Giáo án Lịch sử 9 cánh diều bài 21: Cách mạng khoa học - kĩ thuật và xu thế toàn cầu hóa

Hình 1:……………………………………

Hình 2:……………………………………

Hình 3:……………………………………

Hình 4:……………………………………

Hình 5:……………………………………

Hình 6:……………………………………

Hình 7:……………………………………

Hình 8:……………………………………

Tháng 7/1996, các nhà khoa học Xcốt-len đã gây chấn động thế giới khi tạo ra một động vật có vú bằng phương pháp sinh sản vô tính, đó là cừu Đô-li. Chú cừu này được sao chép nguyên mâu gốc từ gen của cừu cái 6 tuổi. Đây là một thành tựu tiêu biểu của cách mạng khoa học - kĩ thuật thời hiện đại.

Vậy cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật đạt được những thành tựu chủ yếu nào?

Hình 21.1. Giáo sư I. Uyn-mút

và cừu Đô-li

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức nhanh cho HS trò chơi “Ai hiểu biết hơn”.

- GV phổ biến luật chơi cho HS:

+ HS chia làm 2 đội chơi. Lần lượt từng thành viên của các đội nói thông tin liên quan đến cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật.

+ Đội nào có nhiều đáp án chính xác hơn, đó là đội chiến thắng.

Gợi ý:

+ Cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật bắt đầu từ những năm 40 của thế kỉ XX tại Mỹ và lan rộng ra toàn cầu, bắt nguồn từ những nhu cầu vật chất và tinh thần ngày càng cao của con người, đặc biệt trong bối cảnh bùng nổ dân số và vơi cạn tài nguyên thiên nhiên. 

+ Cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật ngày nay diễn ra dựa trên sự ra đời, phát triển của điện tử và công nghệ thông tin, rút ngắn thời gian và phát minh khoa học, ứng dụng vào sản xuất, gắn kết chặt chẽ giữa khoa học, kĩ thuật và công nghệ với nhau. 

- GV chia HS cả lớp thành 4 nhóm.

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm: Khai thác Hình 21.2, mục Em có biết, thông tin mục 1 SGK tr.102 - 104 và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

Hình 21.2. N. Bô-lác (1914 -  2009),

người được mệnh danh là “cha đẻ”

 của cuộc Cách mạng xanh

+ Nhóm 1: Tìm hiểu về thành tựu trên lĩnh vực khoa học cơ bản và công cụ sản xuất mới.

+ Nhóm 2: Tìm hiểu về thành tựu trên lĩnh vực internet, kĩ thuật và công nghệ số, nguồn năng lượng mới.

+ Nhóm 3: Tìm hiểu về thành tựu trên lĩnh vực vật liệu mới và công nghệ sinh học.

+ Nhóm 4: Tìm hiểu về thành tựu trên lĩnh vực giao thông vận tải và chinh phục vũ trụ.

- GV nêu tiêu chí đánh giá sản phẩm của các nhóm trong quá trình báo cáo:

- GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu (Đính kèm phía dưới Hoạt động 1).

- GV mở rộng kiến thức, yêu cầu HS cả lớp suy nghĩ và trả lời câu hỏi: Theo em, những thành tựu của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật mang lại ý nghĩa và tác động gì đối với đời sống con người?

- GV cho HS liên hệ thực tế và trả lời câu hỏi: Cuộc cách mạng này ảnh hưởng đến Việt Nam như thế nào?

- GV cho HS liên hệ thực tế, cá nhân và trả lời câu hỏi: Theo em, trước những ảnh hưởng tích cực và tiêu cực của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật, là 1 HS THCS, em cần làm gì để tiếp cận được những thành tựu khoa học – kĩ thuật?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu GV cung cấp và hoàn thành Phiếu học tập số 1. 

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 4 nhóm lần lượt nêu những thành tựu của cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật theo Phiếu học tập số 1. 

- GV mời đại diện 2 HS trả lời câu hỏi mở rộng:

+ Ý nghĩa:

• Là cột mốc lớn trong lịch sử văn minh loài người.

• Rút ngắn khoảng cách giữa các nước phát triển và các nước đang phát triển, tạo cơ hội cho những nước đang phát triển có khả năng tiếp xúc và nắm bắt thời cơ.

• Mang lại những tiến bộ phi thường, những thành tựu kì diệu.

• Đem đến những đổi thay to lớn  trong cuộc sống.

+ Tác động:

• Tích cực: Tạo bước phát triển nhảy vọt trong sản xuất; nâng cao đời sống vật chất và tinh thần; thay đổi cơ cấu dân cư lao động, giảm lao động nông nghiệp, công nghiệp, tăng lao động dịch vụ.

