Giáo án gộp Lịch sử 9 cánh diều kì I

A. Chiến tranh thế giới thứ hai.

B. Chiến tranh lạnh. 

C. Chiến tranh Đông Dương thứ ba. 

D. Chiến tranh thế giới thứ nhất. 

A. Mỹ.

B. Liên Xô.

C. Anh.

D. Hà Lan.

A. Dân thường.

B. Thương nhân.

C. Trí thức. 

D. Công nhân.

Mảnh ghép số 1: A

Mảnh ghép số 2: B

Mảnh ghép số 3: D

Mảnh ghép số 4: A

Mảnh ghép số 5: D

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS làm việc nhóm theo mô hình lớp học đảo ngược kết hợp kĩ thuật phòng tranh, tìm hiểu về  Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 - 1945).

- GV chia HS cả lớp thành 5 nhóm.

- GV nêu nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm:

+ Nhóm 1 (Chặng 1): Tìm hiểu nguyên nhân bùng nổ Chiến tranh thế giới thứ hai.

+ Nhóm 2 (Chặng 2): Tìm hiểu diễn biến chiến tranh – Giai đoạn 1.

+ Nhóm 3 (Giai đoạn 3): Tìm hiểu diễn biến chiến tranh – Giai đoạn 2.

+ Nhóm 4 (Chặng 4): Tìm hiểu hậu quả của Chiến tranh thế giới thứ hai.

+ Nhóm 5 (Chặng 5): Tìm hiểu nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử, vai trò của Liên Xô và các nước khác trong phe Đồng minh trong chiến thắng chủ nghĩa phát xít.

- GV yêu cầu HS chuẩn bị trước ở nhà trong thời gian 1 tuần, thiết kế sản phẩm là áp phích, sơ đồ hóa thông tin, trục thời gian,… về các nội dung của Chiến tranh thế giới thứ hai.

- GV nhắc lại nhiệm vụ cụ thể của Nhóm 1:

Khai thác Hình 4.1, thông tin mục I SGK tr.16, 17 và thực hiện nhiệm vụ: Trình bày nguyên nhân dẫn đến sự bùng nổ Chiến tranh thế giới thứ hai. 

Hình 4.1. Người khổng lồ Hít-le bên cạnh các

 chính khách châu Âu  nhượng bộ phát xít Đức 

(tranh biếm họa, 1938)

- GV khuyến khích HS: 

Vẽ sơ đồ tư duy về:

+ Mâu thuẫn giữa hai nhóm nước bất mãn và thỏa mãn với hệ thống Véc-xai – Oa-sinh-tơn; mâu thuẫn giữa hai nhóm nước này với Liên Xô.

+ Chính sách dung dưỡng, thỏa hiệp của Anh, Pháp trước hành động xâm lược của các nước phát xít châu Âu.

- GV lưu ý HS: Từ trước Chiến tranh thế giới thứ nhất cho đến năm 1941, do sự chi phối của Học thuyết Mơn-rô, Mỹ theo chính sách biệt lập, không quan tâm đến các vấn đề của châu Âu. 

- GV mở rộng kiến thức, yêu cầu HS làm việc cặp đôi, suy nghĩ, thảo luận và cho biết: Nguyên nhân bùng nổ Chiến tranh thế giới thứ nhất và Chiến tranh thế giới thứ hai có điểm gì giống nhau?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác tư liệu, thông tin trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện Nhóm 1 trình bày nguyên nhân dẫn đến Chiến tranh thế giới thứ hai.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi mở rộng:

Điểm giống nhau về nguyên nhân bùng nổ của Chiến tranh thế giới thứ nhất và Chiến tranh thế giới thứ hai:

+ Sự phát triển không đồng đều về kinh tế - chính trị.

+ Mâu thuẫn về quyền lợi, thị trường và thuộc địa.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Nguồn cơn của chiến tranh thế giới thứ hai đến từ những nguyên do khác nhau ở những khu vực địa lý khác nhau. Cuộc chiến có sự tham gia của đại đa số các quốc gia trên thế giới, bao gồm tất cả các cường quốc - tạo thành hai liên minh quân sự đối lập.

- GV mở rộng: Chính sách dung dưỡng, thỏa hiệp của các nước Anh, Pháp đối với phát xít Đức thể hiện thông qua Hội nghị Muy-ních. Trước ý đồ xâm lược vùng Xuy-đét (Tiệp Khắc) của Đức, Anh, Pháp, Đức, I-ta-li-a tại Muy-ních tháng 9/1938 đã bàn vấn đề này. Anh, Pháp đã kí kết hiệp định, trao vùng Xuy-đét cho Đức, đổi lấy cam kết của Hít-le về việc chấm dứt thôn tính ở Châu Âu.

