Giáo án Lịch sử 9 cánh diều bài 14: Việt Nam từ năm 1954 đến năm 1975

- GV trình chiếu hình ảnh kết hợp dẫn dắt: Thành cổ Quảng Trị là biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, niềm tự hào của các thế hệ người dân Việt Nam. Cổ thành thiêng liêng đang lưu giữ bao kỷ vật về cuộc chiến 81 ngày đêm mùa hè đỏ lửa (28/6 - 16/9/1972). Điều kỳ diệu ở Thành cổ Quảng Trị còn ghi dấu ấn đặc biệt của những người con ưu tú quê hương Thái Bình đó là “Bức thư thiêng” của liệt sĩ Lê Văn Huỳnh và bức ảnh ““Nụ cười chiến thắng” của các chiến sĩ ở Thành cổ Quảng Trị của cựu chiến binh, thương binh Lê Xuân Chinh.

“Nụ cười chiến thắng” của 

các chiến sĩ ở Thành cổ Quảng Trị

(Đoàn Công Tính chụp)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, khai thác Hình 14.2, Bảng 14.1, thông tin mục I.1.a SGK tr.71, 72 và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

Hình 14.2. Nông dân nhận ruộng

 trong cải cách ruộng đất (1955)

- GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu (Đính kèm phía dưới Hoạt động 1.1.1).

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu do GV cung cấp và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện một số HS lần lượt trình bày những thành tiêu biểu của miền Bắc trong cải cách ruộng đất, khôi phục kinh tế và hàn gắn vết thương chiến tranh (1954 – 1957) theo Phiếu học tập số 1.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và hoàn chỉnh Phiếu học tập số 1.

- GV kết luận:  

+ Sau Hiệp định Giơ-ne-vơ năm 1954 về Đông Dương, miền Bắc được giải phóng và chuyển sang thời kì mới: xây dựng chủ nghĩa xã hội. Từ cuối năm 1953 – 1956, miền Bắc tiến hành 5 đợt cải cách ruộng đất. Cùng với cải cách ruộng đất, nhân dân miền Bắc còn đẩy mạnh các hoạt động khôi phục kinh tế và hàn gắn vết thương chiến tranh, đạt được nhiều thành tựu lớn.

+ + Những thành tựu mà miền Bắc đạt được trong những năm 1954 – 1957 đã đặt cơ sở cho phát triển kinh tế - xã hội (1958 – 1960), bước đầu xây dựng cơ sở vật chất – kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội, cổ vũ tinh thần và ủng hộ cho nhân dân miền Nam. 

- GV mở rộng kiến thức: Việc tiến hành cải cách ruộng đất còn phạm phải những sai lầm do: một số địa phương nóng vội, đánh giá chưa đúng một số địa chủ kháng chiến, người có công với cách mạng,… Đảng và Chính phủ đã kịp thời có chủ trương, biện pháp sửa sai, khắc phục hậu quả. 

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

I. Việt Nam từ năm 1954 đến năm 1965

1. Thành tựu tiêu biểu trong công cuộc xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa

a. Hoàn thành cải cách ruộng đất, khôi phục kinh tế và hàn gắn vết thương chiến tranh (1954 – 1957)

Kết quả Phiếu học tập số 1 về những thành tiêu biểu của miền Bắc trong cải cách ruộng đất, khôi phục kinh tế và hàn gắn vết thương chiến tranh (1954 – 1957) đính kèm phía dưới Hoạt động 1.1.1. 

Tư liệu 1. Hoàn thành cải cách ruộng đất, khôi phục kinh tế và hàn gắn vết thương chiến tranh (1954 – 1957).

Video: Ngày 30/5/1957. Bác Hồ về thăm nhà máy Xi măng Hải Phòng.

https://www.youtube.com/watch?v=z5AojUpvUNM (từ đầu đến 0p44s).

KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác Hình 14.3 – 14.4, Tư liệu, thông tin mục I.1.b SGK tr.72, 73 và trả lời câu hỏi: Giới thiệu thành tựu tiêu biểu của miền Bắc trong cải tạo quan hệ sản xuất và phát triển kinh tế, văn hóa (1958 – 1965).

- GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu (Đính kèm phía dưới Hoạt động 1.1.2).

- GV đặt thêm câu hỏi cho HS khai thác tư liệu: Nông dân hợp tác xã ở Hưng Yên trong ngày mùa thu hoạch lúa (1960) là minh chứng cho điều gì?

Gợi ý: Công cuộc hợp tác hóa nông nghiệp – khâu chính của cải tạo quan hệ sản xuất đã cơ bản hoàn thành.

- GV mở rộng: Trong việc thực hiện kế hoạch Nhà nước 5 năm (1961 – 1965), các ngành nghề đều dấy lên phong trào thi đua sôi nổi:

+ Nông nghiệp có “Đại Phong”.

+ Công nghiệp có “Duyên Hải”.

+ Thủ công nghiệp có “Thành Công”. 

Đầu năm 1961 xuất hiện phong trào “Gió Đại Phong”

từ Hợp tác xã nông nghiệp Đại Phong 

(xã Phong Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình)

- GV yêu cầu HS tiếp tục làm việc cá nhân và trả lời câu hỏi: Cho biết ý nghĩa của những thành tựu đó. 

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu do GV cung cấp và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1- 2 HS nêu thành tựu tiêu biểu của miền Bắc trong cải tạo quan hệ sản xuất và phát triển kinh tế, văn hóa (1958 – 1965).

