Giáo án gộp Sinh học 10 cánh diều kì II

GIÁO ÁN WORD CHỦ ĐỀ 7. THÔNG TIN GIỮA CÁC TẾ BÀO, CHU KÌ TẾ BÀO VÀ PHÂN BÀO

Bài 12: Thông tin giữa các tế bào

Bài 13: Chu kì tế bào và nguyên phân

Bài 14: Giảm phân

Bài 15: Thực hành làm tiêu bản nhiễm sắc thể để quan sát quá trình nguyên phân, giảm phân ở tế bào thực vật, động vật

GIÁO ÁN WORD CHỦ ĐỀ 8. CÔNG NGHỆ TẾ BÀO

Bài 16: Công nghệ tế bào

Ôn tập chương 2

............................................

............................................

............................................

BÀI MẪU

BÀI 21: KHÁI NIỆM, CẤU TẠO VÀ CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUS

I. MỤC TIÊU

1. Về kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Nêu được khái niệm và các đặc điểm của virus.

• Trình bày được cấu tạo của virus.

• Trình bày được các giai đoạn nhân lên của virus trong tế bào chủ. Từ đó giải thích được cơ chế gây bệnh cho virus.

2. Về năng lực

• Năng lực sinh học:

• Nhận thức sinh học: Hiểu được khái niệm virus; trình bày được đặc điểm cấu tạo của virus và chu trình nhân lên của virus.

• Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Giải thích được cơ chế gây bệnh do virus.

• Năng lực chung:

• Giao tiếp và hợp tác: Biết chủ động phát biểu để nêu ý kiến của bản thân, phân công và thực hiện được các nhiệm vụ trong nhóm khi học về khái niệm, cấu tạo và chu trình nhân lên của virus.

• Năng lực tự chủ và tự học: Biết tự nghiên cứu, phân tích thông tin, tổng hợp kiến thức về nội dung bài học.

3. Phẩm chất

Chăm chỉ: Tích cực học tập, nghiên cứu về khái niệm, cấu tạo và chu trình nhân lên của virus.

III. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

- SGK, SGV, Giáo án.

- Tranh ảnh trong SGK phóng to.

- Video về sự nhân lên của virus trong tế bào chủ (nếu có).

2. Đối với học sinh

- SGV, SBT, vở ghi, vở bài tập. 

- Đồ dùng học tập, tư liệu, hình ảnh,... liên quan đến bài học theo yêu cầu của GV.

IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS trong học tập, ôn tập kiến thức đã học và gắn kết với kiến thức mới.

b. Nội dung: 

- GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi, quan sát hình ảnh SGK và giải quyết vấn đề được đề cập ở đầu bài.

- HS suy nghĩ, trao đổi, đưa ra câu trả lời.

c. Sản phẩm học tập: Các câu trả lời của HS về nguyên nhân gây bệnh khảm thuốc lá.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát Hình 21.1 (SGK tr.131) và thực hiện nhiệm vụ: 

+ Mô tả thí nghiệm tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh khảm thuốc lá. 

+ Thảo luận và nêu nhận xét về đặc điểm mầm bệnh.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát hình ảnh, dựa vào hiểu biết cá nhân, suy nghĩ, trả lời câu hỏi của GV.

- GV khuyến khích HS đóng góp ý kiến xây dựng bài.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS xung phong chia sẻ nhận xét về đặc điểm mầm bệnh được mô tả trong hình.

- GV mời các HS khác nhận xét, đưa ra những ý kiến khác (nếu có).

* Gợi ý: Mầm bệnh đó là virus.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV ghi nhận những ý kiến của HS, dẫn dắt vào bài học mới: Trong những năm gần đây, nhân loại đã phải đối mặt với một đại dịch vô cùng nguy hiểm với tốc độ lây lan chóng mặt, đó là Covid-19. Căn bệnh này gây ra bởi virus SARS-CoV-2 với rất nhiều biến thể khác nhau gây khó khăn cho việc chế tạo vắc-xin phòng ngừa. Ngoài Covid-19, còn rất nhiều các căn bệnh trên cơ thể người do virus gây ra như sốt xuất huyết, viêm gan, nhiễm trùng đường hô hấp,... Trong bài học hôm nay - Bài 21: Khái niệm, cấu tạo và chu trình nhân lên của virus, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về virus và cơ chế gây bệnh của virus.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về khái niệm virus

a. Mục tiêu: 

- Nêu được khái niệm và đặc điểm của virus.

b. Nội dung:

- GV yêu cầu HS đọc thông tin mục I (SGK tr.131) để tìm hiểu khái niệm virus, kết hợp với thí nghiệm của Ivanovsky, trả lời các câu hỏi của GV.

