Giáo án điện tử Sinh học 12 cánh diều Bài 22: Sinh thái học quần xã (P2)

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI!

CHƯƠNG 8: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ HỆ SINH THÁI

BÀI 22.

SINH THÁI HỌC QUẦN XÃ

NỘI DUNG BÀI HỌC

I

Khái niệm quần xã sinh vật

II

Các đặc trưng cơ bản của quần xã

III

Quan hệ sinh thái giữa các loài trong quần xã

IV

Một số yếu tố ảnh hưởng đến quần xã sinh vật và biện pháp bảo vệ

V

Thực hành: Tìm hiểu đặc trưng cơ bản của quần xã trong tự nhiên

IV

MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ BIỆN PHÁP BẢO VỆ

1. Ảnh hưởng của loài ngoại lai

1. Nêu khái niệm loài ngoại lai.

2. Sự xuất hiện của loài ngoại lai có những ảnh hưởng gì đến các loài sinh vật bản địa?

KHÁI NIỆM

Là loài sinh vật xuất hiện và phát triển ở khu vực vốn không phải là môi trường sống tự nhiên của chúng.

Ốc bươu vàng

Sachi

Cao lương

Một số loài ngoại lai khác

Ca cao

Mắc ca

Vịt bầu cánh trắng

Tôm hùm đất

Rùa tai đỏ

ẢNH HƯỞNG

Di nhập vào môi trường mới và có điều kiện sinh thái phù hợp.

Loài ngoại lai thích nghi, sinh trưởng và phát triển.

Trở thành loài mới của quần xã.

Cạnh tranh với các loài bản địa về thức ăn, nơi ở,…

Trở thành loài ưu thế.

Thay đổi cấu trúc dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sự phân bố, độ đa dạng.

Hình thành trạng thái cân bằng mới.

Ví dụ

Bèo tây

Nguồn gốc: châu Nam Mỹ

Di nhập vào Việt Nam

Thích nghi và phát triển từ Bắc vào Nam, từ vùng nước ngọt đến vùng nước lợ.

Trở thành loài ưu thế trên hồ nước.

Ví dụ

Di nhập, sinh trưởng, phát triển nhanh

Cạnh tranh với các loài ốc bản địa.

Sử dụng nhiều loài cây làm thức ăn

Bùng phát, trở thành loài ưu thế.

Làm suy giảm cấu trúc quần xã bản địa, gây thiệt hại cho nông nghiệp

ốc bươu vàng

Câu hỏi mở rộng:

Vì sao loài du nhập thường tác động tiêu cực đến các loài bản địa?

Câu trả lời

Chúng khai thác quá mức con mồi.

Không có loài ăn thịt kiểm soát số lượng.

Hoạt động sống của chúng có thể làm thay đổi sâu sắc các nhân tố vô sinh.

2. Ảnh hưởng của con người

Nhóm chẵn: Nêu những ảnh hưởng tiêu cực của con người đến quần xã sinh vật.

Nhóm lẻ: Đề xuất một số biện pháp bảo vệ quần xã.

THẢO

LUẬN

NHÓM

SINH

HỌC 12

Yêu cầu: Khai thác mục IV. 2, 3 – SGK tr.138, 139 và thực hiện nhiệm vụ:

• HS ngồi vào vị trí đã đánh số trên giấy A4. Mỗi cá nhân làm việc độc lập trong thời gian 3 phút, ghi lại câu trả lời vào phần giấy của mình.
• Trên cơ sở ý kiến cá nhân, nhóm trưởng sẽ thảo luận, thống nhất ý kiến và viết vào phần chính giữa tấm khăn trải bàn trong thời gian 5 phút.

Kĩ thuật “Khăn trải bàn”

Chuyển đất rừng thành đất nông nghiệp, đô thị, nhà máy hoặc khu công nghiệp

Làm mất môi trường sống của các loài sinh vật.

Tăng xói mòn đất.

Thay đổi khả năng điều hòa nước và khí hậu.

Gây ô nhiễm môi trường.

Tàn phá rừng, thực hiện các hoạt động săn bắt, khai thác quá mức nguồn tài nguyên rừng và biển.

Kích thước quần thể giảm mạnh.

Dẫn đến sự tuyệt chủng hoặc đe dọa tuyệt chủng của nhiều loài.

Quần thể suy giảm mạnh, đe dọa sự tồn vong của loài do khai thác, săn bắt quá mức.

Lan kim tuyến

Voọc Cát Bà

Sử bừa bãi phân bón, thuốc trừ sâu hóa học, thuốc kháng sinh và các hóa chất khác trong sản xuất

Sử dụng thiếu kiểm soát phân bón hoá học, thuốc trừ sâu trong trồng trọt.

