Giáo án Lịch sử 9 kết nối Chủ đề 2 Văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long (2)

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

CHỦ ĐỀ 2: VĂN MINH CHÂU THỔ SÔNG HỒNG VÀ SÔNG CỬU LONG (2)

I. MỤC TIÊU 

1. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Trình bày được quá trình hình thành và phát triển châu thổ. 

• Mô tả được chế độ nước của các dòng sông chính. 

• Trình bày được quá trình con người khai khẩn và cải tạo châu thổ, chế ngự và thích ứng với chế độ nước của sông Hồng và sông Cửu Long. 

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Năng lực tự chủ và tự học: chủ động tìm kiếm, thu thập thông tin về văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long. 

• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: tìm ý tưởng, cách thức hoàn thành các nhiệm vụ học tập. 

Năng lực địa lí: 

• Nhận thức địa lí: trình bày quá trình hình thành và phát triển châu thổ, mô tả chế độ nước của các dòng sông chính; trình bày quá trình con người khai khẩn và cải tạo châu thổ, chế ngự và thích ứng với chế độ nước của sông Hồng và sông Cửu Long.

• Tìm hiểu địa lí: sử dụng lược đồ đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long để hiểu rõ hơn về văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long. 

• Vận dụng kiến thức, kĩ năng địa lí vào cuộc sống: tìm kiếm các thông tin từ những nguồn tin cậy, liên hệ thực tế (đối với địa phương thuộc hai khu vực này) về quá trình con người khai khẩn và cải tạo châu thổ, chế ngự và thích nghi với chế độ nước sông của người dân.

3. Phẩm chất

• Chăm chỉ và có trách nhiệm với nhiệm vụ được giao. 

• Thấy được công lao to lớn của những thế hệ cha ông trước đây trong quá trình khai khẩn và cải tạo châu thổ, từ đó thêm yêu quê hương, đất nước. 

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

• SGK, SGV, SBT Lịch sử và Địa lí 9 – phần Địa lí. 

• Máy tính, máy chiếu. 

• Tài liệu văn bản về quá trình hình thành và phát triển châu thổ sông Hồng, sông Cửu Long.

• Tranh ảnh về châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long.

2. Đối với học sinh

• SGK, SBT Lịch sử và Địa lí 9 – phần Địa lí. 

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG 

a. Mục tiêu: 

- Học sinh chia sẻ những hiểu biết cá nhân về châu thổ, từ đó GV có thể kết nối những kiến thức HS đã có với nội dung bài mới. 

- Tạo hứng thú, kích thích tò mò của người học. 

b. Nội dung: 

- GV tổ chức trò chơi: Ô chữ bí mật cho HS, HS trả lời những câu hỏi liên quan đến vùng đồng bằng châu thổ Việt Nam.   

 - GV yêu cầu HS dựa vào kiến thức cá nhân nêu những hiểu biết về châu thổ Việt Nam. 

c. Sản phẩm: 

- Câu trả lời của HS về  7 ô chữ hàng ngang và ô chữ hàng dọc. 

- Câu trả lời của HS về những hiểu biết cá nhân về vùng đồng bằng châu thổ Việt Nam. 

d. Tổ chức thực hiện: 

Nhiệm vụ 1: Chơi trò chơi Ô chữ bí mật 

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập 

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi: Ô chữ bí mật  – trả lời các câu hỏi liên quan đến vùng đồng bằng châu thổ Việt Nam tìm ra ô chữ bí mật. 

- GV phổ biến luật trò chơi:

+  Lớp chia thành hai đội tương ứng với hai dãy lớp, mỗi đội sẽ giành quyền trả lời ô chữ ở hàng ngang.

+  Nếu trả lời đúng thì đội đó được 10 điểm, nếu trả lời sai phải nhường quyền trả lời cho đội còn lại. 

- GV lần lượt nêu câu hỏi: 

Câu 1 (13 chữ cái): Hình ảnh dưới đây nói đến địa danh nổi tiếng nào của miền Tây?

Câu 2 (8 chữ cái): Câu đố dưới đây gợi nhắc đến con sông nào của nước ta?

“Sông gì tên một loài hoa.

Thơm hương sắc thắm, gần xa yêu chiều?”

Câu 3 (10 chữ cái): Hiện tượng nào thường xuyên xảy ra khi nước biển dâng nên và xâm nhập trực tiếp vào đất liền? 

Câu 4 (11 chữ cái): Câu đố dưới đây gợi nhắc đến con sông nổi tiếng nào?

“Mênh mông bờ bãi phì nhiêu, 

Chín con thác sáng bừng lên muôn vùng”

Câu 5 (12 chữ cái): Câu đố trên gợi cho em đến địa danh nổi tiếng nào của nước ta?