- GV sử dụng kĩ thuật think – pair – share để hướng dẫn HS thảo luận về nội dung SGK.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS.

d. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 2: Tìm hiểu về cấu tạo của virus

a. Mục tiêu: Trình bày được cấu tạo của virus.

b. Nội dung:

- GV yêu cầu HS hoạt động cặp đôi, đọc thông tin và quan sát các hình ảnh minh họa mục II (SGK tr.132) để tìm hiểu về cấu tạo của virus.

- HS thảo luận nhóm đôi, thực hiện của yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS.

d. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 3: Tìm hiểu chu trình nhân lên của virus

a. Mục tiêu: Trình bày được các giai đoạn nhân lên của virus trong tế bào chủ. Từ đó giải thích được cơ chế gây bệnh do virus.

b. Nội dung: 

- GV chia lớp thành các nhóm nhỏ, yêu cầu các nhóm nghiên cứu thông tin và quan sát các hình ảnh mục III (SGK tr. 132 – 133) để tìm hiểu về chu trình nhân lên của virus.

- HS thảo luận nhóm, thực hiện các yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS.

d. Tổ chức hoạt động:

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP 

a. Mục tiêu: Luyện tập kiến thức về virus và sự nhân lên của virus trong tế bào chủ.

b. Nội dung: GV yêu cầu các nhóm làm bài tập Luyện tập (SGK) và vẽ sơ đồ tư duy về virus, sau đó sử dụng kĩ thuật phòng tranh để hướng dẫn HS trình bày sản phẩm.

c. Sản phẩm học tập: Sơ đồ virus (khái niệm, cấu tạo, chu trình nhân lên của virus).

d. Tổ chức hoạt động:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS hoàn thành nhanh các bài tập sau:

1. Quan sát hình 21.3 và cho biết cấu trúc nào của virus đóng vai trò là thụ thể?

2. Em hãy vẽ sơ đồ tư duy về virus (khái niệm, cấu tạo, chu trình nhân lên của virus)

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS sử dụng những kiến thức đã học, trao đổi, thảo luận để hoàn thành nhiệm vụ học tập.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS khi cần thiết. 

Bước 3: Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV mời đại diện một số HS trình bày câu trả lời.

- Các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

* Gợi ý:

Câu 1:

1: capsid

2: nucleic acid

3: gai glycooprotein

4: màng bọc

Câu 2: HS tự thực hiện

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

GV đánh giá, nhận xét bài làm của HS, chuẩn kiến thức và chuyển sang hoạt động tiếp theo.

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

a. Mục tiêu: Hướng dẫn HS vận dụng kiến thức để giải thích một số vấn đề thực tiễn. Phát triển năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng.

b. Nội dung: 

- GV giao bài tập vận dụng, yêu cầu HS thực hiện ngoài giờ học.

- HS làm việc theo nhóm, trao đổi để hoàn thành bài tập.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS về ứng dụng công nghệ vi sinh vật.

d. Tổ chức hoạt động:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ cho HS

- GV yêu cầu HS làm việc nhóm, hoàn thành các bài tập sau ngoài giờ học trên lớp: 

1. Để nuôi virus, các nhà khoa học sẽ sử dụng loại môi trường gì? Giải thích.

2. Tại sao những người bị hội chứng HIV – AIDS thường dễ mắc các bệnh như lở loét da và tiêu chảy?

- GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm không quá 4 HS.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS tiếp nhận nhiệm vụ, phân chia công việc và tìm kiếm thông tin.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS khi cần thiết. 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm đôi báo cáo kết quả tìm hiểu trước lớp.

- Các nhóm còn lại lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có). 

* Gợi ý:

Câu 1. Không thể nuôi virus trong môi trường dinh dưỡng nhân tạo như vi khuẩn. Cần nuôi virus trong môi trường có các tế bào chủ như vi khuẩn, các loại nấm, động vật, thực vật.

Câu 2. Khi tế bào virus xâm nhập sẽ làm tế bào bị hủy hoại, chết hoặc bị tổn thương vật chất di truyền. Do đó virus HIV xâm nhập vào cơ thể làm phá hủy các tế bào miễn dịch, tạo cơ hội cho các virus, vi khuẩn khác xâm nhập gây lở loét da và tiêu chảy.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá phần trình bày của HS, chốt kiến thức.

- GV tuyên dương nhóm có câu trả lời tốt.

* Hướng dẫn về nhà:

- Ôn lại kiến thức đã học.

- Làm bài tập trong Sách bài tập Sinh học 10.

- Đọc và tìm hiểu trước Bài 22: Phương thức lây truyền, cách phòng chống và ứng dụng của virus.