Giáo án và PPT Tiếng Việt 5 chân trời bài 3: Luyện tập về từ đa nghĩa

          BÀI 3: NAY EM MƯỜI TUỔI (4 tiết)

TIẾT 3: LUYỆN TỪ VÀ CÂU

1. KHỞI ĐỘNG

- GV tổ chức cho cả lớp chơi trò chơi Đặt câu có chứa từ đa nghĩa

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Luyện tập phân biệt nghĩa gốc và nghĩa chuyển của từ

GV mời đại diện 1 – 2 HS đọc yêu cầu BT1: Đọc câu thơ, câu văn sau và thực hiện yêu cầu: 

а.

Thân dừa bạc phếch tháng năm

Quả dừa – đàn lợn con nằm trên cao. 

                                          Trần Đăng Khoa

b. Mặt trời còn khuất sau quả đồi, ánh một vùng hồng lên nền trời xanh biếc. 

                        Thạch Lam

- Từ “quả” trong câu nào được dùng với nghĩa gốc, từ “quả” trong câu nào được dung với nghĩa chuyển.

- Tìm thêm 1 – 2 nghĩa chuyển của từ “quả”.

- Đặt câu có từ “quả” với mỗi nghĩa chuyển tìm được

Sản phẩm dự kiến:

Từ “quả” trong câu a được dùng với nghĩa gốc, trong câu b được dùng với nghĩa chuyển. 

Từ “quả”: 

(1) Từ dùng để chỉ từng đơn vị những vật có hình giống như quả cây (quả bóng). 

(2) Món lợi thu được trong làm ăn, buôn bán (trúng quả lớn). 

Đặt câu:

 (1) Quả na kia sắp chin rồi! 

(2) Sau bao lần kinh doanh thất bại, bác Hoa đã thu được thành quả xứng đáng.

.2. Luyện tập sử dụng từ điển để phân biệt các nghĩa câu của từ đa nghĩa

- GV mời đại diện 1 – 2 HS đọc yêu cầu BT2: Tra từ điển để tìm nghĩa gốc và nghĩa chuyển của từ “mặt”, “chân”

GV giới thiệu cho HS những từ điển cần thiết

Sản phẩm dự kiến:

+ Mặt:

Nghĩa gốc: Phần phía trước từ trán đến cằm của đầu người hay phần phía trước của đầu con thú. 

Nghĩa chuyển: Phần phẳng ở phía trên hoặc phía ngoài của vật. 

+ Chân: 

Nghĩa gốc: Bộ phận dưới cùng của cơ thể người hay động vật dùng để đi, đứng. 

Nghĩa chuyển: Bộ phận dưới cùng của một số đồ vật, tiếp giáp và bám chặt vào mặt nền 

3. Đặt câu có sử dụng từ mang nghĩa chuyển

- GV mời đại diện 1 – 2 HS đọc yêu cầu BT3: Viết 3 – 4 câu tả một cảnh đẹp thiên nhiên, trong đó có sử dụng từ “mặt” hoặc từ “chân” được dùng với nghĩa chuyển

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Từ nào sau đây là từ đa nghĩa?

A. Bút

B. Vở

C. Cây

D. Thước

Câu 2: Trong các từ sau, từ nào KHÔNG phải là từ đa nghĩa?

A. Lá

B. Hoa

C. Gốc

D. Cành

Câu 3: Từ mặt trong câu nào dưới đây được dùng với nghĩa gốc?

A. Mặt mũi

B. Mặt trăng

C. Mặt bàn

D. Mặt nạ

Câu 4: Đâu là đặc điểm của từ đa nghĩa?

A. Chỉ có một nghĩa

B. Có nhiều nghĩa liên quan với nhau

C. Có nhiều cách viết khác nhau

D. Chỉ sử dụng trong văn nói

Câu 5: Từ "lá" trong câu "Lá đơn xin việc của anh ấy đã được chấp nhận" có nghĩa là gì?

A. Bộ phận của cây

B. Tờ giấy viết

C. Lá bài

D. Vật dụng để che 

Sản phẩm dự kiến:

.