Giáo án điện tử Sinh học 12 cánh diều Bài 8: Di truyền liên kết giới tính, liên kết gene và hoán vị gene (P2)

CHÀO MỪNG CÁC EM QUAY TRỞ LẠI VỚI BÀI HỌC!

BÀI 8:

DI TRUYỀN LIÊN KẾT GIỚI TÍNH, LIÊN KẾT GENE VÀ HOÁN VỊ GENE

NỘI DUNG BÀI HỌC

I

Bối cảnh ra đời thí nghiệm của Morgan

II

Di truyền giới tính và di truyền liên kết giới tính

III

Di truyền liên kết

III.

THẢO LUẬN NHÓM

Đọc thông tin mục III.1 và III.2, thảo luận và hoàn thành Phiếu học tập số 2

Nhóm chuyên gia 1, 2, 3

Thí nghiệm phát hiện hiện tượng liên kết gene.

Nhóm chuyên gia 4, 5, 6

Thí nghiệm phát hiện hiện tượng hoán vị gene.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

Tìm hiểu thí nghiệm của Morgan phát hiện di truyền liên kết gene và hoán vị gene

1. Hãy mô tả thiết kế thí nghiệm của Morgan khi thực hiện các phép lai các dòng ruồi giấm về hai tính trạng: màu thân và độ dài cánh bằng cách hoàn thành bảng sau:

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

2. Đọc thông tin và quan sát hình 8.4 và 8.5 SGK, trình bày quan điểm của Morgan về di truyền liên kết, khái niệm và cơ sở tế bào học của di truyền liên kết.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

3.

a) Từ thí nghiệm ở hình 8.6, hãy giải thích kết quả phép lai từ Pt/c đến F1.

b) Nếu hai cặp gene quy định hai cặp tính trạng được theo dõi ở thí nghiệm lai này phân li độc lập, hãy xác định tỉ lệ kiểu hình ở đời lai của phép lai phân tích.

4. Trình bày quan điểm của Morgan về hoán vị gene, khái niệm và cơ sở tế bào học của hoán vị gene.

5. Nêu ý nghĩa của liên kết gene, hoán vị gene đối với sự thích của sinh vật và chọn, tạo giống vật nuôi, cây trồng.

1. Thí nghiệm của Morgan phát hiện di truyền liên kết gene và hoán vị gene

1.1. Thí nghiệm phát hiện hiện tượng liên kết gene

Lai hai dòng ruồi giấm thuần chủng khác nhau về màu thân và dạng cánh.

Cho ruồi đực F1 lai phân tích.

Quan điểm của Morgan về di truyền liên kết

Trên một nhiễm sắc thể có nhiều gene cùng tồn tại, các gene này phân li cùng nhau trong quá trình giảm phân tạo giao tử, các tính trạng do các gene trên cùng một nhiễm sắc thể di truyền liên kết với nhau.

Khái niệm

Liên kết gene là hiện tượng các gene gần nhau trên một nhiễm sắc thể có xu hướng di truyền cùng nhau.

Cơ sở tế bào học

Trong giảm phân tạo giao tử, mỗi nhiễm sắc thể của một cặp nhiễm sắc thể tương đồng phân li dẫn tới sự phân li cùng nhau của các gene trên một nhiễm sắc thể về một giao tử.

Sự tổ hợp của các gene trên cùng một nhiễm sắc thể trong quá trình thụ tinh tạo thành các cá thể mang các tính trạng di truyền liên kết.

- Sơ đồ lai:

Ptc: ×

GP: AB ab

F1:

♂ F1 lai phân tích:

♂ × ♀

GF1: AB, ab ab

Fa:

Quy ước:

• A: thân xám; a: thân đen; B: cánh dài; b: cánh ngắn.
• Biết các gene nằm trên NST thường và các allele trội hoàn toàn.

1.2. Thí nghiệm phát hiện hiện tượng hoán vị gene

Lai hai dòng ruồi giấm thuần chủng khác nhau về màu thân và dạng cánh.

Cho ruồi cái F1 lai phân tích.

Trả lời câu 3 phiếu học tập

a) Tính trạng thân xám là trội so với thân đen, tính trạng cánh dài là trội so với cánh ngắn.

b) 25% ruồi giấm thân xám, cánh dài : 25% ruồi giấm thân xám, cánh ngắn : 25% ruồi giấm thân đen, cánh dài : 25% ruồi giấm thân đen, cánh ngắn.

Các cá thể có kiểu hình tái tổ hợp ở đời lai phân tích được tạo ra từ các giao tử tái tổ hợp.

Ruồi giấm cái F1 dị hợp tử tạo nên các giao tử có sự tái tổ hợp lại gene trên một nhiễm sắc thể (giao tử tái tổ hợp) do giảm phân xảy ra sự trao đổi các đoạn nhiễm sắc thể tương đồng, hai gene trên một nhiễm sắc thể có thể không di truyền cùng nhau.

Quan điểm của Morgan về quy luật di truyền

Tỉ lệ phần trăm các loại giao tử tái tổ hợp hình thành các kiểu hình tái tổ hợp:

Quan điểm của Morgan về quy luật di truyền

Ví dụ:

→ Tần số hoán vị là 17%

Hoán vị gene là sự trao đổi các allele tương ứng trên hai chromatid khác nguồn của một cặp nhiễm sắc thể tương đồng, xảy ra trong giảm phân tạo ra các giao tử mang tổ hợp các allele mới.

Khái niệm

Cơ sở tế bào học

► Ở kì đầu giảm phân I, các nhiễm sắc thể kép tiếp hợp.

► Hai chromatid khác nguồn trong mỗi cặp nhiễm sắc thể tương đồng có thể đứt gãy, trao đổi chéo và nối trở lại các đoạn tương đồng, tạo ra các chromatid tái tổ hợp.

Hình thành giao tử tái tổ hợp (hoán vị) và giao tử không tái tổ hợp (liên kết).

- Sơ đồ lai:

Ptc: ×

GP: AB ab

F1:

♀ F1 lai phân tích:

♀ × ♂

GF1: AB, ab, Ab, aB ab

Fa:

2. Ý nghĩa của liên kết gene

và hoán vị gene

Ý nghĩa liên kết gene: Duy trì các tổ hợp kiểu gene giúp sinh vật thích nghi với môi trường và tạo nên tính ổn định, đặc trưng ở các loài sinh vật; định hướng chọn, tạo giống cây trồng, vật nuôi.

Ý nghĩa hoán vị gene: Hình thành biến dị tổ hợp ở sinh vật sinh sản hữu tính, là nguyên liệu cho tiến hóa và chọn, tạo giống.

3. Bản đồ di truyền và ý nghĩa

của bản đồ di truyền

• Sơ đồ minh họa một phần bản đồ di truyền nhiễm sắc thể X của ruồi giấm (chữ số chỉ đơn vị bản đồ)

THẢO LUẬN CẶP ĐÔI

Bản đồ di truyền là gì?

1

Bản đồ di truyền có ý nghĩa gì trong thực tiễn?

2

Đọc thông tin mục 3 SGK tr.55 và trả lời câu hỏi:

Bản đồ di truyền là sơ đồ biểu diễn trật tự sắp xếp và khoảng cách giữa các gene cùng nằm trên nhiễm sắc thể, được thiết lập dựa vào tần số hoán vị gene.

------------------------------

---------------- Còn tiếp -------------------