Giáo án chuyên đề Lịch sử 12 chân trời CĐ 3 Phần 1: Một số khái niệm (Toàn cầu hoá, Hội nhập quốc tế)

Cột A

Cột B

Cột C

a. 28/7/1995

1. Việt Nam chính thức gia nhập Diễn đàn hợp tác châu Á – Thái Bình Dương (APEC)

Hình 1

b. 15/11/1998

2. Việt Nam kí Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) với tư cách là một trong 11 nền kinh tế sáng lập. 

Hình 2

c. 11/1/2007

3. Việt Nam chính thức trở thành Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kì 2020 – 2021.

Hình 3

d. 8/3/2018

4. Việt Nam chính thức trở thành thành viên thứ 7 của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).

Hình 4

e. 7/6/2019

5. Việt Nam chính thức trở thành thành viên thứ 150 của Tổ chức Thương mại thế giới WTO.

Hình 5

+ Sự kiện 1 (a – 4 – Hình 2): Ngày 28/7/1995: Việt Nam chính thức trở thành thành viên thứ 7 của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).

Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm ký Tuyên bố kết nạp Việt Nam 

trở thành thành viên của ASEAN, 1995

+ Sự kiện 2 (b – 1 – Hình 3): Ngày 15/11/1998, Việt Nam chính thức gia nhập Diễn đàn hợp tác châu Á – Thái Bình Dương (APEC).

Phiên họp Hội nghị Bộ trưởng APEC lần thứ 10 tại Ku-a-la Lăm-pơ (Ma-lai-xi-a), ngày 14/11/1998. Việt Nam, Nga, Pê-ru đã được kết nạp vào APEC

+ Sự kiện 3 (c – 5 – Hình 1): Ngày 11/1/2007, Việt Nam chính thức trở thành thành viên thứ 150 của Tổ chức Thương mại thế giới WTO.

Biểu ngữ chào mừng Việt Nam trở thành thành viên của tổ chức WTO được treo tại trụ sở của tổ chức ở Thụy Sĩ (2007)

+ Sự kiện 4 (d – 2 – Hình 4): Ngày 8/3/2018, Việt Nam kí Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) với tư cách là một trong 11 nền kinh tế sáng lập.

Các nước thành viên CPTPP 

tại lễ kí kết hiệp định ngày 8/3

 tại San-ti-a-go, Chi-lê

+ Sự kiện 5   (e – 3 – Hình 5): Ngày 7/6/2019, Việt Nam chính thức trở thành Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kì 2020 – 2021.

Phái đoàn Việt Nam vui mừng khi Việt Nam chính thức trở thành Ủy viên 

không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kì 2020 – 2021

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Khái niệm toàn cầu hóa

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác Hình 3.2, thông tin mục 1a SGK tr.36 và trả lời câu hỏi: Trình bày khái niệm toàn cầu hóa.

Hình 3.2. Biểu tượng kết nối toàn cầu

- GV hướng dẫn HS đọc mục Em có biết SGK tr.36 để tìm hiểu thêm về thuật ngữ “toàn cầu hóa”. 

- GV mở rộng kiến thức, cung cấp tư liệu và yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Tại sao toàn cầu hóa có thể tạo ra một cộng đồng toàn cầu hóa?

Tư liệu 1: “Toàn cầu hoá cũng sản sinh một khuynh hướng dân số riêng - sự dịch chuyển nhanh chóng của dân chúng từ những vùng nông thôn với đời sống nông nghiệp ra thành thị. Và lối sống ở thành thị đang ngày càng gắn liền với các xu thế toàn cầu trên phương diện thực phẩm, lương thực, thời trang, thị trường và giải trí”.

(Thô-mát Phơ-rít-man, Chiếc Lexus và cây Ô liu,

NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2005, tr.52)

Hình ảnh minh họa cho toàn cầu hóa

- GV cho HS liên hệ thực tế và trả lời câu hỏi: Hãy nêu một ví dụ cụ thể về toàn cầu hóa.

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Tranh biện”. 

- GV phổ biến luật chơi cho HS:

+ HS chia làm 2 đội. 2 đội chơi đưa ra quan điểm và tranh biện về thời điểm bắt đầu của toàn cầu hóa.

+ GV nhận xét, đánh giá về các luận cứ thuyết phục cho quan điểm của 2 đội.

Gợi ý:

- Quan điểm 1: Toàn cầu hóa xuất hiện gắn với sự hình thành và phát triển Con đường tơ lụa thời kì cổ đại (khởi đầu từ Trung Quốc từ thế kỉ thứ II TCN). Con đường tơ lụa chính là con đường thương mại nối liền phương Đông với phương Tây.

- Quan điểm 2: Toàn cầu hóa (sơ kì) đã xuất hiện sau các cuộc phát kiến địa lí, thời điểm các thương nhân phương Tây đẩy mạnh các hoạt động thương mại sang Viễn Đông tạo nên kỉ nguyên thương mại châu Á trong các thế kỉ XVI – XVII.

