Giáo án và PPT Ngữ văn 11 chân trời Bài 1: Ôn tập

ÔN TẬP

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV đưa ra trò chơi cùng những hoạt động liên quan đến chủ đề của toàn bộ bài học và tổ chức HS tham gia.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Ôn tập văn bản đọc

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

1. Điểm tương đồng hoặc gần gũi về nội dung (chủ đề, cảm hứng) giữa các văn bản: Ai đã đặt tên cho dòng sông?, Cõi lá, Trăng sáng trên đầm sen là gì?

2. Lập bảng tổng hợp về sự kết hợp giữa yếu tố tự sự và trữ tình?

3. Tìm đọc thêm một số tùy bút, tản văn về đề tài thiên nhiên?

Sản phẩm dự kiến:

Điểm tương đồng giữa các văn bản:

Ai đã đặt tên cho dòng sông?: Tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tường viết về vẻ đẹp của sông Hương ở Huế, kết hợp giữa miêu tả tự nhiên và tình cảm trữ tình1.

Cõi lá: Tác giả Đỗ Phấn miêu tả vẻ đẹp của mùa xuân và lá sen, kết hợp giữa tự sự và trữ tình

Trăng sáng trên đầm sen: Tác giả Chu Tự Thanh viết về vẻ đẹp của trăng và đầm sen, kết hợp giữa tự sự và trữ tình.

Sự kết hợp giữa yếu tố tự sự và trữ tình:

Trong các tác phẩm trên, tác giả sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, kết hợp giữa việc miêu tả tự nhiên và biểu lộ tâm tình, tạo nên sự hài hòa và thấm đượm cảm xúc.

Tùy bút, tản văn về thiên nhiên:

Bạn có thể tìm đọc thêm tùy bút “Sông Đà” của Nguyễn Tuân hoặc các tản văn khác để khám phá thêm về đề tài thiên nhiên

Hoạt động 2: Ôn tập thực hành tiếng Việt

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

Giải thích nghĩa của từ sau và xác định cách giải thích đã dùng: 

phẳng lặng, nhấp nháy, cổ thi, chật chội.

Sản phẩm dự kiến:

Phẳng lặng:

Nghĩa: Tính từ êm ả, không một chút xáo động, thường được sử dụng để miêu tả một không gian trầm lắng và an nhàn.

Cách giải thích đã dùng: Dựa vào nghĩa gốc – nghĩa ban đầu của từ.

Nhấp nháy:

Nghĩa: Động từ (mắt) mở ra, nhắm lại liên tiếp. Có thể áp dụng cho việc lóe sáng rồi tắt ngay, một cách liên tiếp.

Cách giải thích đã dùng: Dùng một số từ đồng nghĩa với từ cần giải thích.

Cổ thi:

Nghĩa: Từ này thường được sử dụng để miêu tả về bài thơ xưa.

Cách giải thích đã dùng: Giải thích từng thành tố cấu tạo nên từ.

Chật chội:

Nghĩa: Tính từ chật, gây nên cảm giác bức bối khó chịu, thường nói về nơi ở, điều kiện ở. Trái nghĩa: rộng rãi.

Cách giải thích đã dùng: Dựa vào nghĩa gốc – nghĩa ban đầu của từ.

Hoạt động 3: Kĩ năng viết văn bản thuyết minh

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

Viết một văn bản thuyết minh với sự vận dụng của yếu tố miêu tả, tự sự, biểu cảm, nghị luận

Sản phẩm dự kiến:

Văn bản thuyết minh: “Hương Sen Trên Hồ Tây”

I. Miêu tả: Hương sen trong sương sớm

Bình minh: Một sáng sớm, khi mặt hồ Tây vẫn còn bao phủ bởi lớp sương mờ, hương sen bắt đầu lan tỏa. Những bông sen nở rộ trên mặt nước, tạo nên một bức tranh tuyệt đẹp.

Màu sắc: Cánh sen màu trắng tinh khôi, đôi khi có những bông sen hồng nhạt nổi bật giữa biển trắng.

