Giáo án điện tử Hoá học 12 chân trời Bài 20: Sơ lược về phức chất và sự hình thành phức chất của ion kim loại chuyển tiếp trong dung dịch

CHÀO MỪNG CẢ LỚP

QUAY TRỞ LẠI VỚI MÔN HỌC!

Bắt đầu

TRÒ CHƠI

Ô CHỮ BÍ MẬT

HÃY CÙNG CHƠI

Trả lời các câu hỏi sau để tìm được từ thích hợp điền vào các hàng ngang tương ứng, từ đó xác định được từ khóa.

Ô số 1: Đường đi của ánh sáng trong chân không.

Ô số 2: Tên một loại liên kết hóa học.

Ô số 3: Tương tác hình thành giữa các nguyên tử trong phân tử.

Ô số 4: Tên loại hợp chất hữu cơ có phản ứng tráng bạc.

Ô số 5: Tên gọi chung cho các loại hạt không trung hòa về điện

Ô số 7: Tên kim loại dẫn điện tốt nhất.

BÀI 20. SƠ LƯỢC VỀ PHỨC CHẤT VÀ SỰ HÌNH THÀNH PHỨC CHẤT CỦA ION KIM LOẠI CHUYỂN TIẾP TRONG DUNG DỊCH

NỘI DUNG BÀI HỌC

1.Thành phần và dạng hình học của phức chất

2. Sự hình thành phức chất trong dung dịch

3. Thí nghiệm tạo thành một số phức chất trong dung dịch

4. Một số ứng dụng

của phức chất

THÀNH PHẦN VÀ DẠNG HÌNH HỌC CỦA PHỨC CHẤT

1.

Thảo luận 1 SGK tr.116: Hãy cho biết thành phần của phức chất được thể hiện trong Hình 20.1.

Trong thành phần của phức chất có nguyên tử trung tâm và phối tử.

Liên kết giữa phối tử và nguyên tử trung tâm là liên kết cho – nhận.

• Phức chất [Cr(NH3)6]3+ có nguyên tử trung tâm là Cr3+ và phối tử NH3.
• Phức chất [PtCl2(NH3)2] có nguyên tử trung tâm là Pt2+, phối tử là NH3 và ion Cl.

Thành phần của phức chất

• Thành phần của phức chất (phần trong dấu [ ]) gồm nguyên tử trung tâm và phối tử.
• Liên kết giữa nguyên tử trung tâm và phối tử là liên kết cho – nhận.

Trả lời câu hỏi Thảo luận 1

Mở rộng

Cầu nội

Nguyên tử trung tâm liên kết với các phối tử tạo thành cầu nội của phức chất, thường được biểu diễn trong dấu móc vuông ([ ]), quyết định tính chất của phức chất.

Ngoài cầu nội, phức chất thường có cầu ngoại (để trung hòa điện tích với cầu nội).

Có một số phức chất chỉ chứa cầu nội như [Cr(NH3)6][CrCl6] hoặc [PtCl2(NH3)2].

Thảo luận 2 SGK tr.116: Quan sát Hình 20.2, cho biết dạng hình học của mỗi ion phức chất.

Ion phức [Co(NH3)6]3+ có dạng bát diện.

Ion phức [Pt(NH3)4]2+ có dạng vuông phẳng.

Ion phức [Zn(NH3)4]2+ có dạng tứ diện.

Dạng hình học của phức chất: có các dạng hình học khác nhau, phổ biến là dạng tứ diện, vuông phẳng và bát diện.

Luyện tập (SGK - tr.116)

Hãy cho biết nguyên tử trung tâm và phối tử trong các ion phức ở Hình 20.2

Ion phức [Zn(NH3)4]2+

Ion phức [Pt(NH3)4]2+

Ion phức [Co(NH3)6]3+

Nguyên tử trung tâm: Zn2+, phối tử: NH3

Nguyên tử trung tâm: Pt2+, phối tử: NH3

Nguyên tử trung tâm: Co3+, phối tử là NH3

SỰ HÌNH THÀNH PHỨC CHẤT TRONG DUNG DỊCH

2.

Hãy cho biết dạng tồn tại của cation kim loại trong dung dịch?

Sự tạo thành phức chất aqua trong dung dịch: Trong dung dịch, cation kim loại chuyển tiếp tồn tại ở dạng phức chất aqua [M(H2O)6]n+.