- Quan điểm 3: Toàn cầu hóa gắn với sự phát triển của chủ nghĩa tư bản thế thế giới trong XIX.

→ Từ những năm 80 của thế kỉ XX, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ ba đã thúc đẩy quá trình toàn cầu hoá diễn ra sâu rộng chưa từng có. Toàn cầu hoá là một trong những nội dung quan trọng nhất của lịch sử thế giới hiện đại.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu do GV cung cấp và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS giải thích khái niệm toàn cầu hóa.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi mở rộng: 

Toàn cầu hóa có thể tạo ra một cộng đồng toàn cầu, bởi:

+ Sự tiến bộ của khoa học - công nghệ, của công nghệ truyền thông, đặc biệt là internet và mạng xã hội đã giảm đáng kể các rào cản về khoảng cách địa lí. Mọi người từ khắp nơi trên thế giới có thể dễ dàng kết nối, chia sẻ thông tin và tạo ra kết nối toàn cầu. 

+ Toàn cầu hoá dẫn đến sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế ngày càng tăng giữa các quốc gia; khuyến khích sự hợp tác và hợp tác trên quy mô quốc tế.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi liên hệ thực tế:

Ví dụ cụ thể về toàn cầu hóa: Khoảng đầu thế kỉ XX, phở trở thành một món ăn phổ biến ở Việt Nam. Từ những thập kỉ cuối thế kỉ XX và đầu thế kỉ XXI, nhiều nhà hàng phở xuất hiện tại các thành phố lớn ở Mỹ, Pháp, Ô-xtrây-li-a, Ca-na-đa, Liên bang Nga, Đức, Hàn Quốc,... Phở được coi là “đại sứ ẩm thực” của Việt Nam. 

→ Sản phẩm ẩm thực của Việt Nam đã phát triển từ cấp độ quốc gia lan đến toàn cầu. Quá trình này là một trong những biểu hiện của toàn cầu hoá.

Video: Thưởng thức phở Việt trên đất Đức.

https://www.youtube.com/watch?v=kiaQ9lQ-OkM

Video: Phở Việt tại thủ đô nước Mỹ.

https://www.youtube.com/watch?v=ElcgFFsvFDY

Video: Người Nhật cảm nhận gì về phở Thìn?

https://www.youtube.com/watch?v=tzEJtBVz9V4

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Toàn cầu hoá là thuật ngữ phản ảnh quá trình gia tăng mạnh mẽ các liên kết, tác động và sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia, dân tộc, khu vực ở quy mô toàn cầu. 

- GV mở rộng: Sự phát triển của toàn cầu hóa trong lịch sử diễn ra qua 3 giai đoạn.

+ Giai đoạn 1 (1492 - 1800): Quá trình toàn cầu hoá 1.0 với động lực chính là cơ bắp và khái niệm quốc gia trên thế giới.

+ Giai đoạn 2 (1800 - 2000): Quá trình toàn cầu hoá 2.0, nổi bật với những doanh nghiệp đa quốc gia, được giàu lên nhờ áp dụng chi phí vận chuyển và được cắt giảm hoá chi phí viễn thông.

+ Giai đoạn 3 (bắt đầu từ năm 2000 - thế kỉ XXI): Quá trình toàn cầu hoá 3.0, kiến tạo một mô hình kinh doanh, chính trị, xã hội hoàn toàn mới (Thế giới là một yếu tố nhỏ, mọi sự mọi vật đều được liên kết chặt chẽ với nhau, tác động qua lại lẫn nhau, sự bình đẳng và công bằng lên ngôi. Giai đoạn này  phản ánh nội dung của Thế giới phẳng).

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

1. Một số khái niệm 

a. Toàn cầu hóa

* Khái niệm toàn cầu hóa

- Toàn cầu hoá: là một thuật ngữ phản ánh quá trình gia tăng mạnh mẽ các liên kết, tác động và sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia, dân tộc, khu vực ở quy mô toàn cầu.

- Theo nghĩa hẹp: toàn cầu hoá chỉ quá trình hình thành thị trường toàn cầu làm tăng sự tương tác, phụ thuộc lẫn nhau giữa các nền kinh tế quốc gia. 

Nhiệm vụ 2: Những biểu hiện của toàn cầu hóa

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, khai thác Hình 3.3 – 3.4, mục Em có biết SGK tr.36, 37 và trả lời câu hỏi: 

Hình 3.3. Biểu trưng của các công ty xuyên quốc gia

+ Trình bày những biểu hiện của toàn cầu hóa.

+ Lấy ví dụ cụ thể.

- GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu (Đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 2).

