Giáo án và PPT Ngữ văn 8 cánh diều Bài 7: Xa ngắm thác núi Lư (Vọng Lư Sơn bộc bố – Lý Bạch)

BÀI 7. THỰC HÀNH ĐỌC HIỂU

XA NGẮM THÁC NÚI LƯ (VỌNG LƯ SƠN BỘC BỐ)

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV đặt câu hỏi yêu cầu HS thảo luận và trả lời câu hỏi: Quan sát đoạn các tranh ảnh sau, em cho biết tên của các địa danh xuất hiện trong mỗi bức tranh. Nêu hiểu biết của em về nền văn hóa của đất nước có các địa danh này. 

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu chung

GV đặt câu hỏi hướng dẫn HS tìm hiểu: 

• Hãy trình bày hiểu biết của em về tác giả Lý Bạch

• Trình bày hiểu biết của em về tác phẩm Xa ngắm thác núi Lư

Sản phẩm dự kiến:

1. Tác giả

- Lý Bạch sinh năm 701, mất năm 762, tự là Thái Bạch, hiệu là Thanh Liên cư sĩ. Ông sinh ra tại vùng quê Thanh Liên, Chương Minh, Tứ Xuyên, nhưng sống và làm việc chủ yếu ở Thành phố Trường Giang. Xuất thân từ một gia đình thương gia giàu có, vì thế từ nhỏ ông đã được học hành múa, học đạo, múa kiếm,…

- Lý Bạch là nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc, được mệnh danh là thi tiên (tiên thơ), do ông luôn thể hiện một tâm hồn tự do, phóng khoáng

- Lý Bạch viết cả ngàn bài thơ về đề tài chiến tranh, thiên nhiên, tình yêu và tình bạn. Hình ảnh trong thơ ông thường kì vĩ, lãng mạn, ngôn ngữ tự nhiên mà điêu luyện

2. Tác phẩm

- Xa ngắm thác núi Lư là bài thơ tiêu biểu viết về đề tài thiên nhiên của Lý Bạch

Hoạt động 2. Phân tích tác phẩm

GV đưa ra câu hỏi: 

Câu 1: Qua phần Dịch thơ, hãy xác định một số đặc điểm của thể thơ tứ tuyệt Đường luật của bài Xa ngắm thác núi Lư

Câu 2: Có thể chia bài Xa ngắm thác núi Lư thành hai phần: câu đầu và ba câu còn lại. Hãy cho biết nhiệm vụ mỗi phần của bài thơ.

Câu 3: Xác định vị trí đứng ngắm thác nước của Lý Bạch và cho biết lợi thế của việc chọn điểm nhìn đó để quan sát và miêu tả cảnh vật.

Câu 4: Vẻ đẹp của thác nước đã được Lý Bạch miêu tả như thế nào trong cả bài thơ?

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1:

- Bài Xa ngắm thác núi Lư thành hai phần: câu đầu và ba câu còn lại.

- Phần 1: Miêu tả khung cảnh núi Hương Lô.

- Phần 2: Miêu tả khung cảnh thác nước núi Lư.

Câu 2:

- Dựa vào chi tiết: "Dao khan bộc bố quải tiền xuyên" (xa nhìn dòng thác treo trên dòng sông phía trước), xác định được nhà thơ đứng ngắm thác từ phía xa và ở một vị trí thấp hơn nhiều so với chiều cao của thác. 

- Thác núi Lư từ trên cao ba nghìn thước đổ xuống nên phải có điểm nhìn xa như thế sẽ nhìn được toàn cảnh. Trước mắt ông, thác treo lên như dòng sông dựng ngược. 

Câu 3: 

- Những vẻ đẹp của thác nước được Lý Bạch miêu tả trong cả bài thơ:

+ Câu thứ nhất tả vẻ đẹp của mặt trời chiếu trên đỉnh núi Hương Lô: dưới những tia nắng của mặt trời và làn hơi nước phản quang. Thác nước bắn tung bọt, hơi nước tỏa ra như sương khói, mặt trời phản quang ánh sáng sinh ra những khói tía huyền ảo.  Nhìn từ xa, đỉnh Hương Lô giống như một lư hương khổng lồ. Với động từ “sinh”, ánh sáng đó xuất hiện giống như chủ thể làm cho sự vật như được sinh sôi và trở nên sống động.

