Giáo án và PPT Ngữ văn 8 cánh diều Bài 6: Lão Hạc (Nam Cao)

BÀI 6. VĂN BẢN. LÃO HẠC

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV cho HS xem video về tình cảnh của người nông dân trước Cách mạng tháng 8/1945 và yêu cầu HS nêu những suy nghĩ của em sau khi xem xong video.

https://www.youtube.com/watch?v=uP08po9myhc

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

Hoạt động 1: Tác giả, tác phẩm

GV đặt câu hỏi hướng dẫn HS tìm hiểu: 

• Trình bày hiểu biết của em về tác giả Nam Cao?

• Em hãy trình bày xuất xứ của văn bản “Lão Hạc”

Sản phẩm dự kiến:

1. Tác giả, tác phẩm

a. Tác giả

- Nam Cao tên thật là Trần Hữu Tri, ở Lý Nhân, Hà Nam.

- Phong cách sáng tác: Đề cao tư tưởng con người: Quan tâm tới đời sống tinh thần của con người, luôn hứng thú khám phá "con người trong con người", đi sâu khám phá nội tâm nhân vật. Ông có phong cách triết lý trữ tình sắc lạnh.

- Ông quan niệm: Tác phẩm "phải chứa đựng được một cái gì lớn lao, mạnh mẽ, vừa đau đớn, lại vừa phấn khởi; ca tụng tình yêu, bác ái, công bằng” và "Văn chương không cần đến sự khéo tay, làm theo một cái khuôn mẫu. Văn chương chỉ dung nạp những người biết đào sâu, biết tìm tòi, khơi những nguồn chưa ai khơi và sáng tạo ra cái gì chưa có”.

-  Ông để lại khối lượng tác phẩm lớn với nhiều thể loại truyện ngắn, tiểu thuyết, kịch, truyện ký như các tác phẩm: “Sống mòn”, “Lão Hạc”, “Chí Phèo”, “Giăng sáng”, “Đôi mắt”, ...

b. Tác phẩm

- “Lão Hạc” (1943) là truyện ngắn xuất sắc viết về người nông dân của Nam Cao

Hoạt động 2: Tóm tắt, nhân vật và ngôn ngữ kể chuyện

GV đặt câu hỏi: 

• Tóm tắt nội dung văn bản.

• Nhân vật chính là ai? Nhân vật ấy được nhà văn miêu tả ở những phương diện nào?

Sản phẩm dự kiến:

1. Tóm tắt

Vợ đã mất, con trai vì nghèo mà không lấy được vợ nên phẫn chí xin đi mộ phu đồn điền cao su, một mình lão Hạc thui thủi bầu bạn cùng cậu Vàng. Thế nhưng cuối cùng lão vẫn phải tính toán để bán cậu Vàng đi vì tình cảnh ngặt nghèo. Sau khi bán chó, lão Hạc gửi gắm ông giáo tiền bạc và nhờ ông giáo giúp trông nom nhà cửa. Cuối cùng, lão Hạc tự tử bằng bả chó, gây bất ngờ cho mọi người và để lại nhiều xót xa, ngậm ngùi cho ông giáo

2. Nhân vật

- Những nhân vật sau đáng chú ý: lão Hạc, ông giáo

- Các nhân vật được miêu tả qua các phương diện: cảm xúc, suy nghĩ, hành động, lời nói, …

II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

Hoạt động 1. Nhân vật lão Hạc

GV đưa ra câu hỏi: 

• Tác giả đã giới thiệu như thế nào về hoàn cảnh lão Hạc?

• Người đọc biết được hoàn cảnh của lão Hạc qua lời kể của ai?

• Phân tích diễn biến hành động, tâm trạng của lão Hạc khi bán con chó Vàng

• Theo em, nguyên nhân nào khiến lão Hạc có hành động và tâm trạng như vậy?

• Trước khi chết, lão Hạc đã chuẩn bị những gì? Tìm những chi tiết miêu tả diễn biến cái chết của lão Hạc?

• Em có nhận xét gì về nhân vật này?

