Năng lực chung:
Rèn luyện kĩ năng sưu tầm, khai thác các tư liệu trong học tập.
Năng lực lịch sử:
Tìm hiểu lịch sử: Thông qua việc khai thác và sử dụng tài liệu, tranh ảnh,... để nêu được thành phần các dân tộc theo dân số, trình bày được việc phân chia tộc người theo ngữ hệ.

3. Phẩm chất

Có ý thức trân trọng sự khác biệt giữa các dân tộc trên đất nước Việt Nam.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

SGK, SGV, SBT Lịch sử 10.
Giáo án biên soạn theo định hướng phát triển năng lực.
Phiếu học tập dành cho HS.
Tập bản đồ và tư liệu Lịch sử 10.
Một số hình ảnh được phóng to, tư liệu lịch sử tiêu biểu gắn với nội dung bài học.
Danh mục các thành phần dân tộc Việt Nam theo kết quả toàn bộ Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019.
Bản đồ phân bố các dân tộc ở Việt Nam.
Máy tính, máy chiếu (nếu có).

2. Đối với học sinh

SGK, SBT Lịch sử 10.
Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học Các dân tộc trên đất nước Việt Nam.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo tâm thế, khơi gợi được hứng thú, mong muốn tìm hiểu nội dung bài học mới của HS, cũng như định hướng được nhiệm vụ học tập cho HS trong bài học mới.

b. Nội dung: GV tổ chức cho HS quan sát Hình 1; HS lắng nghe quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi.

c. Sản phẩm: HS trình bày sự hiểu biết về cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, quan sát Hình 1 SGK tr.86 và trả lời câu hỏi:

+ Theo em, những người trong bức ảnh thuộc về một hay nhiều dân tộc?

+ Dựa vào đâu em biết điều đó?

+ Tại sao họ lại cùng nhau tham gia vào sự kiện này?

BÀI MẪU

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát hình ảnh, thảo luận theo cặp và trả lời câu hỏi theo ý hiểu của mình.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV gọi 1 đến 2 HS trình bày kết quả thảo luận: Trong hình là đoàn đại biểu đại diện cộng đồng các dân tộc Việt Nam tham dự một lễ kỉ niệm của đất nước. Các dân tộc với trang phục khác nhau thể hiện sự đa dạng, phong phú về văn hóa của các dân tộc.

- GV mời đại diện HS khác nhận xét, bổ sung, nêu ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

- GV dẫn dắt vào bài học: Vậy trên đất nước Việt Nam hiện nay có bao nhiêu dân tộc cùng sinh sống? Dân tộc nào dân tộc đa số, dân tộc nào là dân tộc thiểu số? Các dân tộc đó thuộc ngữ hệ nào? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu trong bài học ngày hôm nay – Bài 11: Các dân tộc trên đất nước Việt Nam.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu thành phần dân tộc theo dân số

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS biết được sự phân chia các dân tộc ở Việt Nam theo dân số qua các tư liệu cụ thể về các dân tộc và dân số ở Việt Nam.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS đọc thông tin mục 1, kết hợp quan sát Tư liệu 1, 2 và thực hiện nhiệm vụ học tập.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về thành phần dân tộc theo dân số.

d. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 2: Tìm hiểu thành phần dân tộc theo ngữ hệ

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS biết được sự phân chia các dân tộc ở Việt Nam thông qua việc khai thác tư liệu cụ thể về ngữ hệ của các dân tộc ở Việt Nam.

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS đọc thông tin mục 2, quan sát Hình 2 và thực hiện nhiệm vụ học tập.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về thành phần dân tộc theo ngữ hệ.

d. Tổ chức hoạt động:

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, biết cách vận dụng kiến thức, kĩ năng đã có vào việc giải quyết một số tình huống/bài tập nhận thức.

b. Nội dung:

- GV cho HS trả lời nhanh một số câu hỏi trắc nghiệm về Các dân tộc trên đất nước Việt Nam.

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi phần Luyện tập SGK tr.89.

- HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời câu hỏi.

c. Sản phẩm: HS trả lời câu hỏi trắc nghiệm, làm các bài tập phần Luyện tập và chuẩn kiến thức của GV.

d. Tổ chức hoạt động:

Nhiệm vụ 1: Trả lời câu hỏi trắc nghiệm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV trình chiếu cho HS trả lời một số câu hỏi trắc nghiệm:

Câu 1. Khái niệm “dân tộc Việt Nam” thuộc nghĩa khái niệm nào?

