Giáo án điện tử chuyên đề công nghệ 12 lâm nghiệp - thuỷ sản kết nối bài 4: Ứng dụng mã vạch DNA trong lâm nghiệp

BÀI 4: ỨNG DỤNG MÃ VẠCH DNA TRONG LÂM NGHIỆP

Nhiệt liệt chào mừng các em đến với bài học ngày hôm nay!

A. KHỞI ĐỘNG

Hoạt động theo nhóm:

+ Nhóm 1 + 3: Mã vạch DNA là gì? Nó được ứng dụng như thế nào trong lâm nghiệp? 

+ Nhóm 2 + 4: Việc ứng dụng mã vạch DNA trong lâm nghiệp đã mang lại những lợi ích như thế nào?

Gợi ý trả lời:

+ Mã vạch DNA là một đoạn trình tự DNA ngắn, đặc trưng có trong bộ gene của các loài sinh vật, được sử dụng để nhận biết, phân biệt chúng với các loài sinh vật khác.

+ Ứng dụng:

• Định danh cây lâm nghiệp

• Giám định mẫu  sản phẩm lâm nghiệp

• Soát tác nhân gây hại cho cây rừng

+ Ý nghĩa: 

• Mã vạch DNA giúp xác định chính xác nguồn gốc gỗ, từ đó truy xuất nguồn gốc và ngăn chặn khai thác gỗ trái phép, bảo vệ tài nguyên rừng.

• Mã vạch DNA giúp phân biệt các loài gỗ quý hiếm, giúp cơ quan chức năng dễ dàng kiểm tra và ngăn chặn buôn bán trái phép.

• Mã vạch DNA giúp xác định chính xác nguồn gốc và chất lượng giống cây, từ đó giúp quản lý giống cây hiệu quả hơn.

B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về khái niệm mã vạch DNA

Mã vạch DNA là gì?

Dự kiến sản phẩm:

- Mã vạch DNA là một đoạn trình tự DNA ngắn, đặc trưng có trong bộ gene của các loài sinh vật, được sử dụng để nhận biết, phân biệt chúng với các loài sinh vật khác.

- Nếu con người có thể nhận diện bằng dấu vân tay, các sản phẩm trong siêu thị có thể nhận diện bằng mã vạch sản phẩm thì sinh vật cũng có thể được nhận diện nhờ sự khác nhau trong DNA của chúng bằng mã vạch DNA.

Hoạt động 2: Tìm hiểu về một số ứng dụng mã vạch DNA trong lâm nghiệp

Phân tích ý nghĩa của mã vạch DNA trong bảo tồn và nhân giống các loài cây lâm nghiệp quý hiếm.

Ý nghĩa của mã vạch DNA trong bảo tồn và nhân giống các loài cây lâm nghiệp quý hiếm

Dự kiến sản phẩm:

+ Vai trò: Định danh nhanh chóng và chính xác các loài cây lâm nghiệp. 

+ Hướng ứng dụng: Định danh các loài cây lâm nghiệp quý hiếm phục vụ cho tạo giống, nhân giống và bảo tồn.

Hoạt động 2.2. Tìm hiểu về ứng dụng mã vạch DNA trong định danh cây lâm nghiệp

Phân tích vai trò của mã vạch DNA đối với việc bảo tồn các loài động vật rừng quý hiếm.

Dự kiến sản phẩm:

+ Vai trò: 

• Một số sản phẩm lâm nghiệp (gỗ đã qua chế biến, dược liệu đã qua chế biến, thịt thú rừng....) rất khó để xác định nguồn gốc (gỗ loài cây nào, dược liệu gì, thịt con gì,...). 

• Nhờ mã vạch DNA có thể xác định chính xác và nhanh chóng nguồn gốc của các sản phẩm đó, giúp ngăn chặn kịp thời các hoạt động khai thác, buôn bán, vận chuyển và tàng trữ lâm sản trái phép, góp phần bảo vệ các loài động vật, thực vật rừng quý hiếm.

+ Hướng ứng dụng: 

- Xác định chính xác các sản phẩm lâm nghiệp có nguồn gốc từ các động vật, thực vật quý hiếm, nhờ đó giúp ngăn chặn kịp thời các hoạt động khai thác, buôn bán, vận chuyển và tàng trữ lâm sản trái phép; 

- Ứng dụng tại hải quan để hỗ trợ việc xác định các sản phẩm có nguồn gốc từ động vật, thực vật quý hiếm nhằm ngăn chặn sự vận chuyển trái phép các loài động vật và thực vật quý hiếm hoặc sản phẩm của chúng qua biên giới.

……………………………..

C. LUYỆN TẬP

Mã vạch DNA là gì? Phân tích vai trò của mã vạch DNA trong lâm nghiệp.

Gợi ý trả lời:

* Mã vạch DNA là một đoạn trình tự DNA ngắn, đặc trưng có trong bộ gene của các loài sinh vật, được sử dụng để nhận biết, phân biệt chúng với các loài sinh vật khác.

* Vai trò:

+ Phân loại và xác định loài:

• Mã vạch DNA giúp xác định chính xác các loài cây, đặc biệt là những loài có hình thái tương đồng hoặc khó phân biệt bằng mắt thường.

• Điều này rất quan trọng trong việc bảo tồn các loài nguy cấp, kiểm soát dịch bệnh và quản lý rừng hiệu quả.

+ Phát hiện gian lận trong thương mại lâm sản:

• Mã vạch DNA có thể được sử dụng để truy xuất nguồn gốc của gỗ và các sản phẩm lâm nghiệp khác.

• Giúp chống lại nạn khai thác gỗ bất hợp pháp và gian lận thương mại.

+ Nghiên cứu khoa học:

• Mã vạch DNA được sử dụng để nghiên cứu sự đa dạng sinh học, di truyền học và tiến hóa của các loài cây.

• Giúp hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa các loài cây và môi trường sống của chúng.

+ Giáo dục và nâng cao nhận thức:

• Mã vạch DNA có thể được sử dụng để giáo dục công chúng về tầm quan trọng của đa dạng sinh học và bảo tồn rừng.

• Nâng cao nhận thức về các vấn đề liên quan đến khai thác gỗ bất hợp pháp và gian lận thương mại.

D. VẬN DỤNG

Từ những hiểu biết về mã vạch DNA, em hãy đề xuất ý tưởng ứng dụng mã vạch DNA để giải quyết một vấn đề thực tiễn của cuộc sống.

Hướng dẫn ở nhà:

- Ôn lại kiến thức đã học Bài 4. Ứng dụng mã vạch DNA trong lâm nghiệp.

- Hoàn thành bài tập phần Vận dụng.

- Đọc và tìm hiểu trước nội dung Bài 5. Vai trò và triển vọng của công nghệ sinh học trong thủy sản.

Xin chào và hẹn gặp lại trong buổi học hôm sau!