Giáo án chuyên đề Lịch sử 12 chân trời CĐ 1 Phần 2: Một số tín ngưỡng ở Việt Nam

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV cho HS xem video kết hợp trình chiếu một số hình ảnh về tín ngưỡng ở Việt Nam.

Video: Dân tộc và Tôn giáo - Vai trò của tín ngưỡng trong đời sống xã hội ở Việt Nam.

https://vnews.gov.vn/video/dan-toc-va-ton-giao-vai-tro-cua-tin-nguong-trong-doi-song-xa-hoi-oviet-nam-105921.htm

- GV chia HS cả lớp thành 5 nhóm. 

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm: Hoàn thành Phiếu học tập số 2 về một số tín ngưỡng ở Việt Nam. 

+ Nhóm 1: 

Khai thác Hình 1.2, thông tin mục 2a SGK tr.6, 7 và tìm hiểu về những nét chính của tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên.

Hình 1.2. Bàn thờ gia tiên – 

nơi thực hành tín ngưỡng tổ tiên của người Việt

+ Nhóm 2: 

Khai thác Hình 1.1, 1.3, mục Em có biết, thông tin mục 2b SGK tr.7, 8 và tìm hiểu về những nét chính của tín ngưỡng thờ Quốc Tổ Hùng Vương trong đời sống văn hóa tinh thần của người Việt Nam. 

Hình 1.1. Nghi lễ giỗ Tổ Hùng Vương được tổ chức 

tại Đền tưởng niệm các vua Hùng thuộc Công viên Lịch sử Văn hóa Dân tộc (thành phổ Thủ Đức)

Hình 1.3. Đền Thượng trong Quần thể 

Khu di tích lịch sử Đền Hùng (Phú Thọ)

+ Nhóm 3: 

Khai thác Hình 1.4, 1.5, thông tin mục 2c SGK tr.8, 9 và tìm hiểu về những nét chính của tín ngưỡng thờ Mẫu.

Hình 1.4. Tranh thờ Tam toà Thánh Mẫu

(tranh dân gian Hàng Trống)

Hình 1.5. Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ

 của người Việt  (Phủ Dầy, Nam Định)

+ Nhóm 4: 

Khai thác Hình 1.6, 1.7, mục Em có biết, thông tin mục 2d SGK tr.9, 10 và tìm hiểu về tín ngưỡng thờ Thành hoàng.

Hình 1.6. Cổng đền Đồng Cổ (Yên Định, Thanh Hóa)

Hình 1.7. Một phần quang cảnh lễ hội Kỳ Yên
 ở đình Bình Thủy (Cần Thơ)

+ Nhóm 5: 

Khai thác Hình 1.8, mục Em có biết, thông tin mục 2e SGK tr.11, 12 và tìm hiểu về những nét chính của tín ngưỡng thờ anh hùng dân tộc. 

- GV cung cấp thêm thông tin cho các nhóm về một số tín ngưỡng ở Việt Nam (Đính kèm phía dưới Hoạt động 2).

- GV tổ chức cho HS cả lớp chơi “Nhà sử học thông thái”.

- GV phổ biến luật chơi cho HS:

+ HS chia làm 2 đội chơi, mỗi đội cử 1 đại diện để tìm ra đội có quyền chọn câu hỏi trước. 

+ 2 đội chơi trả lời mỗi câu hỏi ra bảng phụ.

+ Đội chơi nào có nhiều câu trả lời chính xác hơn, đó là đội chiến thắng. 

- GV nêu nhiệm vụ:

Sử dụng thiết bị có kết nối internet, trả lời các câu hỏi sau:

- Kết thúc trò chơi, GV cho HS xem video:

Video: Vai trò của tín ngưỡng trong đời sống Việt Nam:

https://btgcp.gov.vn/video/vai-tro-cua-tin-nguong-trong-doi-song-xa-hoi-o-viet-nam-postzXnW4vARgb.html

(Từ 1p44 đến hết, GV căn cứ tình hình giảng dạy thực tế).

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin, tư liệu trong mục kết hợp tư liệu do GV cung cấp và hoàn thành Phiếu học tập số 2.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 5 nhóm lần lượt trình bày về một số tín ngưỡng ở Việt Nam theo Phiếu học tập số 2.

- GV mời đại diện các đội chơi trả lời câu hỏi trò chơi “Nhà sử học thông thái” (Đính kèm phía dưới Hoạt động 2).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và hoàn chỉnh Phiếu học tập số 2.

