm hiểu: 

• Hãy trình bày hiểu biết của em về tác giả Trin-ghi-dơ Ai-ma-tốp. 

• Trình bày hiểu biết của em về tác phẩm Người thầy đầu tiên.

Sản phẩm dự kiến:

1. Tác giả

- Trin-ghi-dơ Ai-ma-tốp (1928 – 2008) là nhà văn Cư-rơ-gư-xtan, một nước cộng hoà ờ vùng Trung Á, thuộc Liên Xô trước đây. 

- Đề tài chủ yếu là cuộc sống khắc nghiệt nhưng cũng đầy chất lãng mạn của người dân vùng đồi núi Cư-rơ-gư-xtan, tình yêu, tình bạn, tinh thần dũng cảm vượt qua những thử thách hi sinh thời chiến tranh, thái độ tích cực đấu tranh của tầng lớp thanh niên, trước hết là nữ thanh niên để thoát khỏi sự ràng buộc của những tập tục lạc hậu.

- Nhiều tác phẩm của ông từ lâu đã rất quen thuộc với bạn đọc Việt Nam như: Cây phong non trùm khăn đỏ, Người thầy đầu tiên, Con tàu trắng...

2. Tác phẩm

- Người thầy đầu tiên là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của đại văn hào Ai-ma-tốp sáng tác năm 1962. 

- Đoạn trích trong sách giáo khoa kể về một sự kiện đau buồn của Ai-tư-nai khi cô còn đang học ở trường làng. Gắn với sự kiện ấy là hình ảnh thầy Đuy-sen, người thầy đầu tiên của cô.

Hoạt động 2. Phân tích tác phẩm

GV đưa ra câu hỏi: 

Câu 1: Đoạn trích Người thầy đầu tiên kể về chuyện gì? Truyện được kể ở ngôi thứ mấy? Ngôi kể ấy có tác dụng như thế nào?

Câu 2: Tóm tắt nội dung chính của từng phần được đánh số trong văn bản. Nội dung phần 3 cho biết sự khác biệt gì về thời gian kể chuyện so với hai phần trước?

Câu 3: Thông qua cuộc đời nhân vật An-tư-nai, có thể nêu nhận xét gì về số phận của những người phụ nữ được nói tới trong câu chuyện?

Câu 4: Hãy dẫn ra một số câu văn thể hiện suy nghĩ, tình cảm và mong ước của thầy Đuy-sen khi trồng hai cây phong nhỏ. 

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1:

- Đoạn trích Người thầy đầu tiên kể về kí ức đau buồn của An-tư-nai khi còn ở ngôi làng Ku-ku-rêu hẻo lánh: bị người thân bán làm vợ lẽ cho một kẻ giàu có

- Truyện được kể ở ngôi thứ nhất, người kể chuyện chính là nhân vật An-tư-nai

- Ngôi kể thứ nhất khiến câu chuyện được kể lại chân thực, sinh động và giàu cảm xúc khi biểu cảm trực tiếp, thể hiện cảm xúc chân thực trước những sự việc mà nhân vật tham gia, …

Câu 2:

+ Phần (1): Thầy Đuy-sen hứa sẽ bảo vệ An-tư-nai trước âm mưu của người thím, động viên cô lạc quan, tin tưởng vào tương lai tươi sáng khi cùng cô trồng hai cây phong

+ Phần (2): Biến cố đau buồn vẫn xả ra với An-tư-nai và thầy Đuy-sen đã trải qua nhiều khó khăn, vất vả để giải thoát cho cô

+ Phần (3): Những suy nghĩ của An-tư-nai về còn đường mòn mà thầy Đuy-sen đã đưa cô đi hôm đấy

- Nội dung phần (3) là những suy nghĩ của nhân vật An-tư-nai ở hiện tại nên có sự khác biệt về thời gian kể chuyện so với hai phần trước – vốn là hồi ức của nhân vật

Câu 3: 

Thông qua cuộc đời của An-tư-nai, có thể rút ra một số nhận xét sau về số phận của những người phụ nữ trong câu chuyện:

- Chịu nhiều thiệt thòi

- Bị đói nghèo, lạc hậu đoạ đày, mất hết quyền làm người

Câu 4: 

- Một số câu văn thể hiện suy nghĩ, tình cảm và mong ước của thầy Đuy-sen khi trồng hai cây phong nhỏ: "Rồi em sẽ thấy hai cây phong của chúng … hãy còn ở phía trước"

- Nhân vật thầy Đuy-sen trong đoạn trích là một người thầy:

+ Yêu thương, quan tâm học trò (không chỉ là người truyền thụ kiến thức mà còn dạy học trò cách làm người, giúp An-tư-nai tạo lập nhân cách của mình)

+ Có trách nhiệm với học trò: ra sức bảo vệ An-tư-nai, dám hi sinh cả tính mạng để mong đem lại cuộc sống mới đầy hy vọng cho học trò của mình

+ Có niềm tin vào tương lai tươi sáng của học trò: tin tưởng mạnh mẽ vào năng lực của An-tư-nai, gieo vào lòng cô bé niềm tin, nghị lực trong cuộc sống.

…..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Tác giả của văn bản là ai?

A. Ai-ma-tốp 

B. Franz Kafka

C. Gabriel Garcia Marquez

D. Harper Lee 

Câu 2: Đặc điểm tính cách nhân vật thầy Đuy-sen:

A. Kiên trì, chịu khó

B. Có tấm lòng nhân từ, ý nghĩ tốt lành

C. Yêu mến trẻ nhỏ, mong cho các em được học hành đến nơi đến chốn

D. Tất cả các ý trên đều đúng

Câu 3: Nhờ "người thầy đầu tiên" ấy, cuộc đời An-tư-nai đã thay đổi ra sao?

A. Trở thành tỷ phú.

B. An-tư-nai cố gắng học tập và trở thành một viện sĩ.

C. Trở thành tu sĩ có tiếng.

D. Đỗ vào trường đại học hàng đầu thế giới.

Câu 4: Những chi tiết tiêu biểu nào được nhà văn sử dụng để khắc họa nhân vật thầy Đuy-sen:

A. Mong cho học trò được đi học ở thành phố.

B. Khi An-tư-nai bị ngã ở suối, thầy đỡ An-tư-nai lên, đỡ lên bờ, lót chiếc áo choàng cho An-tư-nai ngồi và chăm sóc, sau đó một mình làm hết việc lấy đá và những tảng đất cỏ đắp thành các ụ.

C. Ghi nhớ từng hành động nhỏ của học trò: đoán được An-tư-nai trút lại ki-giắc ở trường.

D. Tất cả các ý trên đều đúng.

Câu 5: Người kể chuyện băn khoăn, trăn trở về điều gì?

A. bí ý tưởng khi đang sáng tác

B. tác phẩm dở dang của mình, sợ rằng nó sẽ chẳng ra gì hết.

C. chưa lên được ý tưởng vẽ.

D. tác phẩm đã hoàn thành của mình, sợ rằng nó sẽ chẳng ra gì hết.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Chi tiết hoặc hình ảnh nào trong văn bản đã để lại trong em những ấn tượng sâu đậm ? Hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 - 10 dòng) ghi lại ấn tượng ấy.

Câu 2: Phân tích nhân vật thầy Đuy - sen trong đoạn trích Người thầy đầu tiên.