Phát biểu được khái niệm chuyển hoá năng lượng trong tế bào.
Phân biệt được các dạng năng lượng trong chuyển hoá năng lượng ở tế bào.
Giải thích được năng lượng được tích luỹ và sử dụng cho các hoạt động sống của tế bào là dạng năng lượng hoá học (năng lượng tiềm ẩn trong các liên kết hóa học).
Phân tích được cấu tạo và chức năng của ATP về giá trị năng lượng sinh học.
Trình bày được quá trình tổng hợp và phân giải ATP gắn liền với quá trình tích luỹ, giải phóng năng lượng.
Trình bày được vai trò của enzyme trong quá trình trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng.
Nêu được khái niệm, cấu trúc và cơ chế tác động của enzyme.
Phân tích được các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động xúc tác của enzyme.
Làm được thí nghiệm phân tích ảnh hưởng của một số yếu tố đến hoạt tính của enzyme, kiểm tra hoạt tính thuỷ phân tinh bột của amylase.

Về năng lực

Năng lực sinh học:
Nhận thức sinh học:

+ Hiểu được quá trình chuyển hóa năng lượng trong tế bào; phân biệt các dạng năng lượng.

+ Trình bày được cấu tạo, chức năng của ATP; quá trình tổng hợp và phân giải ATP; cấu trúc, cơ chế tác động và vai trò của Enzyme.

Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng những hiểu biết về enzyme để giải thích một số vấn đề thực tiễn như hiện tượng không dung nạp được lactose; khi ăn nhiều sẽ bị đầy bụng, khó tiêu; khi sốt cao có nguy cơ tử vong.
Năng lực chung:
Giao tiếp và hợp tác: Biết sử dụng ngôn ngữ khoa học để trình bày các thông tin về trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng trong tế bào đã tìm hiểu được.
Tự chủ và tự học: Xác định được nhiệm vụ học tập khi tìm hiểu về trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng trong tế bào dựa trên kết quả đã đạt được từ việc thực hiện các hoạt động học tập ở các bài trước.

Phẩm chất

Chăm chỉ: Có ý thức đánh giá điểm mạnh, điểm yếu của bản thân trong quá trình hoạt động nhóm để thảo luận về trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng trong tế bào.

THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Đối với giáo viên

SGK, SGV, SBT Sinh học, Giáo án.
Tranh phóng to các hình ảnh trong SGK.
Phiếu học tập: Tìm hiểu về enzyme.
Video về các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động xúc tác của enzyme.
Mẫu vật, dụng cụ, hóa chất theo hướng dẫn trong SGK.

Đối với học sinh

SGK, SBT Sinh học 10
Các dụng cụ học tập cần thiết theo yêu cầu của GV.
Biên bản thảo luận nhóm.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS trong học tập, ôn tập kiến thức đã học và gắn kết với kiến thức mới.
Nội dung:

- GV yêu cầu HS quan sát hình ảnh SGK và trả lời các câu hỏi.

- HS làm việc cá nhân, sau đó thảo luận với bạn bên cạnh để đưa ra câu trả lời.

Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS.
Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát hình 10.1 (SGK tr.61) và trả lời các câu hỏi:

+ Nêu các dạng năng lượng trong quá trình quang hợp.

+ Trong quá trình đó, năng lượng được chuyển hóa từ dạng nào sang dạng nào?

+ Chuyển hóa năng lượng là gì?

- GV huy động kiến thức cũ của HS ở cấp THCS, yêu cầu HS liệt kê các dạng năng lượng, sau đó xác định các dạng năng lượng trong cơ thể sống; cho biết các dạng năng lượng trong cơ thể sống được chuyển hóa như thế nào.

- GV yêu cầu HS hoạt động cá nhân, sau đó thảo luận với bạn bên cạnh.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS dựa vào hiểu biết cá nhân, kết hợp quan sát hình ảnh, suy nghĩ và trả lời các câu hỏi của GV.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi một số HS trả lời câu hỏi và nhận xét.

* Gợi ý:

- Trong quá trình quang hợp, năng lượng ánh sáng mặt trời đã được diệp lục hấp thụ để tổng hợp cacbonhidrat và giải phóng oxy từ khí cacbonic và nước. Các dạng năng lượng trong quá trình quang hợp là năng lượng nhiệt, năng lượng hóa học. Trong quá trình đó, năng lượng được chuyển hóa từ nhiệt năng thành hóa năng.

- Chuyển hóa năng lượng là quá trình biến đổi năng lượng từ dạng này sang dạng khác, từ năng lượng trong hợp chất này thành năng lượng trong hợp chất khác.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức và dẫn dắt HS vào bài học: Để duy trì sự sống, cơ thể các sinh vật đều cần đến quá trình chuyển hóa, biến các năng lượng thu thập được từ môi trường bên ngoài thành các dạng năng lượng mà cơ thể cần và thải ra môi trường những chất không cần thiết. Để tìm hiểu rõ hơn về sự chuyển hóa năng lượng cũng như các dạng năng lượng trong tế bào, chúng ta hãy cùng bắt đầu bài học hôm nay – Bài 10: Sự chuyển hóa năng lượng và enzyme.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về năng lượng và sự chuyển hóa năng lượng trong tế bào

Mục tiêu:

- Phát biểu được khái niệm chuyển hoá năng lượng trong tế bào.

- Phân biệt được các dạng năng lượng trong chuyển hoá năng lượng ở tế bào.

- Giải thích được năng lượng được tích luỹ và sử dụng cho các hoạt động sống của tế bào là dạng năng lượng hoá học (năng lượng tiềm ẩn trong các liên kết hóa học)

- Phân tích được cấu tạo và chức năng của ATP về giá trị năng lượng sinh học.

