Giáo án và PPT Tiếng Việt 5 chân trời bài 2: Quan sát, tìm ý cho bài văn tả phong cảnh

VIẾT: QUAN SÁT, TÌM Ý CHO BÀI VĂN TẢ PHONG CẢNH

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời câu hỏi:

Em hãy nhắc lại kiến thức về bài văn kể chuyện đã học ở bài trước?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Nhận xét về cách quan sát trong bài văn tả phong cảnh

GV hướng dẫn HS đọc đoạn văn sau và thực hiện yêu cầu:

Trăng lên

Ngày chưa tắt hẳn, trăng đã lên rồi. Mặt trăng tròn, to và đỏ, từ từ lên ở chân trời, sau rặng tre đen của làng xa. Mấy sợi mây còn vắt ngang qua, mỗi lúc mảnh dần, rồi đứt hẳn. Trên quãng đồng rộng, cơn gió nhẹ hiu hiu đưa lại, thoang thoảng những hương thơm ngát.

Sau tiếng chuông của ngôi chùa cổ một lúc lâu, thật là sáng trăng hẳn: trời bây giờ trong vắt, thăm thẳm và cao, mặt trăng nhỏ lại, sáng vằng vặc ở trên không. Ánh trăng trong chảy khắp cành cây, kẽ lá, tràn ngập trên con đường trắng xoá.

Bức tường hoa giữa vườn sáng trắng lên, lá lựu dày và nhỏ, lấp lánh như thuỷ tinh. Một cành cây cong xuống rồi vụt lên, lá rung động lấp lánh ánh trăng như ánh nước.

                                                             Theo Thạch Lam

• a. Bài văn tả cảnh gì?

• b. Khi mới lên và khi lên cao, trăng được tả như thế nào?

• c. Dưới ánh trăng tác giả quan sát được những sự vật nào? Mỗi sự vật ấy được tả bằng những từ ngữ, hình ảnh nào?

Sản phẩm dự kiến:

a. Bài văn tả cảnh trăng lên.

b.  Khi mới lên, mặt trăng tròn, to và đỏ; khi lên cao, mặt trăng nhỏ lại, sáng vằng vặc. 

c. Khi trăng mới lên:  mặt trăng tròn, to và đỏ; mây sợi, vắt ngang qua, mảnh dần rồi đứt hẳn; gió hiu hiu, thoảng những hương thơm ngát. 

Khi trăng lên cao: trời trong vắt, thăm thẳm và cao; trăng nhỏ sáng vằng vặc, ánh trăng trong chảy khắp cành cây, kẽ lá, tràn ngập trên con đường trắng xóa, bức tường hoa sáng trắng lên; lá lựu dày và nhỏ, lấp lánh như thủy tinh, lá rung động, lấp lánh ánh trăng như ánh nước. 

Hoạt động 2. Thực hành quan sát cảnh đẹp ở quê hương em hoặc nơi em ở.

GV hướng dẫn HS đọc đoạn văn sau và thực hiện yêu cầu:

Nhớ lại một cảnh đẹp ở quê hương em hoặc nơi em ở và ghi lại những điều em đã quan sát được.

Sản phẩm dự kiến:

Mô tả một cảnh đẹp ở quê hương tôi – một khu vực nông thôn yên bình mà tôi rất yêu thích

Hãy tưởng tượng một buổi sáng sớm, khi ánh mặt trời bắt đầu ló rạng, chiếu qua làn sương mù mỏng manh bao phủ trên cánh đồng xanh mướt. Những tia sáng đầu tiên của ngày mới tạo nên một lớp ánh sáng vàng nhạt, làm lấp lánh những giọt sương còn đọng lại trên những cánh đồng lúa.

Trên nền trời xanh ngắt, từng đàn chim nhỏ bay lượn vui vẻ, tạo nên những tiếng hót líu lo vang vọng trong không khí. Một dòng sông nhỏ uốn lượn qua cánh đồng, nước trong xanh phản chiếu ánh sáng mặt trời và những bóng cây xanh rợp bên bờ. Dọc theo bờ sông, những cây dừa cao vút đứng vững như những người canh gác lặng lẽ.

Bên cạnh con sông, một con đường nhỏ trải đá dẫn vào làng, được bao quanh bởi hàng hàng lớp lớp cây xanh, hoa cỏ. Những cánh hoa dại đủ màu sắc khoe sắc bên lề đường, làm cho cảnh vật thêm phần tươi mới và sinh động.

Ngôi nhà tranh mái lá của một gia đình nông dân nằm yên bình giữa cánh đồng, khói bếp nhẹ nhàng bốc lên từ ống khói, hòa quyện với không khí trong lành của buổi sáng. Một vài con gà đang mổ thóc gần đó, những tiếng gáy của chúng hòa quyện với âm thanh của tự nhiên, tạo nên một bức tranh sống động và thư thái.

Cảnh vật nơi đây không chỉ đẹp mà còn mang đến cảm giác an yên, bình dị. Đây là nơi mà thời gian dường như chậm lại, cho phép mỗi người có thể tận hưởng những khoảnh khắc bình yên và đẹp đẽ của cuộc sống.

…

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Khi tả phong cảnh, yếu tố nào sau đây thường được mô tả để tạo ra hình ảnh sinh động nhất?

A. Màu sắc

B. Tên gọi của các đối tượng

C. Đặc điểm lịch sử của phong cảnh

D. Cảm xúc của tác giả khi viết

Câu 2: Trong một bài văn tả phong cảnh, việc sử dụng các từ ngữ miêu tả âm thanh như "rì rào", "xào xạc" có tác dụng gì?

A. Tạo ra hình ảnh cụ thể hơn về phong cảnh

B. Làm cho văn bản trở nên dài dòng

C. Tăng cường yếu tố miêu tả cảm xúc của tác giả

D. Thay thế các mô tả về màu sắc

Câu 3:Nếu một bài văn tả phong cảnh thiếu các chi tiết về không gian và thời gian, điều này có thể gây ra điều gì?

A. Tạo cảm giác rõ ràng và chân thực hơn

B. Đọc giả khó tưởng tượng được phong cảnh

C. Tăng sự tập trung vào cảm xúc của tác giả

D. Làm cho văn bản ngắn gọn và dễ đọc

Câu 4: Trong một bài văn tả phong cảnh, ý chính của đoạn văn thường là gì?

A. Miêu tả chi tiết của từng đối tượng trong phong cảnh

B. Ý nghĩa của phong cảnh đối với tác giả

C. Tổng quan về toàn bộ phong cảnh được tả

D. Cảm xúc của nhân vật trong câu chuyện

Câu 5: Để đảm bảo rằng các ý trong bài văn tả phong cảnh được sắp xếp hợp lý, bạn nên làm gì?

A. Sắp xếp các ý theo trình tự thời gian hoặc không gian

B. Viết tất cả các ý mà không cần tổ chức

C. Chỉ tập trung vào một ý duy nhất và bỏ qua các ý khác

D. Thay đổi ý chính liên tục trong suốt bài viết

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Nếu một đoạn văn tả phong cảnh chỉ tập trung vào mô tả các chi tiết về màu sắc mà không đề cập đến hình dáng và âm thanh, điều này có thể dẫn đến điều gì?

Câu 2: Để phát triển ý chính trong bài văn tả phong cảnh, các chi tiết cụ thể như thế nào là cần thiết?