Trả lời câu hỏi

Thảo luận 3 (SGK - tr.117)

Quan sát Hình 20.3, hãy cho biết màu sắc của dung dịch CuSO4. Màu sắc đó là của phức chất aqua nào?

Ở dạng khan (a): CuSO4 có màu trắng

Ở dạng tinh thể (b): CuSO4.5H2O có màu xanh dương

Thảo luận 4 (SGK - tr.117)

Viết phương trình hóa học của phản ứng xảy ra khi hòa tan kết tủa Cu(OH)2 bằng dung dịch ammonia.

Phương trình hóa học của phản ứng:

Cu(OH)2(s) + 4NH3(aq) ⟶ [Cu(NH3)4]2+(aq) + 2OH-(aq)

• Một số dấu hiệu tạo ra phức chất trong dung dịch

Dựa vào hiện tượng thay đổi màu sắc, kết tủa bị hòa tan, sự xuất hiện kết tủa,… có thể dự đoán phức chất đã được tạo thành.

Hãy mô tả sự thay thế phối tử H2O (aqua) bằng phối tử OH- (hydroxo) trong cầu nội của phức chất.

Đọc Ví dụ 1, Ví dụ 2 SGK trang 117, thực hiện nhiệm vụ:

[Cr(H2O)6]3+(aq) (dung dịch màu xanh lá)

3OH-(aq)

[Cr(H2O)3(OH)3] (s) (kết tủa màu xanh tối)

3H2O(l)

[Cr(H2O)3(OH)3]

(s) (kết tủa màu xanh tối)

3OH-(aq)

[Cr(OH)6]3-(aq) (dung dịch màu xanh)

3H2O(l)

Trong dung dịch có thể xảy ra phản ứng thay thế phối tử của phức chất.

• Phản ứng thay thế phối tử của phức chất trong dung dịch

THÍ NGHIỆM TẠO THÀNH MỘT SỐ PHỨC CHẤT TRONG DUNG DỊCH

3.

Thí nghiệm 1. Phản ứng tạo thành cation [Cu(NH3)4]2+

• Dụng cụ: ống nghiệm, ống hút nhỏ giọt.
• Hóa chất: dung dịch copper(II) sulfate 0,5M; dung dịch ammonia 8%.
• Tiến hành: Cho vào ống nghiệm khoảng 1 mL dung dịch CuSO4. Nhỏ từ từ từng giọt dung dịch ammonia vào ống nghiệm, quan sát hiện tượng. Tiếp tục nhỏ thêm dung dịch ammonia và lắc ống nghiệm cho đến khi tạo thành dung dịch trong suốt.

Thảo luận 5 SGK trang 117: Nêu các hiện tượng quan sát được ở Thí nghiệm 1. Viết phương trình hóa học của phản ứng xảy ra trong thí nghiệm và giải thích.

kết tủa xanh

dung dịch xanh thẫm

Dung dịch ban đầu màu xanh dương

Xuất hiện kết tủa màu xanh lam

Kết tủa tan, tạo ra dung dịch trong suốt màu xanh thẫm

Nhỏ từng giọt dung dịch NH3 vào ống nghiệm

Dư NH3,

lắc ống nghiệm

PTHH của phản ứng:

kết tủa màu xanh lam

màu xanh dương

dd màu xanh thẫm

kết tủa màu xanh lam

Thí nghiệm 2. Phản ứng tạo thành anion [CuCl4]2-

• Dụng cụ: ống nghiệm, ống hút nhỏ giọt.
• Hóa chất: dung dịch copper(II) sulfate 0,5 M; dung dịch hydrochloric acid đặc.
• Tiến hành: Cho vào ống nghiệm khoảng 0,5 mL dung dịch CuSO4. Thêm dần vào ống nghiệm khoảng 2 mL dung dịch HCl đặc, lắc ống nghiệm, quan sát hiện tượng.

Thảo luận 6 SGK tr.118: Nêu các hiện tượng quan sát được ở Thí nghiệm 2. Viết phương trình hóa học của phản ứng xảy ra trong thí nghiệm.

?

Dung dịch ban đầu màu xanh dương

Màu xanh đổi dần sang màu xanh nõn chuối

Thu được dung dịch có màu vàng rõ

thêm dung dịch HCl đặc vào ống nghiệm

thêm đến dư HCl đặc

dung dịch màu vàng

dung dịch xanh nõn chuối

PTHH của phản ứng:

màu vàng

màu xanh dương

MỘT SỐ ỨNG DỤNG CỦA PHỨC CHẤT

--------------- Còn tiếp ---------------