Giáo án và PPT Tiếng Việt 5 chân trời bài 3: Luyện tập về từ đồng nghĩa

LUYỆN TỪ VÀ CÂU: LUYỆN TẬP VỀ TỪ ĐỒNG NGHĨA

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời câu hỏi:

Em hãy nhắc lại khái niệm về từ đồng nghĩa đã học.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm từ đồng nghĩa

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

Đọc các đoạn thơ sau và thực hiện theo yêu cầu: 

а.

Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi

Em ngủ cho ngoan, đừng rời lưng mẹ

Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội

Nhịp chày nghiêng, giấc ngủ em nghiêng.

                                          Nguyễn Khoa Điềm

b.

Con đi, con lớn lên rồi

Chỉ thương bầm ở nhà ngồi nhớ con

Nhớ con, bầm nhé đừng buồn

Giặc tan, con lại sớm hôm cùng bầm.

Tố Hữu

c.

Những bà má Hậu Giang

Tiễn con đi đánh giặc

Chở che hầm bí mật

Bao năm ròng ven sông.

Xuân Quỳnh

• Tìm từ đồng nghĩa trong các đoạn thơ.

• Tìm thêm 2 – 3 từ đồng nghĩa với từ đã tìm được.

Sản phẩm dự kiến:

- Các từ đồng nghĩa trong các đoạn thơ: mẹ, bầm, má

- Các từ đồng nghĩa tìm được: u, mạ, bu, mế,.... 

Hoạt động 2: Luyện tập sử dụng từ đồng nghĩa

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

Trong mỗi đoạn văn của các bạn học sinh viết dưới đây có từ lặp lại. Đọc từng đoạn văn và thực hiện yêu cầu: 

a. Chúng tôi theo chân những người dẫn đường. Trên đầu là bầu trời xanh bát ngát, không một gợn mây. Bên trái là những cảnh đồng lúa bát ngát trải dài về phía biển.

b. Người Việt Nam ở đâu cũng vậy, luôn có ý thức sẻ chia, giúp đỡ lẫn nhau. Mỗi khi có ai gặp khó khăn, mọi người đều sẵn sàng giúp đỡ.

c. Cần Thơ “gạo trắng nước trong" là quê hương của tôi. Dù có đi đâu, tôi cũng luôn nhớ về quê hương yêu dấu của mình.

• Chỉ ra từ dùng lặp lại trong từng đoạn văn.
• Giúp các bạn thay một trong hai từ đó bằng một từ đồng nghĩa.
• Nhận xét về cách diễn đạt trong các đoạn văn sau khi thay thế từ ngữ.

Sản phẩm dự kiến:

- Từ dùng lặp lại: a. bát ngát; b. giúp đỡ; c. quê hương. 

- Thay “bát ngát” bằng “bao la/ mênh mông/...”; thay “giúp đỡ” bằng “chia sẻ/ tương trợ/ hỗ trợ/...”; thay “quê hương” bằng “quê nhà/ quê quán/ quê cha đất tổ/...”. 

- Sau khi thay thế từ ngữ, đoạn văn tránh được  việc lặp lại từ ngữ, giúp cho việc diễn đạt trở nên cụ thể hơn, sinh động hơn,... 

…

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Tại sao việc sử dụng từ đồng nghĩa trong văn bản là cần thiết?

A. Để tăng tính phong phú và đa dạng của ngôn ngữ

B. Để làm văn bản dài hơn

C. Để làm cho văn bản khó hiểu hơn

D. Để tránh việc phải tìm từ mới

Câu 2: Khi sử dụng từ đồng nghĩa, bạn cần lưu ý điều gì để đảm bảo tính chính xác của văn bản?

A. Chọn từ đồng nghĩa mà có nghĩa hoàn toàn khác biệt

B. Chọn từ đồng nghĩa mà phù hợp với ngữ cảnh và ý nghĩa của câu

C. Thay đổi từ đồng nghĩa liên tục trong mỗi câu

D. Tránh sử dụng từ đồng nghĩa để giữ nguyên văn bản

Câu 3: Trong câu: "Cuộc họp đã được tổ chức một cách chuyên nghiệp", từ đồng nghĩa nào có thể thay thế từ "chuyên nghiệp"?

A. Đầy đủ

B. Thông thường

C. Tinh vi

D. Quy củ

Câu 4: Chọn từ đồng nghĩa phù hợp để thay thế từ "nghỉ ngơi" trong câu: "Sau một ngày làm việc căng thẳng, tôi cần một chỗ để nghỉ ngơi."

A. Làm việc

B. Gặp gỡ

C. Thư giãn

D. Hoạt động

Câu 5: Thay từ "rõ ràng" bằng từ đồng nghĩa nào trong câu: "Lời giải thích của anh ta rất rõ ràng và dễ hiểu"?

A. Mơ hồ

B. Chính xác

C. Kín đáo

D. Phức tạp

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Viết 3 – 4 câu nói về một truyện thiếu nhi mà em thích, trong đó có sử dụng từ đồng nghĩa.

Câu 2: Tìm từ đồng nghĩa và nêu tác dụng của việc sử dụng từ đồng nghĩa trong mỗi đoạn thơ, câu văn sau:

a.

Nhớ ngày đông giá rét

Những lá vàng bay xa

Thân cây gầy lạnh buốt

Đứng giữa trời mưa sa.

                    Nguyễn Lãm Thắng

b.

Bà mình vừa ở quê ra

Bà mang cả bưởi, cả na đi cùng

Áo bà xe cọ lấm lung

Bưởi, na bả bế, bà bồng trên tay.

Phan Quế

c. Chị Sử yêu biết bao nhiêu cái chốn này, nơi chị oa oa cất tiếng khóc đầu tiên, nơi quả ngọt trái sai đã thắm hồng da dẻ chị.

Anh Đức