Hương thơm: Mùi hương sen thoang thoảng, dịu dàng, làm cho không gian trở nên thanh khiết và thư thái.

II. Tự sự: Ký ức về hương sen

Ký ức: Tôi nhớ về những buổi sáng đi dạo quanh hồ Tây cùng người thân. Hương sen luôn gắn liền với những kỷ niệm ấm áp.

Cảm xúc: Tôi cảm nhận sự thanh bình, sự gần gũi với thiên nhiên qua hương sen. Đó là thời gian tôi dành cho chính mình, để tận hưởng vẻ đẹp của cuộc sống.

III. Biểu cảm: Hương sen và tâm hồn

Tâm hồn: Hương sen làm cho tâm hồn tôi trở nên nhẹ nhàng, yên bình. Tôi cảm nhận sự gắn kết với thiên nhiên và với nguồn gốc của mình.

Biểu cảm: Đôi khi, tôi chỉ cần đứng bên hồ Tây, hít thở hương sen, để tâm trạng trở nên sảng khoái và đầy hy vọng.

IV. Nghị luận: Giá trị của hương sen

Tinh thần: Hương sen giúp tôi thư giãn, giảm căng thẳng, tạo nên sự cân bằng trong cuộc sống.

Tôn vinh thiên nhiên: Hương sen là một phần của vẻ đẹp tự nhiên, cần được bảo vệ và tôn trọng.

Hoạt động 4: Giới thiệu một tác phẩm văn học/nghệ thuật

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

Em sẽ lựa chọn tác phẩm nào cho bài giới thiệu? Vì sao?

Nội dung và nghệ thuật của tác phẩm là gì?

Nêu nhận xét cá nhân về bài giới thiệu?

Ngôn ngữ và phương tiện phi ngôn ngữ được vận dụng trong bài giới thiệu ra sao?

Sản phẩm dự kiến:

Tác phẩm: “Hương Sen Trên Hồ Tây”

Nội dung và nghệ thuật của tác phẩm:

Miêu tả: Tác phẩm miêu tả vẻ đẹp của sen trắng và hồng nở rộ trên mặt nước Hồ Tây. Hương sen thoảng nhẹ trong gió, tạo nên không gian thanh khiết và thư thái.

Tự sự: Tác giả kể về ký ức và cảm xúc khi ngắm sen Hồ Tây.

Biểu cảm: Hương sen làm cho tâm hồn trở nên nhẹ nhàng, yên bình.

Nghị luận: Sen Hồ Tây không chỉ đẹp mắt mà còn mang lại cảm giác bình yên, thanh tịnh.

Nhận xét cá nhân: Tôi cảm nhận rằng tác phẩm “Hương Sen Trên Hồ Tây” là một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp, tạo nên sự thanh khiết và sảng khoái. Hương sen không chỉ là một hình ảnh đẹp mắt mà còn là một phần của tâm hồn và ký ức của tôi.

Ngôn ngữ và phương tiện phi ngôn ngữ: Trong bài giới thiệu, tôi sử dụng ngôn ngữ tươi mát, hình ảnh tinh tế để miêu tả vẻ đẹp của sen Hồ Tây. Ngoài ra, tôi cũng sử dụng hình ảnh minh họa để tạo sự hấp dẫn cho bài viết.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ là gì?

A) Những hình ảnh và biểu đồ

B) Các từ ngữ và câu chuyện

C) Số liệu thống kê và biểu đồ

D) Các tín hiệu âm thanh

Câu 2: Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ là gì?

A) Những hình ảnh và biểu đồ

B) Các từ ngữ và câu chuyện

C) Số liệu thống kê và biểu đồ

D) Các tín hiệu âm thanh

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: A

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Yêu cầu cần đạt đối với cách làm bài văn thuyết minh?Các bước hoàn thành một bài văn thuyết minh là gì?

Câu 2: Lấy ví dụ về Ngôn ngữ và phương tiện phi ngôn ngữ?