- GV kết luận về một số tín ngưỡng ở Việt Nam:

+ Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên: Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên đã trở thành một tập tục văn hóa truyền thống, có vai trò vị trí hết sức đặc biệt trong đời sống tinh thần của dân tộc Việt Nam hiện nay. Trong bối cảnh mở cửa hội nhập, việc bảo lưu và phát huy tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên đã và đang là một trong các thành tố tạo nên bản sắc văn hóa Việt Nam. 

+ Tín ngưỡng thờ Quốc tổ Hùng Vương: Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương là biểu tượng của sự đoàn kết dân tộc, là điểm hội tụ tâm linh của người Việt, những giá trị của tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương đang được cộng đồng người Việt gìn giữ, bảo vệ, trao truyền và phát huy trong đời sống.

+ Tín ngưỡng thờ Mẫu: là tín ngưỡng chứa đựng giá trị văn hóa nghệ thuật phong phú, thể hiện tính đặc sắc trong văn hóa bản địa Việt Nam. Năm 2016, UNESCO đã chính thức đưa di sản Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. 

+ Tín ngưỡng thờ Thành hoàng: là tín ngưỡng phổ biến ở các làng xã truyền thống của người Việt và một số dân tộc thiểu số khác (như Mường, Tày,…). Tín ngưỡng phát triển mạnh mẽ từ thế kỉ XV – XVI, khi nhà nước phong bằng sắc cho các thành hoàng làng xã, quy định thể thức tế tự, nghi lễ, thờ Thành hoàng được nâng cấp và chính thức hóa. 

+ Tín ngưỡng thờ anh hùng dân tộc: Tín ngưỡng thờ anh hùng dân tộc ở Việt Nam xuất hiện từ rất sớm, phản ánh sâu đậm về một quá trình dựng nước và giữ nước của lịch sử dân tộc. Tín ngưỡng thờ anh hùng dân tộc phù hợp với lợi ích của nhân dân lao động, có vai trò to lớn trong đời sống tinh thần của nhân dân, phản ánh về nhu cầu đoàn kết cộng đồng, giáo dục truyền thống yêu nước, đạo lý uống nước nhớ nguồn của dân tộc ta.

- GV kết luận chung: 

+ Hệ thống tín ngưỡng ở Việt Nam vô cùng phong phú: tín ngưỡng sùng bái tự nhiên, tín ngưỡng phồn thực, tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, tín ngưỡng thờ Mẫu, thờ Thành hoàng, tín ngưỡng thờ các anh hùng,…

+ Tín ngưỡng dân gian của người Việt Nam là tín ngưỡng đa thần, dựa trên quan niệm vạn vật hữu linh. Hình thức thực hành tín ngưỡng gắn với hệ thống thần thoại, truyền thuyết, thần tích, nhân vật lịch sử, các di tích đền miếu, nghi lễ, phong tục, lễ hội,…tạo thành một hệ thống văn hóa tinh thần có sức sống bền vững trong lịch sử dựng nước, giữ nước của dân tộc. 

- GV chuyển sang nội dung. 

2. Một số tín ngưỡng ở Việt Nam

Kết quả Phiếu học tập số 2 về những nét chính về một số tín ngưỡng ở Việt Nam đính kèm phía dưới Hoạt động 2.

Tư liệu 2. Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên.

     “Bao nhiêu dòng dõi con cháu trong một họ, lập chung một nhà thờ thủy tổ, gọi là mỗ tộc (Nguyễn Tộc, Trần Tộc,…) từ đường. Nhà thờ ấy chỉ thờ riêng một thủy tổ, và khi tế tự thì lấy các tổ tông biệt chi, biệt phái mà phối hưởng. Có họ không có nhà thờ thì xây một cái bàn lộ thiên, dựng bia đá ghi tên thụy hiệu các tổ tiên để khi tế tự thì ra tại đó mà tế. Có họ khi làm nhà thờ để cho chi trưởng nam đời đời giữ hương hỏa,…”. 

Video: Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên: Một thoáng hương trầm.

https://www.youtube.com/watch?v=OPa1geszeas

Video: Tục thờ cúng tổ tiên của người Việt.

https://www.youtube.com/watch?v=tWp3tat-yKU

Tư liệu 3. Tín ngưỡng thờ Quốc Tổ Hùng Vương.

     ………………….