Sản phẩm dự kiến:

a. Hoàn cảnh

b. Việc bán con chó Vàng 

- Hành động sau khi bán chó:

+ “Cố làm ra vẻ vui vẻ” nhưng “trông lão cười như mếu”

+ Khóc tu tu

- Tâm trạng sau khi bán chó:

+ Cảm thấy tội lỗi, tệ bạc khi lừa một con chó

+ Đau đớn, dằn vặt vì quá thương cậu Vàng

+ Chua chát, cay đắng cho số phận cơ cực của bản thân

- Nguyên nhân dẫn tới hành động và tâm trạng trên:

+ Việc “lừa một con chó” mâu thuẫn với nhân cách tử tế từ trước tới giờ của lão Hạc

+ Lão Hạc xem cậu Vàng như một người bạn, thậm chí là một người thân của mình

+ Cậu Vàng là kỉ niệm cũng như là sự kết nối duy nhất của lão và con trai

+ Lão Hạc nhận thức được sự bế tắc của số phận khi phải lừa một con chó

c. Cái chết của lão Hạc

- Việc làm trước khi chết:

+ Nhờ ông giáo đứng tên văn tự để trông nom ba sào vườn

+ Gửi ông giáo ba mươi đồng để làm đám tang nếu lão có mệnh hệ gì

- Diễn biến của cái chết:

+ “Vật vã trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sòng”, “tru tréo, bọt mép sủi ra, khắp người chốc chốc lại giật mạnh một cái, nảy lên”

+ Chịu sự hành hạ khổ sở đến hai giờ đồng hồ rồi mới chết

- Nhận xét về nhân vật

+ Đói nghèo đã buộc nhân vật phải bán đi kỉ vật của con trai và cũng là người bạn thân thiết của bản thân

+ Bao nhiêu cơ cực đã đẩy nhân vật vào đường cùng, đành phải chọn cái chết để bảo toàn tài sản cho con và giữ gìn lòng tự trọng cho bản thân

-> Số phận: đầy bi thảm

+ Rất mực thương con, luôn muốn vun đắp, dành dụm tất cả những gì có thể có để con được sống hạnh phúc

+ Dù trong hoàn cảnh khốn cùng vẫn giữ lòng tự trọng

-> Phẩm chất rất tốt đẹp

…..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Truyện ngắn Lão Hạc của tác giả nào?

A. Nguyễn Công Hoan

B. Nam Cao

C. Nguyễn Tuân

D. Thạch Lam

Câu 2: Quan điểm nghệ thuật của Nam Cao là gì?

A. Nghệ thuật vị nhân sinh

B. Nghệ thuật nghịch dị

C. Nghệ thuật vị kỉ

D. Nghệ thuật vị nghệ thuật

Câu 3: Truyện ngắn Lão Hạc sáng tác năm nào?

A. 1920

B. 1943

C. 1945

D. 1950 

Câu 4: Trong tác phẩm, lão Hạc là nhân vật có tính cách như thế nào?

A. Là một người có số phận đau thương nhưng có phẩm chất cao quý.

B. Là người nông dân sống ích kỉ đến mức gàn dở, ngu ngốc.

C. Là người nông dân có thái độ sống vô cùng cao thượng.

D. Là người nông dân có sức sống tiềm tàng mạnh mẽ.

Câu 5: Đặc điểm nghệ thuật nào sau đây không đúng với truyện ngắn Lão Hạc?

A. Sử dụng ngôi kể thứ nhất, người kể là nhân vật chứng kiến và hiểu toàn bộ câu chuyện.

B. Nghệ thuật phân tích tâm lí nhân vật đặc sắc.

C. Xây dựng được nhân vật có tính cộng đồng, đại diện cho xã hội đương thời.

D. Truyện mang màu sắc trữ tình đan xen triết lí sâu sắc.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Theo em, với truyện ngắn Lão Hạc, Nam Cao đã gửi gắm những điều gì khi viết về người nông dân nghèo trước Cách mạng Tháng Tám 1945?

Câu 2: Qua truyện ngắn Lão Hạc, em hiểu thế nào về cuộc đời, số phận của người nông dân trong xã hội cũ?