Giáo án và PPT Ngữ văn 11 chân trời Bài 3: Thị Kính nuôi con cho Thị Mầu (Trích Quan Âm Thị Kính – truyện thơ khuyết danh Việt Nam)

VĂN BẢN 4: THỊ KÍNH NUÔI CON CHO THỊ MẦU

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Em đã từng nghe đến nhân vật Thị Mầu chưa? Chia sẻ những hiểu biết của em về nhân vật này và cảm nhận của em về nhân vật Thị Mầu sau khi xem xong đoạn video ca nhạc.

Link video: https://www.youtube.com/watch?v=0yHtYPeK2Jg  (Chiếu từ 0:30 đến 1:50)

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu chung

Nhiệm vụ 1: Củng cố kiến thức về thể loại truyện thơ

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

• Trình bày sự khác biệt giữa truyện thơ Nôm bình dân và truyện thơ Nôm bác học bằng bảng.

Sản phẩm dự kiến:

Sự khác biệt giữa truyện thơ Nôm bình dân và truyện thơ Nôm bác học:

GV có thể gợi mở theo PHỤ LỤC 15.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu chung về văn bản

GV đưa ra câu hỏi:

• Trình bày những hiểu biết của bạn văn bản “Thị Kính nuôi con cho Thị Mầu”.

• Tóm tắt nội dung văn bản “Thị Kính nuôi con cho Thị Mầu”.

Sản phẩm dự kiến:

a. Văn bản “Thị Kính nuôi con cho Thị Mầu”

• Xuất xứ: Trích từ "Quan Âm Thị Kính" – truyện thơ Nôm không rõ tác giả.

• Mô hình: Thể thơ lục bát, màu sắc Phật giáo.

• Nội dung: Thị Kính nhận nuôi con cho Thị Mầu, chịu oan và nhục nhã để bảo vệ đứa trẻ.

b. Tóm tắt văn bản “Thị Kính nuôi con cho Thị Mầu”.

Thị Kính nuôi con cho Thị Mầu sau khi bị làng phạt. Kính Tâm, pháp hiệu của Thị Kính, từ bi rộng lớn, mặc dù gặp nhiều nghi ngờ và dị nghị.

Hoạt động 2: Đặc điểm hình thức và nhân vật

GV đưa ra câu hỏi: 

• Những đặc điểm nào của thể loại truyện thơ được thể hiện qua văn bản?
• Nhân vật Thị Kính được thể hiện như thế nào qua văn bản? Từ đó, bạn có nhận xét gì về cách tác giả dân gian xây dựng nhân vật trong truyện thơ?

Sản phẩm dự kiến:

1. Đặc điểm của thể loại truyện thơ thể hiện qua văn bản

• Hình thức: Thơ lục bát.

• Cốt truyện: Truyền đạt bằng thơ với cốt truyện rõ ràng.

• Nhân vật: Kính Tâm là nhân vật chính, tốt đẹp, thương người.

• Ngôn ngữ: Giản dị, gần gũi với lời nói hàng ngày.

2. Nhân vật Thị Kính

- Đặc điểm:

• Nhân vật chính, có phẩm chất tốt và lòng thương người.

• Chấp nhận oan trái, đau khổ để nuôi con cho người khác.

- Xây dựng nhân vật:

• Tôn vinh vẻ đẹp trong lòng bao dung, từ bi, và hạnh nhân nhục.

• Thị Kính là biểu tượng cho lòng nhân ái và lòng hy sinh lớn lao.

Hoạt động 3. Thông điệp

HS cùng thảo luận và trả lời câu hỏi: Thông điệp bạn nhận được qua văn bản trên là gì? Dựa vào đâu bạn cho là như vậy?

Sản phẩm dự kiến:

- Vai trò của phụ nữ:

• Phụ nữ, dù có thân phận nhỏ bé, vẫn được dân gian tôn vinh.

• Thị Kính là ví dụ cho lòng yêu thương và hy sinh trong cuộc sống.

- Thông điệp chung: Con người cần biết yêu thương nhau, thể hiện qua hành động như của Thị Kính nuôi con cho Thị Mầu.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1. Văn bản “Thị Kính nuôi con cho Thị Mầu” trích từ tác phẩm nào? 

A. Quan âm Thị Kính

B. Truyện Kiều

C. Chinh phụ ngâm

D. Truyện Lục Vân Tiên

Câu 2. Thể thơ của văn bản “Thị Kính nuôi con cho Thị Mầu” là gì? 

A. Song thất lục bát

B. Lục bát

C. Thất ngôn bát cú

D. Ngũ ngôn

Câu 3. Nhân vật Kính Tâm trong văn bản có đặc điểm nổi bật nào? 

A. Thông minh và lanh lợi

B. Từ bi và nhân ái

C. Dũng cảm và kiên cường

D. Xảo quyệt và mưu mô

Câu 4. Thị Kính nhận nuôi con cho Thị Mầu trong hoàn cảnh nào? 

A. Bị buộc tội oan và bị đuổi ra khỏi làng

B. Tự nguyện vì tình thương yêu trẻ nhỏ

C. Do lệnh của quan trong làng

D. Vì lợi ích cá nhân

Câu 5. Thông điệp chính của văn bản “Thị Kính nuôi con cho Thị Mầu” là gì? 

A. Sự hy sinh của phụ nữ trong xã hội

B. Sức mạnh của lòng căm thù

C. Khát vọng tự do của con người

D. Lòng trung thành với triều đình

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Viết đoạn văn ngắn nêu suy nghĩ của em về hình ảnh người phụ nữ Việt Nam trong văn học qua tác phẩm “Quan Âm Thị Kính”.

Câu 2: Sưu tầm những tác phẩm truyện thơ Nôm (bác học hoặc bình dân).