A. Dân tộc – tộc người.	B. Dân tộc – quốc gia.
C. Dân tộc đa số.	D. Dân tộc thiểu số.

Câu 2. Những cộng đồng người có chung ngôn ngữ, văn hóa và ý thức tự giác dân tộc được gọi là

A. Dân tộc – tộc người.	B. Dân tộc – quốc gia.
C. Dân tộc đa số.	D. Dân tộc thiểu số.

Câu 3. Dân tộc có số dân chiếm trên 50% tổng dân số cả nước được xếp là

A. Dân tộc – tộc người.	B. Dân tộc – quốc gia.
C. Dân tộc đa số.	D. Dân tộc thiểu số.

Câu 4. Căn cứ vào tiêu chí nào để phân chia các dân tộc – tộc người ở Việt Nam?

A. Theo dân số và địa bàn phân bố.

B. Theo dân số và theo ngữ hệ.

C. Theo ngữ hệ và địa bàn phân bố.

D. Theo ngữ hệ và nhóm ngôn ngữ.

Câu 5. 54 dân tộc Việt Nam được phân chia thành bao nhiêu ngữ hệ?

A. 54 ngữ hệ.

B. 5 ngữ hệ.

C. 8 ngữ hệ.

D. 10 ngữ hệ.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học để trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả đánh giá hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi:

Câu	1	2	3	4	5
Đáp án	B	A	C	B	B

- GV mời đại diện HS khác nhận xét, nêu ý kiến (nếu có đáp án khác).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chốt đáp án.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

Nhiệm vụ 2: Trả lời câu hỏi phần Luyện tập SGK tr.89

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV giao nhiệm vụ cho HS làm việc theo nhóm: Lập bảng thống kê thành phần dân tộc theo ngữ hệ, nhóm ngôn ngữ.

Dân tộc	Ngữ hệ	Nhóm ngôn ngữ

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học về các dân tộc trên đất nước Việt Nam để trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả đánh giá hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày bảng thống kê:

Dân tộc	Ngữ hệ	Nhóm ngôn ngữ
Kinh (Việt), Mường, Thổ, Chứt	Nam Á	Việt – Mường
Khơ Mú, Xinh Mun, Mảng, Kháng, Ơ Đu, Bru – Vân Kiều, Tà Ôi, Cơ Tu, Giẻ - Triêng, Co, Hrê, Brâu, Rơ Măm, Ba Na, Xơ Đăng, Mnông, Cơ Ho, Mạ, Xriêng, Chơ Ro, Khơ-me	Nam Á	Môn – Khơ-me
Tày, Thái, Nùng, Giáy, Lào, Lự, Sán Chay, Bố Y	Thái – Ka-đai	Tày – Thái
La Chí, La Ha, Cơ Lao, Pu Péo	Thái – Ka-đai	Ka-đai
Mông, Dao, Pà Thẻn	Mông – Dao	Mông – Dao
Chăm, Gia Rai, Ê Đê, Chu Ru, Raglai	Nam Đảo	Ma-lay-ô – Pô-li-nê-di
Hoa/Hán, Sán Dìu, Ngái	Hán – Tạng	Hán (hay Hoa)
Hà Nhì, Phù Lá, La Hủ, Lô Lô, Cống, Si La	Hán – Tạng	Tạng – Miến

- GV yêu cầu các HS khác nhận xét, bổ sung, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang hoạt động mới.

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS rèn luyện khả năng tìm kiếm, tiếp cận và xử lí thông tin từ nhiều nguồn khác nhau.

b. Nội dung: GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi phần Vận dụng SGK tr.89; HS vận dụng kiến thức đã học, sưu tầm thông tin, tư liệu, hình ảnh để trả lời câu hỏi.

c. Sản phẩm: HS hoàn thành bài tập phần Vận dụng.

d. Tổ chức hoạt động:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS làm việc theo nhóm, hoàn thành nội dung Vận dụng (SGK tr.89):

Câu 1. Ở địa phương em (xã, huyện hoặc tỉnh) có những dân tộc nào sinh sống? Các dân tộc đó thuộc ngữ hệ, nhóm ngôn ngữ nào?

Câu 2. Theo em, việc có nhiều dân tộc thuộc các ngữ hệ, nhóm ngôn ngữ khác nhau cùng sinh sống trong một địa phương tạo ra những thuận lợi và khó khăn gì trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, văn hóa của địa phương đó?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ tại nhà theo hướng dẫn của GV.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả đánh giá hoạt động, thảo luận

- HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ vào đầu giờ sau.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV kết thúc tiết học.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

- Ôn lại kiến thức đã học:

+ Thành phần dân tộc theo dân số.

+ Thành phần dân tộc theo ngữ hệ.