- Trình bày được quá trình tổng hợp và phân giải ATP gắn liền với quá trình tích luỹ, giải phóng năng lượng.

Nội dung:

- GV sử dụng kĩ thuật công đoạn, chia lớp thành 3 nhóm lớn, mỗi nhóm lớn chia thành các nhóm nhỏ 4 HS hoạt động theo kĩ thuật khăn trải bàn.

- GV yêu cầu các nhóm nghiên cứu thông tin và quan sát các hình ảnh mục I (SGK tr.61-63) để tìm hiểu về năng lượng và sự chuyển hóa năng lượng trong tế bào.

- Mỗi nhóm lớn sẽ hoàn thành những nhiệm vụ do GV phân công, sau đó các nhóm trao đổi bài với nhau.

Sản phẩm học tập: Kết quả thảo luận của HS.
Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV sử dụng kĩ thuật công đoạn, chia lớp thành 3 nhóm lớn, mỗi nhóm lớn chia thành các nhóm nhỏ 4 HS hoạt động theo kĩ thuật khăn trải bàn.

- GV yêu cầu các nhóm nghiên cứu thông tin và quan sát các hình ảnh mục I (SGK tr.61-63) để tìm hiểu về năng lượng và sự chuyển hóa năng lượng trong tế bào.

- Mỗi nhóm lớn sẽ hoàn thành những nhiệm vụ tương ứng với một nội dung:

+ Nhiệm vụ 1 (nhóm 1): Tìm hiểu các dạng năng lượng trong tế bào.

1. Liệt kê các dạng năng lượng mà các em đã được học.

2. Hoạt động sống của tế bào và cơ thể sử dụng các dạng năng lượng nào? Quá trình nào cung cấp năng lượng đó cho tế bào?

3. Quan sát hình 10.2 SGK và xác định các dạng năng lượng được chuyển hoá trong hoạt động sống của tế bào.

+ Nhiệm vụ 2 (nhóm 2): Tìm hiểu sự chuyển hóa năng lượng trong tế bào.

1. Ở hình 10.3 SGK, năng lượng được chuyển từ dạng nào sang dạng nào? Sự chuyển hoá năng lượng đó có ý nghĩa gì đối với tế bào?

2. Nêu một số hoạt động tế bào cần sử dụng năng lượng. Trong các hoạt động đó, năng lượng được chuyển hoá như thế nào?

+ Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu sự chuyển hóa ATP – “đồng tiền” năng lượng.

1. Quan sát hình 10.4 SGK và cho biết chức năng của ATP trong tế bào. Giải thích.

2. Dựa vào hình 10.5 SGK và nêu cấu tạo của ATP.

3. ATP được phân giải và tổng hợp như thế nào? Đặc điểm nào có thể ví ATP là “đồng tiền” năng lượng trong tế bào?

- GV sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn, hướng dẫn các nhóm thảo luận.

- Hết thời gian thảo luận, GV yêu cầu các nhóm trao đổi bài với nhau.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS nghiên cứu thông tin SGK, thảo luận nhóm và hoàn thành các câu hỏi về nội dung nhóm mình tìm hiểu.

- Các nhóm trao đổi bài cho nhau để đọc, góp ý và bổ sung cho bài của nhóm khác. Mỗi nhóm rà soát lại bài của nhóm dưới sự góp ý, bổ sung của các nhóm khác để hoàn thiện và chuẩn bị báo cáo.

- GV theo dõi, hỗ trợ HS khi cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi các nhóm báo cáo kết quả thảo luận.

- Các nhóm còn lại nhận xét, đóng góp ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét câu trả lời của HS, chốt kiến thức và chuyển sang nội dung tiếp theo.

I. Năng lượng và sự chuyển hóa năng lượng trong tế bào

1. Các dạng năng lượng trong tế bào

- Năng lượng trong tế bào tồn tại chủ yếu dưới các dạng:

+ Năng lượng hoá học (dự trữ trong các liên kết hoá học);

+ Năng lượng cơ học;

+ Năng lượng điện;

+ Năng lượng nhiệt.

Năng lượng cơ học, năng lượng điện, năng lượng nhiệt (Q) là các dạng năng lượng liên quan đến sự chuyển động của các phần tử vật chất.

2. Sự chuyển hóa năng lượng trong tế bào

- Theo định luật bảo toàn năng lượng, năng lượng không tự nhiên được sinh ra và cũng không tự nhiên mất đi mà chỉ chuyển từ dạng này sang dạng khác.

- Dạng năng lượng chủ yếu trong tế bào là năng lượng hoá học.

- Sự chuyển hoá năng lượng trong tế bào là quá trình biến đổi năng lượng từ dạng này sang dạng khác, từ năng lượng trong hợp chất này thành năng lượng trong hợp chất khác.

- Tế bào sử dụng năng lượng thực hiện các hoạt động sống đảm bảo sự tồn tại, sinh trưởng, phát triển và sinh sản.

3. ATP – “đồng tiền” năng lượng

- Phân tử ATP có 3 gốc phosphate, là “đồng tiền” năng lượng của tế bào.

- Khi liên kết giữa hai gốc phosphate của ATP bị phá vỡ, năng lượng được chuyển hoá trực tiếp cho các hoạt động cần năng lượng của tế bào.

- ATP được tổng hợp từ sự chuyển hóa năng lượng trong quá trình phân giải các hợp chất.

Trên chỉ là 1 phần của giáo án. Giáo án khi tải về có đầy đủ nội dung của bài. Đủ nội dung của học kì I + học kì II