• Tiêu cực: Chế tạo  vũ khí  hủy diệt, bom nguyên tử, vũ khí hóa học,...; ô nhiễm môi trường; tai nạn giao thông, tai nạn lao động; xuất hiện nhiều bệnh dịch mới,…

- GV mời đại diện 2 HS trả lời câu hỏi liên hệ thực tế.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu liên hệ bản thân:

Trước những ảnh hưởng tích cực và tiêu cực của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật, là 1 HS THCS, để tiếp cận được những thành tựu khoa học – kĩ thuật, cần: 

+ Nhận thức đúng về ảnh hưởng tích cực, tiêu cực của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật. 

+ Nâng cao ý thức trách nhiệm với công cuộc xây dựng đất nước bằng cách: 

• Nỗ lực học tập để trở thành người có tri thức, năng lực.

• Tiếp thu, ứng dụng, có khả năng đổi mới, sáng tạo các thành tựu khoa học – kĩ thuật.

GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và hoàn chỉnh Phiếu học tập số 1.

- GV kết luận:

+ Sau Chiến tranh thế giới thế giới thứ hai, cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật phát triển nhanh và đạt được nhiều thành tựu kì diệu trên các lĩnh vực: khoa học cơ bản, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu, công nghệ năng lượng, công nghệ thông tin, giao thông vận tải, thông tin liên lạc, công nghệ kĩ thuật số. 

+ Những thành tựu này được ứng dụng vào sản xuất, đáp ứng nhu cầu vật chất và tinh thần ngày càng cao của đời sống con người. Đồng thời, giúp gắn kết chặt chẽ giữa khoa học, kĩ thuật và công nghệ với nhau.

+ Cách mạng khoa học – kĩ thuật đã và đang có ảnh hưởng sâu rộng, mang lại cả những thời cơ và thách thức đối với Việt Nam. Chúng ta cần tích cực, chủ động, tận dụng, nắm bắt được cơ hội trong tiến trình đổi mới và hội nhập quốc tế, rút ngắn khoảng cách phát triển. Tuy nhiên, quá trình này cũng đặt ra nhiều thách thức cho Việt Nam, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đang hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới. 

+ Vì vậy, việc khéo léo lựa chọn con đường phát triển phù hợp là bước đi phù hợp để có thể vừa tránh được những rủi ro, vừa tận dụng tối đa các cơ hội do cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật mang lại. 

- GV chuyển sang nội dung mới

1.  Cách mạng khoa học - kĩ thuật

- Thành tựu của cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật (Phiếu học tập số 1 đính kèm bên dưới Hoạt động 1).

- Ảnh hưởng của cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật đến Việt Nam:

+ Tích cực: 

• Góp phần giải phóng sức lao động;

• Tăng năng suất alo động;

• Giải quyết nạn thiếu lương thực;

• Cải thiện đời sống nhân dân;

• Thúc đẩy quá trình hội nhập sâu rộng….

+ Tiêu cực:

• Ô nhiễm môi trường;

• Con người phụ thuộc vào máy móc, công nghệ,…

Tư liệu 1. Thành tựu của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật.

Video: Lần đầu tiên giải mã hoàn chỉnh một bộ gene người.

https://www.youtube.com/watch?v=vlviE2Vj648

Video: Nhân bản vô tính - Là tiềm năng hay nguy cơ.

https://www.youtube.com/watch?v=kfbUv8gWaGI

Video: Vàng Đen - Cuộc cách mạng xanh.

https://www.youtube.com/watch?v=gg9VwdMinpk

Video: Những điều thú vị về Polyme.

https://www.youtube.com/watch?v=-VoE1yfV4j8

Video: Tua-bin gió ngoài khơi lớn nhất thế giới.

https://www.youtube.com/watch?v=TR3o2Py9hRM

Video: Mỹ thử nghiệm thành công mẫu máy bay siêu thanh mới.

https://www.youtube.com/watch?v=HdGzu_8m420

Video: Hiểu biết đáng nể của Rô-bốt So-fi-a.

https://www.youtube.com/watch?v=51GasqVz1l0

Video: Đỉnh cao: Nhà in 3D lớn nhất châu âu hoàn thành trong 140 giờ.

https://www.youtube.com/watch?v=_duaqhO5tBw

Video: Tiêu điểm: Thành phố thông minh.

https://www.youtube.com/watch?v=RFA9PvRqwwk

(GV cho HS xem các video tùy vào thực tế giảng dạy).