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu GV cung cấp và trả lời câu hỏi. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 5 HS lần lượt phân tích những biểu hiện của toàn cầu hóa, lấy ví dụ cụ thể.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Từ thập niên 80 của thế kỉ XX, quá trình toàn cầu hóa đã diễn ra mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực, biểu hiện ở sự gia tăng vai trò của các tập đoàn xuyên quốc gia, tăng cường vai trò của các tổ chức liên kết khu vực và toàn cầu, mở rộng thị trường và thương mại toàn cầu, tăng cường trao đổi văn hóa toàn cầu, gia tăng di cư toàn cầu.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

* Những biểu hiện của toàn cầu hóa

- Toàn cầu hoá mở rộng thị trường; mở thêm nhiều thị trường mới, góp phần phát

triển mạnh mẽ quan hệ thương mại quốc tế giữa các quốc gia, tạo điều kiện cho các quốc gia chuyên môn hoá sản xuất.

Ví dụ: Các thị trường trực tuyến mở rộng hoạt động trên toàn cầu, cho phép người bán từ nhiều quốc gia tiếp cận khách hàng trên toàn thế giới, tạo thuận lợi cho thương mại xuyên biên giới và mở ra thị trường mới cho các doanh nghiệp.

- Sự phát triển và tác động ngày càng lớn của các công ty xuyên quốc gia, thể hiện qua hoạt động thương mại, đầu tư, phát triển nguồn nhân lực và chuyển giao thành tựu khoa học công nghệ.

Ví dụ: 

+ Hiện nay, trên thế giới có khoảng 77 nghìn tập đoàn xuyên quốc gia, trong đó có khoảng 500 tập đoàn lớn. 

+ Ở Việt Nam, có khoảng 100 tập đoàn xuyên quốc gia đang hoạt động.

- Sự hình thành và phát triển của các tổ chức liên kết kinh tế, tài chính quốc tế và khu vực  đã thúc đẩy sự hợp tác kinh tế giữa các quốc gia, dân tộc trong phát triển kinh tế, đảm bảo an ninh, giải quyết hiệu quả các vấn đề toàn cầu.

Ví dụ: Quỹ Tiền tệ Quốc tế là một tổ chức tài chính quốc tế nhằm thúc đẩy hợp tác tiền tệ toàn cầu, ổn định tài chính và tăng trưởng kinh tế bền vững. IMF tư vấn chính sách và hỗ trợ kĩ thuật cho các nước thành viên đang đối mặt với những thách thức về kinh tế.

- Quá trình trao đổi giao lưu văn hóa giữa các quốc gia, dân tộc ngày càng gia tăng trên cơ sở quá trình hội nhập quốc tế, tạo điều kiện cho các quốc gia trao đổi ý tưởng, chia sẻ giá trị và tăng cường thực hành văn hoá, hình thành các xã

hội đa văn hoá.

Ví dụ: Ngành công nghiệp điện ảnh là minh chứng tiêu biểu cho gia tăng trao đổi văn hoá toàn cầu, góp phần thúc đẩy sự hội nhập và hình thành cộng đồng đa văn hoá.

- Sự phát triển của các vấn đề an ninh phi truyền thống

dẫn đến những thách thức an ninh cho các quốc gia, dân tộc, đòi hỏi sự hợp tác giữa các quốc gia;  gia tăng vai trò của các tổ chức quốc tế và khu vực trong việc giải quyết các thách thức.

Ví dụ: Những năm gần đây, đã có sự gia tăng di cư từ các nước như:

+ En Xan-va-đo, Hôn-đu-rát và Goa-tê-ma-la,... đến Mỹ.

+  Các nước châu Á như: Phi-líp-pin, In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a,... có số lượng đáng kể công dân di cư ra nước ngoài, tìm kiếm việc làm ở Mỹ, Ca-na-đa, Xin-ga-po,...

Tư liệu 2. Những biểu hiện của toàn cầu hóa.

Video: Vai trò của các tập đoàn đa quốc gia trong chuẩn bị nguồn nhân lực ngành bán dẫn.

https://www.youtube.com/watch?v=CmBVVDvqzfI

Video: Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) mở đường cho Argentina tiếp cận 7,5 tỷ USD.

https://www.youtube.com/watch?v=5kqwDRBuLfo

Video: Iran: Triển lãm thư pháp giao lưu văn hóa giữa các quốc gia.

https://www.youtube.com/watch?v=3v56VQqx48E

Video: Xây đắp nhịp cầu văn hóa kết nối Việt Nam và Trung Quốc.

https://www.youtube.com/watch?v=DNwAC7PbjHI

Video: Nóng lên vấn đề người di cư tại Châu Âu.

https://www.youtube.com/watch?v=bOBJpleXhqQ

Nhiệm vụ 3: Tác động của toàn cầu hóa

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

…………………….

* Tác động của toàn cầu hóa

- Tác động tích cực:

………………