Sử dụng quá mức kháng sinh, chất kích thích sinh trưởng trong chăn nuôi.

Xả thải bừa bãi và xả chất thải chưa qua xử lí gây ô nhiễm môi trường

3. Biện pháp bảo vệ quần xã

Xây dựng các khu bảo tồn thiên nhiên, vườn quốc gia.

Bảo vệ rừng và cấm săn bắt động vật hoang dã.

Bảo vệ và phục hồi các loài động vật, thực vật quý hiếm.

Khu dự trữ sinh quyển thế giới – vườn quốc gia Cát Bà

Vườn quốc gia Cúc Phương

Cánh rừng ngập mặn trên đảo Hoa Lan, xã Ninh Phú, thị xã Ninh Hòa (Khánh Hòa)

Vườn quốc gia Núi Chúa, Ninh Thuận

Vườn quốc gia Kon Ka Kinh

Vườn quốc gia Yok Đôn

Hạt Kiểm lâm huyện Phù Yên (Sơn La) phối hợp với chính quyền xã Gia Phù tổ chức thả Culi về với tự nhiên.

Chim le le được cứu hộ nuôi nhốt tại Trung tâm Cứu hộ, bảo tồn và phát triển sinh vật, Vườn Quốc gia U Minh Thượng (Kiên Giang).

Cò nhạn (cò ốc) quý hiếm nằm trong Sách đỏ Việt Nam cư trú tại Vườn chim Bạc Liêu.

Bảo tồn gấu tại Trung tâm bảo tồn gấu FOUR PAWS Việt.

Bảo vệ động vật hoang dã: Cần sự chung tay của cộng đồng

Xây dựng kế hoạch để khai thác và sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên đất, rừng, biển.

Tích cực phòng chống cháy rừng.

Sử dụng phân bón vi sinh, phân bón hữu cơ thay thế cho phân bón hoá học.

Công nhân Đội sản xuất Đông Hữu, Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Sơn Dương (Tuyên Quang) chăm sóc diện tích rừng mới trồng.

3. Biện pháp bảo vệ quần xã

Hạt Kiểm lâm huyện Hạ Hòa, Phú Thọ tuyên truyền cho người dân về công tác phòng cháy, chữa cháy rừng.

Lực lượng chức năng huyện Tân Sơn, Phú Thọ hướng dẫn các chủ rừng xác định vị trí xây dựng đường băng trắng cản lửa.

Kiểm tra trang thiết bị, máy móc để sẵn sàng ứng cứu khi rừng Vũ Quang, Hà Tĩnh bị cháy.

Các đơn vị chức năng tỉnh Bình Thuận đang tuần tra, bảo vệ rừng trên địa bàn.

Một số loại

phân bón hữu cơ, phân bón vi sinh

Sự lên ngôi của phân bón hữu cơ

Sử dụng biện pháp kiểm soát sinh học để thay thế thuốc hoá học.

Thực hiện các nghiên cứu khảo nghiệm trước khi nhập nội giống cây trồng, vật nuôi.

Bảo vệ các loài sinh vật bản địa trước sự xâm lấn của loài ngoại lai.

3. Biện pháp bảo vệ quần xã

Mô hình khảo nghiệm giống cây khoai môn chỉ tím của Trung tâm Nghiên cứu, khảo nghiệm và Dịch vụ cây trồng thuộc Viện Nông nghiệp Thanh Hóa.

Doanh nghiệp trao đổi, tham quan các gian hàng giống cây trồng nông nghiệp bên lề Hội thảo “Giống cây trồng trong chiến lược phát triển ngành nông nghiệp Việt Nam”.

Sinh vật ngoại lai – Mối đe dọa toàn cầu

V

THỰC HÀNH: TÌM HIỂU

ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ TRONG TỰ NHIÊN

LÀM

VIỆC

NHÓM

SINH

HỌC 12

Các nhóm quan sát, chụp ảnh các loài sinh vật trong khu vực nghiên cứu được phân công và hoàn thành bảng 22.1 – SGK tr.139.

1. Cơ sở khoa học

• Các quần xã sinh vật, ví dụ như vườn trường, vườn cây ăn quả,... là những quần xã sinh vật ổn định.
• Do vậy, có thể tìm hiểu, đánh giá được đặc trưng cơ bản của quần xã như cấu trúc chức năng dinh dưỡng của các loài sinh vật.

2. Các bước tiến hành

--------------- Còn tiếp ---------------