Giáo án và PPT Ngữ văn 8 cánh diều Bài 8: Câu khẳng định và câu phủ định

BÀI 8. THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT 

CÂU KHẲNG ĐỊNH VÀ CÂU PHỦ ĐỊNH

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời câu hỏi sau: 

Xét những câu sau và trả lời câu hỏi.

a) Nam đi Huế.

b) Nam không đi Huế.

c) Nam chưa đi Huế.

d) Nam chẳng đi Huế.

- Các câu (b), (c), (d) có đặc điểm hình thức gì khác so với câu (a)?

- Những câu này có gì khác với câu (a) về chức năng?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Câu khẳng định, câu phủ định

GV đặt câu hỏi yêu cầu học sinh tìm hiểu:

• Trình bày những hiểu biết của em về câu khẳng định, câu phủ định (khái niệm, đặc điểm, …)

Sản phẩm dự kiến:

- Câu khẳng định: là câu dùng để thông báo, xác nhận sự tồn tại của một sự vật, sự việc nhất định. Về hình thức, câu khẳng định thường không chứa các từ ngữ mang nghĩa phủ định. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, câu khẳng định được thể hiện dưới hình thức “phủ định của phủ định”, tức là lặp lại hai lần từ ngữ mang tính phủ định

- Câu phủ định là câu dùng để thông báo, xác nhận không có sự vật, sự việc hoặc bác bỏ một ý kiến, một nhận định nào đó. Về hình thức, câu phủ định thường có các từ ngữ mang tính phủ định như: không, chưa, chẳng phải, không phải, làm gì, làm sao…

Hoạt động 2: Gợi ý giải bài tập SGK

Bài tập 1:

Sản phẩm dự kiến:

a. Câu phủ định. Trong câu có từ "làm sao". Câu xác nhận về việc người được nói đến không xác định, hiểu rõ về vấn đề gì đó.

b. Câu khẳng định. Câu không chứa các từ ngữ phủ định. Câu xác nhận về việc vua Quang Trung hạ lệnh tiến quân.

c. Câu khẳng định. Câu không chứa các từ ngữ phủ định. Câu thông báo về hành động phải làm.

d. Câu phủ định. Câu có từ "chưa". Câu xác nhận về việc chị Dậu vẫn còn đang giận.

Bài tập 2:

Sản phẩm dự kiến:

Câu phủ định: "Họ chẳng qua chỉ là người khách, chuyến này sang cũng cốt xem sự thế khó hay dễ để liệu bề tiến lui mà thôi." do trong câu có từ mang nghĩa phủ định "chẳng".

Câu để hỏi: "Tổng đốc họ Tôn đem thử quân nhớ nhà kia mà chống chọi, thì địch sao cho nổi?"; "Nhưng còn nhà nước của ta thì sao?"; "Thái hậu có thể chạy sang đất Trung Hoa một chuyến nữa chăng?" do trong 3 câu có chưa từ để hỏi và cuối câu có dấu "?"

b.

Câu phủ định: "Tự vương trẻ tuổi, chưa từng trải công việc, trước đây tới đón chào ta ở Lạng Sơn, sao không nói cho rõ?" do trong câu có từ mang nghĩa phủ định "chưa".

Câu để hỏi: "Bấy giờ, nhân khi ta thắng, đè bẹp ngay lúc chúng đang khốn đốn, há chẳng dễ dàng hơn hay sao?" do trong câu có chưa từ để hỏi và cuối câu có dấu "?"

…..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Đặc điểm hình thức của câu phủ định là gì?

A. Là câu có những từ ngữ phủ định như: không, chẳng, chả, chưa, không phải (là), chẳng phải (là), đâu có phải (là), đâu (có),...

B. Là câu có những từ ngữ để hỏi như: không, phải không, đúng vậy không,...

C, Là câu có những từ ngữ bộc lộc cảm xúc: chao ôi, ôi, trời ơi,...

D. Là câu có những từ ngữ kể, tả, thông báo, nhận định. 

Câu 2: Có thể phân loại câu phủ định thành mấy loại cơ bản?

A. Hai loại.     

B. Ba loại.

C. Bốn loại.   

D. Không loại nào.

Câu 3: Tìm câu khẳng định trong những câu dưới đây

A. Tất cả những điều ấy, họ làm sao mà hiểu được rõ ràng, đích xác. (Ngô gia văn phái) 

B. Hôm sau, vua Quang Trung hạ lệnh tiến quân. (Ngô gia văn phái) 

C. Chị Dậu vẫn chưa nguôi cơn giận. (Ngô Tất Tố)

D. Tất cả những ý trên đều sai 

Câu 4: Xác định câu phủ định trong đoạn văn trên?

A. Tôi an ủi lão

B. Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu!

C. Vả lại ai nuôi chó mà chẳng giết thịt!

D. Ta giết nó chính là hóa kiếp cho nó đấy, hóa kiếp để cho nó làm kiếp khác.

Câu 5: Bài ca dao sau có mấy từ phủ định?

“Chẳng thơm cũng thể hoa nhài

Dẫu không thanh lịch cũng người Tràng An”

A. Một từ

B. Hai từ

C. Ba từ

D. Bốn từ

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Viết một đoạn văn (khoảng 5 – 7 dòng) nêu cảm nghĩ của em sau khi học văn bản Quang Trung đại phá quân Thanh (Ngô gia văn phái), trong đó có sử dụng câu khẳng định được thể hiện dưới hình thức “phủ định của phủ định”.

Câu 2: Phân biệt câu phủ định bác bỏ và câu phủ định miêu tả?