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi mở rộng:

Ý nghĩa của những thành tựu tiêu biểu của miền Bắc trong cải tạo quan hệ sản xuất và phát triển kinh tế, văn hóa (1958 – 1965): đặt cơ sở vững chắc để đi lên chủ nghĩa xã hội và thực hiện nghĩa vụ hậu phương đối với tiền tuyến miền Nam.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: 

+ Trong những năm 1958 – 1960, miền Bắc tập trung tiến hành cải tạo xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh phát triển kinh tế, văn hóa, giáo dục, đạt được nhiều thành tựu to lớn.

+ Những thành tựu mà nhân dân miền Bắc đạt được có ý nghĩa to lớn, đặt cơ sở vững chắc để đi lên chủ nghĩa xã hội và thực hiện nghĩa vụ hậu phương đối với tiền tuyến miền Nam.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.  

b. Cải tạo quan hệ sản xuất và phát triển kinh tế, văn hóa (1958 – 1965)

* Cải tạo quan hệ sản xuất: Vận động nông dân, thợ thủ công, thương nhân, nhà tư sản lao động tập thể trong HTX.

→ Đến cuối năm 1960, hợp tác hóa nông nghiệp hoàn thành (85% số hộ nông dân tham gia vào HTX).

* Phát triển kinh tế, văn hóa, giáo dục:

- Về kinh tế:

+ Từ năm 1958, nhiều công trình được xây dựng mới, đi vào hoạt động. 

+ Thực hiện Kế hoạch Nhà nước 5 năm lần thứ nhất (1961 – 1965).

→ Đến năm 1965, HTX vượt mức 5 tấn thóc/ha; giá trị các ngành công nghiệp nặng tăng gấp 3 lần so với năm 1960.

- Về văn hóa, giáo dục:

+ Năm học 1959 – 1969, miền Bắc có 6 300 trường học các cấp (2,5 triệu HS, SV); năm học 1964 0 1965 tăng hơn 9 000 trường phổ thông (2,6 triệu HS).

+ Đại học, trung học chuyên nghiệp có 18 trường. 

Tư liệu 2. Cải tạo quan hệ sản xuất và phát triển kinh tế, văn hóa (1958 – 1965).

     2.1. Năm 1954, khi hòa bình lập lại, miền Bắc có 700 cán bộ chuyên môn có trình độ đại học. Nhưng năm 1960, con số này đã lên tới 2500. Hệ thống giáo dục phát triển nhanh. Năm 1960, có 1,8 triệu học sinh phổ thông, 9 trường đại học với hơn 11 ngàn sinh viên. 

Video: Kỳ tích Bắc Hưng Hải.

 https://www.youtube.com/watch?v=NzcpiTiG0b0 (từ  1p39 đến 7p59).

Video: Đơn vị vinh dự 3 lần được đón Bác Hồ về thăm.

https://www.youtube.com/watch?v=Vwa8PHQtr1I (từ đầu đến 0p43s).

Video: Miền Bắc khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục và phát triển kinh tế - văn hóa, ra sức chi viện cho miền Nam.

https://www.youtube.com/watch?v=PR_dFLkir8I (từ đầu đến 1p59)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV dẫn dắt: Thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng Lao động Việt Nam (T9/1960), miền Bắc thực hiện kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1961 – 1965). Vậy miền Bắc đã đạt những thành tựu tiêu biểu nào trong chi viện cho cách mạng miền Nam (1954 – 1965)?

- GV yêu cầu HS làm việc nhóm đôi, khai thác thông tin mục I.1.c SGK tr.74 và hoàn thành Phiếu học tập số 2.

- GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu (Đính kèm phía dưới Hoạt động 1.1.3). 

- GV hướng dẫn HS khai thác Hình 14.5, mục Góc khám phá SGK tr.74 kết hợp cung cấp thêm tư liệu để hiểu về việc chi viện thường xuyên cho tiền tuyến miền Nam bằng những con đường và cách thức khác nhau, vượt qua mọi hoàn cảnh khó khăn và phức tạp.

Video: Kỳ tích đường mòn Hồ Chí Minh qua góc nhìn của người Mỹ.

https://www.youtube.com/watch?v=imtRm94Nbz4

- GV đặt câu hỏi: Việc chi viện thường xuyên cho tiền tuyến miền Nam bằng những con đường và cách thức khác nhau thể hiện điều gì?

Gợi ý: Thể hiện lòng yêu nước, đoàn kết, ý chí và nghị lực của thanh niên xung phong và bộ đội Trường Sơn trong cách thức tiếp tế, chi viện thường xuyên cho tiền tuyến miền Nam.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu do GV cung cấp và hoàn thành Phiếu học tập số 2.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện một số HS lần lượt nêu những thành tựu tiêu biểu của miền Bắc trong chi viện cho cách mạng miền Nam (1954 – 1965) theo Phiếu học tập số 2.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và hoàn chỉnh Phiếu học tập số 2.

- GV kết luận: Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, miền Bắc là hậu phương lớn với sự nghiệp cách mạng cả nước; vừa là chỗ dựa tinh thần, vừa thực hiện việc tiếp tế, chi viện thường xuyên cho cách mạng miền Nam.

- GV chuyển sang nội dung mới.  

c. Chi viện cho cách mạng miền Nam (1954 – 1965)

Kết quả Phiếu học tập số 2 về những thành tựu tiêu biểu của miền Bắc trong chi viện cho cách mạng miền Nam (1954 – 1965) đính kèm phía dưới Hoạt động 1.1.3.