“Ở đâu thẳng cánh cò bay

Ở đâu lấp lánh cá tôm suốt ngày”

Câu 6 (16 chữ cái): Nhà máy thủy điện nào nằm trên sông Đà và được Liên Xô giúp đỡ xây dựng và vận hành?

Câu 7 (6 chữ cái): Câu đố trên gợi nhắc đến dòng sông nổi tiếng nào? 

“Sông gì nhẫn nhịn cũng đành

Từ bi phổ độ phúc lành trời ban?”

Ô chữ bí mật (7 chữ cái). 

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS liên hệ thực tế, hiểu biết của bản thân và trả lời ô chữ. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS lần lượt trả lời 7 ô chữ hàng ngang và hàng dọc. 

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án. 

Câu 1: Chợ nổi Cái Răng. 

Câu 2: Sông Hồng.   

Câu 3: Xâm nhập mặn. 

Câu 4: Sông Cửu Long.   

Câu 5: Đồng Tháp Mười. 

Câu 6: Thủy điện Hòa Bình. 

Câu 7:  Sông Lô 

Ô chữ chủ đề: Châu thổ 

Ô CHỮ BÍ MẬT

- GV chuyển sang nội dung mới. 

Nhiệm vụ 2: Trả lời câu hỏi nêu hiểu biết về châu thổ Việt Nam. 

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV yêu cầu HS làm việc cá nhân và trả lời câu hỏi: Dựa vào kiến thức cá nhân, hãy nêu hiểu biết của bản thân về nền văn minh châu thổ của nước ta. 

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập 

- HS liên hệ trực tiếp, hiểu biết của bản thân và trả lời câu hỏi. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận. 

- GV mời đại diện 1 – 2 HS nêu hiểu biết về nền văn minh châu thổ của nước ta. 

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có). 

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập. 

 GV nhận xét, đánh giá và nêu ví dụ: Châu thổ là một địa mạo cấu tạo khi một dòng sông chảy vào một vũng nước, nhỏ là hồ, đầm phá, lớn là vịnh, biển hay đại dương khiến dòng nước bị cản chậm lại. Chất phù sa cuốn theo dòng nước khi tốc độ nước không đủ mạnh sẽ phải lắng đọng xuống, bồi lên lòng sông và hai bên bờ. Ở nước ta có hai châu thổ là châu thổ sông Hồng và châu thổ sông Cửu Long, là nơi tập trung khu dân cư đồng thời là vùng kinh tế quan trọng của nước ta. 

   Vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng              Vùng đồng bằng sông Cửu Long

- GV dẫn dắt vào bài: Nền văn minh của nhân loại gắn liền với những thành tựu do con người khai phá, chinh phục tự nhiên, trong đó có văn minh châu thổ các dòng sông lớn. Thiên nhiên đã ban tặng cho Việt Nam hai vùng đồng bằng châu thổ lớn, đó là đồng bằng châu thổ sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long. Vậy quá trình hình thành và phát triển của châu thổ diễn ra như thế nào? Chế độ nước của dòng sông ra sao? Con người đã khai khẩn, cải tạo, chế ngự và thích ứng với chế độ nước của sông Hồng và sông Cửu Long như thế nào? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu bài học ngày hôm nay – Chủ đề 2: Văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long (2). 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu những nét đặc sắc về văn hoá ở châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS trình bày được những nét đặc sắc về văn hoá ở châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long thông qua việc tìm hiểu về văn minh các dòng sông.

b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm, khai thác Hình 1, 2, thông tin trong mục 1 SGK tr.225, 226 và trả lời các câu hỏi.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về những nét đặc sắc về văn hoá ở châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long và chuẩn kiến thức của GV. 

d. Tổ chức thực hiện:

Hoạt động 2: Tìm hiểu biến đổi khí hậu ở châu thổ sông Hồng và châu thổ sông Cửu Long

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS phân tích được biểu hiện, tác động và biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu ở châu thổ sông Hồng và châu thổ sông Cửu Long.

b. Nội dung: GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp đôi, khai thác Bảng 1, 2, Hình 3, thông tin mục 2 SGK tr.226-229 và trả lời câu hỏi: 

- Biểu hiện của biến đổi khí hậu ở châu thổ sông Hồng và châu thổ sông Cửu Long.

- Tác động của biến đổi khí hậu đối với sự phát triển kinh tế – xã hội ở châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long.

- Biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu tại vùng châu thổ của hai đồng bằng hiện đại.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về biểu hiện, tác động và biện pháp ứng phó với biếnđổi khí hậu ở châu thổ sông Hồng và châu thổ sông Cửu Long.

d. Tổ chức thực hiện:

--------------------------------------

--------------------- Còn tiếp ----------------------