-> Câu thơ đầu tả núi Hương Lô có tác dụng làm phông nền cho hình ảnh của thác nước được miêu tả cụ thể ở ba câu tiếp theo, tôn lên vẻ đẹp hoành tráng của thác nước.

+ Trong câu thơ thứ hai: hình ảnh trung tâm của bức tranh là thác nước đã hiện lên ngay trước mắt chúng ta qua việc dùng từ “quải”, từ “quải” (treo) đã biến cái động thành tĩnh, vì đứng từ xa ngắm nên nhìn thác nước giống như một dải lụa trắng được treo giữa vách núi và dòng sông phía trước, hình tượng thác nước trở nên sống động và rất hùng vĩ.

+ Trong câu thơ thứ ba: Tác giả đã miêu tả dòng thác chảy từ trên cao xuống “ ba nghìn thước” trong trạng thái động ở các phương diện: Tốc độ dòng chảy: “phi” (bay) nhanh khủng khiếp. Độ dốc của thác: “trực há” đổ thẳng xuống thành đường thẳng đứng vuông góc với dòng sông. Độ cao: cao vời vợi tới ba nghìn thước. 

+ Trong câu thứ tư: Tác giả so sánh hết sức độc đáo “Dòng thác như dải Ngân Hà tuột khỏi chín tầng mây”. Sự so sánh đó làm cho thác nước không chỉ kì vĩ mà rất đẹp, huyền ảo lung linh. 

Câu 4: 

Theo em, qua bài thơ, Lý Bạch đã thể hiện ông là một người có lòng yêu mến, trân trọng, tự hào đối với vẻ đẹp của thiên nhiên đất nước Trung Hoa. Qua bài thơ, người đọc cũng đã thấy được ngòi bút miêu tả điêu luyện, tâm hồn thi sĩ và tính cách hào phóng, mạnh mẽ của Lý Bạch.

…..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Tác giả của bài thơ Xa ngắm thác núi Lư là ai?

A. Lý Bạch

B. Đỗ Phủ

C. Hàn Mặc Tử

D. Trương Kế 

Câu 2: Thể loại của bài thơ là gì?

A. Thất ngôn bát cú 

B. Ngũ ngôn tứ tuyệt

C. Ngũ ngôn bát cú

D. Thất ngôn tứ tuyệt 

Câu 3: Chủ đề của bài thơ "Xa ngắm thác núi Lư" là gì?

A. Cảnh đẹp hùng vĩ của thác núi Lư.

B. Tâm hồn hòa nhập với thiên nhiên của nhà thơ

C. Cảnh thác núi Lư trong sự tưởng tượng phóng khoáng của thi nhân.

D. Những xúc cảm trước cảnh đẹp của núi Lư

Câu 4: Vì sao nhân dân gọi ngọn núi cao của dãy Lư Sơn là Hương Lô?

A. Mặt trời chiếu núi Hương Lô, sinh ra khói tía nên gọi là Hương Lô

B. Núi cao có mây mù che phủ, trông xa như chiếc lò hồng nên gọi là Hương Lô

C. Mặt trời chiếu núi Hương Lô, mây mù che phủ nên gọi là Hương Lô

D. Tất cả đều đúng

Câu 5: Trong bài thơ Xa ngắm thác núi Lư, tác giả đã ví dòng thác với cảnh vật nào?

A. Đám mây trên bầu trời.

B. Dải Ngân Hà tuột khỏi mây.

C. Con rồng từ trên trời bay xuống.

D. Ngọn núi Hương Lô.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Em thích nhất hình ảnh nào trong bài thơ? Vì sao? Hãy chỉ ra biện pháp nghệ thuật mà nhà thơ sử dụng để khắc họa hình ảnh đó.

Câu 2: Qua vẻ đẹp của cảnh vật được miêu tả trong bài thơ, em có thể thấy được những nét gì trong tâm hồn và tính cách của Lý Bạch?