→ Tạo điều kiện cho hành động xâm lược của Đức ở giai đoạn sau. 

I. Nguyên nhân bùng nổ Chiến tranh thế giới thứ hai

- Mâu thuẫn về thị trường và thuộc địa: tiếp tục nảy sinh.

+ Thỏa mãn với Trật tự Véc-xai – Oa-sinh-tơn: Anh, Pháp, Mỹ.

+ Bất mãn với Trật tự Véc-xai – Oa-sinh-tơn: Đức, I-ta-li-a, Nhật Bản.

- Đại suy thoái kinh tế thế giới (1929 - 1933): 

+ Chủ nghĩa phát xít ở Đức thắng thế.

+ Chủ nghĩa quân phiệt ở Nhật Bản phục hồi.

→ Đức, Nhật, I-ta-li gây chiến tranh, chia lại thị trường, thuộc địa trên thế giới. 

- Các nước đế quốc có cùng mâu thuẫn với Liên Xô: cô lập, tiêu diệt chủ nghĩa xã hội.

→ Anh, Pháp thực hiện chính sách dung dưỡng, thỏa hiệp với chủ nghĩa phát xít, chĩa mũi nhọn chiến tranh về phía Liên Xô.

SƠ ĐỒ TƯ DUY THAM KHẢO

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về diễn biến của Chiến tranh thế giới thứ hai – Giai đoạn 1

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV nhắc lại nhiệm vụ cụ thể của Nhóm 2: 

Khai thác Hình 4,2 kết hợp mục Góc mở rộng, thông tin mục II SGK tr.17 và thực hiện nhiệm vụ: Trình bày diễn biến chính giai đoạn 1 của Chiến tranh thế giới thứ hai. 

- GV khuyến khích HS trình bày dưới dạng sơ đồ tư duy, trên bản đồ, thuyết trình qua các thước phim tư liệu,…

- GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu về diễn biến chính giai đoạn 1 của Chiến tranh thế giới thứ hai (Đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 1).

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác tư liệu, thông tin trong mục và thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện Nhóm 2 trình bày diễn biến chính giai đoạn 1 của Chiến tranh thế giới thứ hai.

- GV yêu cầu các HS nhóm khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Chiến tranh lan rộng trên toàn bộ châu Âu, Bắc Phi và vùng châu Á – Thái Bình Dương. 

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

II. Diễn biến chính

* Giai đoạn 1: Chiến tranh bùng nổ và lan rộng ra toàn thế giới (1939 – 1941)

- Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ: Đức tấn công Ba Lan ngày 1/9/1939. 

- Mặt trận Tây Âu:

+ Đức tấn công, chiếm được các nước châu Âu (trừ Anh, 1 số nước trung lập).

+ T6/1941, Đức tấn công, tiến sâu vào Liên Xô.

- Mặt trận Bắc Phi: T9/1940, I-ta-li-a tấn công Anh.

- Mặt trận châu Á – Thái Bình Dương:

Nhật Bản: 

+ Xâm lược Trung Quốc, kéo quân vào Đông Dương (T9/1940). 

+ Xâm lược các nước Đông Nam Á khác. 

+ Tấn công căn cứ quân sự của Mỹ tại Trân Châu Cảng.

→ Chiến tranh lan rộng ra toàn thế giới. 

Tư liệu 1: Giai đoạn I (từ ngày 1/9/1939 đến T11/1942).

Trận tấn công Trân Châu cảng là một đòn tấn công quân sự bất ngờ được Không lực Hải quân Nhật Bản thực hiện nhằm vào căn cứ hải quân của Hoa Kỳ tại Trân Châu Cảng thuộc tiểu bang Ha-oai. Đây là một bước ngoặt quan trọng trong chiến tranh thế giới thứ hai dẫn đến việc Tổng thống Mỹ quyết định tham gia vào hoạt động quân sự trong Chiến tranh thế giới thứ hai.

Video: Đức tấn công Ba Lan (1939).

https://www.youtube.com/watch?v=dIJPmlfnZFU

Video: Quân đội Đức tấn công Liên Xô trong chiến dịch Bác-ba-rốt-xa (1941).

https://www.youtube.com/watch?v=Pk7s8gpktrI (từ 3p55 đến hết).

Video: Đế Quốc Nhật Bản tấn công Trân Châu Cảng của Mỹ (1941). 

https://www.youtube.com/watch?v=Pkp8UEjanTs&t=207s

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu về diễn biến của Chiến tranh thế giới thứ hai – Giai đoạn 2

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV nhắc lại nhiệm vụ cụ thể của Nhóm 3: 

Khai thác Hình 4.3, kết hợp thông tin mục II SGK tr.17, 18 và thực hiện nhiệm vụ: Trình bày diễn biến chính giai đoạn 2 của Chiến tranh thế giới thứ hai. 

- GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu về diễn biến chính giai đoạn 2 của Chiến tranh thế giới thứ hai (Đính kèm phía dưới Nhiệm vụ 2).

- GV tổ chức cho HS 5 nhóm tham gia trò chơi Theo dòng lịch sử.

- GV phổ biến luật chơi:

+ HS khai thác lược đồ hình 4.3, kết hợp hình ảnh, video, tường thuật lại chiến dịch Xta-lin-grát. 

+ Nhóm nào có phần thuyết trình hấp dẫn, đặc sắc, thông tin phong phú, đó là nhóm giành chiến thắng.

Gợi ý:

Bước ngoặt của chiến tranh (quân đội Đồng minh

 từ phòng ngự chuyển sang phản công,

 giành thắng lợi trên tất cả các mặt trận

+ Mũi tên màu đen kèm theo ngày tháng là hướng và thời gian tấn công của quân Đức vào Xta-lin-grát, mũi tên màu đỏ kèm theo tên là đội quân của Liên Xô cùng với tướng chỉ huy phân công quân đội Đức.

+ Hình nét chấm màu xanh là phạm vi mặt trận, thể hiện việc Hồng quân Liên Xô đẩy lùi quân đội Đức ra khỏi Xta-lin-grát. 

+ Sau thời gian chuẩn bị, Hồng quân Liên Xô chủ động phản công, thực hiện chiến dịch “Sao Thiên Vương”, tiêu diệt quân đội chủ lực của Đức ở Xta-lin-grát. Hồng quân Liên Xô từ phía Tây Nam và phía sông Đông đã tạo thành gọng kìm, đồng loạt bao vây và tấn công 33 vạn quân tinh nhuệ của Đức. 

+ Giao tranh ác liệt trong vòng gần 3 tháng, Hồng quân Liên Xô đánh bật quân Đức ra khỏi Xta-lin-grát, tiêu diệt 2/3 đạo quân tinh nhuệ, bắt sống số còn lại, trong đó có Tư lệnh chỉ huy và 24 viên tướng. 

- Kết thúc trò chơi, GV yêu cầu HS cả lớp trả lời câu hỏi:  Cuộc phản công của Hồng quân Liên Xô ở thành phố Xta-lin-grát có ý nghĩa lịch sử như thế nào?

 Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác tư liệu, thông tin trong mục và thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện Nhóm 3 trình bày diễn biến chính giai đoạn 2 của Chiến tranh thế giới thứ hai.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi mở rộng: Xta-lin-grát được coi là một trong những chiến trường khốc liệt nhất trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại của nhân dân Liên Xô, trong lịch sử nhân loại với sự tham gia của hàng triệu binh sĩ của cả phe phát xít và Hồng quân Liên Xô. Quân dân Liên Xô đã chặn đứng đạo quân hùng hậu, thiện chiến của phát xít Đức và phe Trục để thay đổi cục diện chiến tranh từ cuối năm 1942.

→ Chiến thắng bước ngoặt, xoay chuyển cục diện chiến tranh, thể hiện nghệ thuật quân sự của Liên Xô. 

* Giai đoạn 2: Quân Đồng minh phản công, Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc (1942 – 1945)

- Ở Liên Xô:

+ T12/1942: Liên Xô mở chiến dịch phản công Xta-lin-grát.

+ T2/1943: giành thắng lợi.

- Ở châu Âu:

+ T9/1943: I-ta-li-a đầu hàng.

+ Ngày 6/6/1944: quân Đồng minh đổ bộ vào Noóc-mămg-đi, giải phóng Pháp. 

+ Cuối năm 1944: Liên quân đẩy Đức ra khỏi lãnh thổ, giải phóng châu Âu, tiến vào Đức.

+ Ngày 16/4 – 9/5/1945: Liên Xô tiến hành chiến dịch Béc-lin, Đức đầu hàng không điều kiện.

- Ở mặt trận châu Á- Thái Bình Dương:

+ Ngày 8/8/1945, Liên Xô tuyên chiến với Nhật. 

+ Ngày 9/8: tiến đánh hơn 1 triệu quân Nhật tại vùng Đông Bắc Trung Quốc.

+ Ngày 6 và 9/8/1945: Mỹ ném bom nguyên tử xuống Hi-rô-si-ma và Na-ga-sa-ki của Nhật.

+ Ngày 15/8/1945: Nhật đầu hàng quân Đồng minh không điều kiện.

→ Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc.