Giáo án và PPT Ngữ văn 11 chân trời Bài 4: Viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề tự nhiên hoặc xã hội

VIẾT: VIẾT BÁO CÁO NGHIÊN CỨU VỀ MỘT VẤN ĐỀ TỰ NHIÊN HOẶC XÃ HỘI

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Em hãy chia sẻ những vấn đề trong cuộc sống mà em đang quan tâm theo từng chủ đề: Giáo dục, Môi trường, Mạng xã hội, Văn hóa, Du lịch.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về Báo cáo nghiên cứu về một vấn đề tự nhiên hoặc xã hội

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

• Báo cáo nghiên cứu về một vấn đề tự nhiên hoặc xã hội là kiểu bài như thế nào?
• Báo cáo nghiên cứu về một vấn đề tự nhiên hoặc xã hội cần đảm bảo những yêu cầu nào?
• Bố cục của bài báo cáo nghiên cứu về một vấn đề tự nhiên hoặc xã hội gồm những phần nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Báo cáo nghiên cứu về một vấn đề tự nhiên hoặc xã hội là kiểu bài trình bày kết quả nghiên cứu về một vấn đề tự nhiên hoặc xã hội dựa trên những bằng chứng từ quá trình khảo sát thực tế hoặc thực nghiệm những giải pháp mà người nghiên cứu đề xuất.

- Yêu cầu đối với kiểu bài:

• Trình bày đầy đủ, thuyết phục các kết quả nghiên cứu thu nhận được.

• Sử dụng các phương pháp nghiên cứu phù hợp với đối tượng nghiên cứu.

• Sử dụng ngôn ngữ chính xác, khách quan.

• Sử dụng phù hợp các trích dẫn, cước chú, các phương tiện hỗ trợ như: hình ảnh, bảng biểu, số liệu, biểu đồ, sơ đồ,....

- Bố cục:

• Tên đề tài/ nhan đề báo cáo

• Tóm tắt: Trình bày tóm tắt mục tiêu, phương pháp, phạm vi nghiên cứu.

• Từ khoá: Nêu từ ba đến năm từ quan trọng liên quan đến nội dung nghiên cứu.

- Mở đầu

+ Nêu vấn đề nghiên cứu.

+ Trình bày lí do chọn đề tài.

+ Nêu câu hỏi nghiên cứu.

+ Nêu nhiệm vụ, câu hỏi, phương pháp và phạm vi nghiên cứu chính.

- Nội dung

+ Trình bày cơ sở lí thuyết của đề tài.

+ Trình bày kết quả khảo sát, đề xuất giải pháp hoặc/ và kết quả thực nghiệm (trích dẫn phù hợp, đúng quy cách; sử dụng các phương tiện hỗ trợ để làm rõ kết quả nghiên cứu (bảng biểu, sơ đồ,...).

- Kết luận

+ Tóm lược nội dung bài viết, khẳng định ý nghĩa, giá trị của kết quả nghiên cứu.

+ Gợi mở hướng phát triển của đề tài (nếu có).

- Tài liệu tham khảo: Trình bày danh mục tài liệu tham khảo: tên tác giả, năm xuất bản, tên tài liệu, tên nhà xuất bản/ tạp chí (theo trình tự A, B, C).

- Phụ lục (nếu có).

Hoạt động 2: Đọc và phân tích bài viết tham khảo

GV đưa ra câu hỏi: Em hãy đọc bài viết tham khảo: Bảo tồn đa dạng sinh học chim ở một số vùng Đông Bắc Việt Nam và trả lời các câu hỏi dưới đây:

• Văn bản trên gồm mấy phần? Tóm tắt nội dung của từng phần.
• Các tác giả đã đề ra những câu hỏi nghiên cứu nào? Kết quả nghiên cứu có lần lượt trả lời được các câu hỏi nghiên cứu không? Hãy lí giải.
• Vì sao cần trình bày phương pháp thực hiện nghiên cứu, phạm vi khảo sát hoặc thực nghiệm? Ý nghĩa của việc lí giải kết quả khảo sát hoặc thực nghiệm là gì?
• Danh mục tài liệu tham khảo đã được trình bày đúng quy cách hay chưa?
• Bạn rút ra được những lưu ý gì về cách biết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề tự nhiên sau khi đọc văn bản trên?

Sản phẩm dự kiến:

* Văn bản gồm 3 phần:

- Mở đầu: Vấn đề nghiên cứu, lý do nghiên cứu và nêu nhiệm vụ, phương pháp và phạm vi nghiên cứu đề tài.

- Nội dung nghiên cứu: nêu cơ sở lý luận, trình bày kết quả khảo sát, lí giải và phân tích ý nghĩa của các dữ liệu. đề xuất giải pháp dựa trên kết quả khảo sát thực tế.

- Kết luận: tóm tắt kết quả nghiên cứu, trình bày danh mục tài liệu tham khảo.

* Câu hỏi nghiên cứu và kết quả nghiên cứu

- Thực trạng công tác bảo tồn chim ở các khu bảo tồn như thế nào?

=> Kết quả:

• Còn nhiều bất cập.

• Về cơ cấu tổ chức: cơ chế tổ chức và công tác quản lý còn nhiều thách thức và hạn chế như hạn chế về nguồn nhân lực, tài chính ở Cham Chu, Bắc mê. Các khu bảo tồn được khảo sát đều chỉ có ranh giới trên bản đồ chứ chưa có cột mốc đánh dấu.

• Về công tác nghiên cứu khoa học và điều tra, khảo sát: không có kinh phí, nguồn nhân lực, phần lớn kết quả khảo sát đều do các cơ quan khoa học ở Trung ương hoặc Đại học Thái Nguyên triển khai nhưng không bàn giao lại…

• Công tác tuyên truyền còn nhiều hạn chế, chủ yếu bằng các Pa-nô, áp phích…

• Việc phát triển du lịch sinh thái

- Có giải pháp nào để quản lý đa dạng chim nói riêng, tài nguyên thiên nhiên nói chung?

=> Kết quả:

• Xây dựng thể chế, chính sách, phù hợp và đặc thù cho các khu bảo tồn.

• Tăng cường nhân lực và tài chính cho các khu bảo tồn.

• Triển khai dự án xác định và đóng mốc ranh giới ở hiện trường.

• Triển khai các hoạt động điều tra, quan trắc đa dạng sinh học.

• Xây dựng cơ sở dữ liệu phục vụ cho công tác quản lý, bảo tồn đa dạng sinh học.

• Kiểm soát chặt chẽ các hoạt động canh tác gây ô nhiễm môi trường tại khu vực xung quanh, các hoạt động khai thác mỏ, đá và khai thác lâm, thuỷ sản trái phép.

• Phát triển du lịch sinh thái có sự tham gia của cộng đồng để tăng cường tài chính cho các hoạt động quản lý, bảo tồn cũng như nâng cao sinh kể của người dân địa phương.

• Tăng cường công tác truyền thông, giáo dục môi trường.

=> Như vậy, các kết quả nghiên cứu đã lần lượt trả lời vào trọng tâm của hai câu hỏi nghiên cứu rất đầy đủ và chỉ tiết.

* Ý nghĩa của việc lí giải kết quả khảo sát hoặc thực nghiệm

- Cần trình bày phương pháp nghiên cứu để người đọc hiểu rõ kết quả nghiên cứu được thực hiện bởi phương pháp nào, có phù hợp hay không. Mỗi nghiên cứu có thể chỉ có kết quả tin cậy trong một phạm vi nhất định, một thời điểm nhất định, do vậy, cần nêu rõ phạm vi khảo sát hoặc thực nghiệm.

* Danh mục các tài liệu tham khảo đã được trình bày đúng quy cách chuẩn APA.

* Lưu ý cách viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề tự nhiên

- Số liệu phải khách quan, chính xác dựa trên những nghiên cứu thực tế.

- Nhận định phải khách quan, đúng đắn.

- Giải pháp đưa ra phải phù hợp, mang tính khả thi để giải quyết vấn đề.

…

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Báo cáo nghiên cứu về một vấn đề tự nhiên hoặc xã hội là gì?

A. Một bài văn miêu tả về các hiện tượng tự nhiên hoặc xã hội.

B. Một báo cáo trình bày kết quả nghiên cứu về một vấn đề tự nhiên hoặc xã hội dựa trên khảo sát hoặc thực nghiệm.

C. Một bài thuyết trình về các giải pháp xã hội.

D. Một bài phân tích về môi trường.

Câu 2: Yêu cầu nào sau đây là cần thiết cho bài báo cáo nghiên cứu?

A. Chỉ cần nêu ra các kết quả nghiên cứu mà không cần chứng minh.

B. Sử dụng ngôn ngữ chính xác và khách quan.

C. Trình bày kết quả mà không cần trích dẫn nguồn thông tin.

D. Tập trung vào cảm xúc cá nhân.

Câu 3: Bố cục của bài báo cáo nghiên cứu KHÔNG bao gồm phần nào sau đây?

A. Mở đầu.

B. Kết luận.

C. Tài liệu tham khảo.

D. Nhận xét của giáo viên.

Câu 4: Trong phần Mở đầu của bài báo cáo nghiên cứu, cần trình bày nội dung nào?

A. Kết quả thực nghiệm.

B. Vấn đề nghiên cứu và lí do chọn đề tài.

C. Danh sách các tài liệu tham khảo.

D. Biểu đồ số liệu nghiên cứu.

Câu 5: Trong phần Kết luận, người viết báo cáo cần làm gì?

A. Tóm tắt nội dung bài viết và khẳng định giá trị của kết quả nghiên cứu.

B. Trình bày các phương pháp nghiên cứu.

C. Giải thích chi tiết về các dữ liệu đã thu thập.

D. Phân tích sâu hơn về các lỗi trong quá trình nghiên cứu.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Viết đoạn văn (10 - 15 dòng) nêu suy nghĩ và hiểu biết của em về vấn đề áp lực đồng trang lứa. Liệu đây có thể trở thành một đề tài viết báo cáo khoa học được không?