Giáo án và PPT Ngữ văn 7 kết nối Bài 2: Gặp lá cơm nếp (Thanh Thảo)

VĂN BẢN 2: GẶP LÁ CƠM NẾP

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV tổ chức trò chơi Ai nhanh hơn

Xác định bài thơ thuộc thể năm chữ trong số những bài thơ sau đây: Chuyện cổ nước mình (Lâm Thị Mỹ Dạ), Chuyện cổ tích về loài người (Xuân Quỳnh), Mày và sóng (R. Ta-go), Bắt nạt (Nguyễn Thế Hoàng Linh), Những cánh buồm (Hoàng Trung Thông).

Xôi là một trong những món ăn quen thuộc của người Việt. Chia sẻ cảm nhận của em về hương vị của món ăn đó

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

Hoạt động 1: Tìm hiêu tác giả, tác phẩm

GV yêu cầu HS trình bày phần chuẩn bị ở nhà về tác giả, tác phẩm

Sản phẩm dự kiến:

1. Tác giả

Tên: Thanh Thảo

- Năm sinh – năm mất: 1946

Quê quán: Quảng Ngãi

- Thể loại sáng tác: thơ, trường ca. Ngoài ra ông còn viết báo, tiểu luận phê bình

- Tác phẩm tiêu biểu Những người đi tới biển (1977), Dấu chân qua trảng cỏ (1978), Khối vuông ru-bích (1985)...

Thanh Thảo (1946), tên khai sinh là Hồ Thành Công.

Quê quán: huyện Mộ Đức tỉnh Quảng Ngãi.

- Tốt nghiệp khoa Ngữ văn, trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, Thanh Thảo vào công tác ở chiến trường miền Nam.

Hiện ông là Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Quảng Ngãi, phó chủ tịch Hội đồng thơ Hội nhà văn Việt Nam.

Thanh Thảo đã nhận giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam năm 1979, giải thưởng Ban Văn học Quốc phòng An ninh, Hội Nhà văn Việt Nam năm 1995, giải thưởng Nhà nước (đợt 1) về văn học nghệ thuật năm 2001 và Giải thưởng Văn học Đông Nam Á năm 2014.

- Những năm gần đây, Thanh Thảo vẫn tiếp tục làm thơ đồng thời viết báo, tiểu luận phê bình và nhiều thể loại khác nhưng đóng góp quan trọng và đặc sắc nhất của ông vẫn là thơ ca.

2. Tác phẩm

Trích Dấu chân qua tràng cỏ

Hoạt động 2: Đọc văn bản

Gv hướng dẫn HS cách đọc, chú ý ngắt nhịp, giọng đọc, âm lượng, tốc độ GV đọc mẫu, yêu cầu HS đọc bài thơ GV yêu cầu chú ý phần chỉ dẫn thec dõi và hình dung bên phải văn bản để nắm được các yêu cầu về hình thức bà thơ, nội dung bài thơ, hình dung hình ảnh người mẹ trong kí ức của con.

Sản phẩm dự kiến:

Thể thơ: 5 chữ

- Phương thức biểu đạt: biểu cảm

Hoạt động 3: Tìm hiểu đặc điểm thể thơ

GV yêu cầu HS đọc lại văn bản và dẫn dắt HS tìm hiểu về thể thơ.

GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm và so sánh bài thơ Gặp lá cơm nếp nêp và Đồng dao mùa xuân

Sản phẩm dự kiến:

Đặc điểm thể thơ

- Số tiếng: 5 tiếng/dòng

- Gieo vần: Chân

- Ngắt nhịp: Linh hoạt, biến tấu trên nên nhịp 2/3

- Chia khổ: 4 khổ, trong đó 1 khổ đặc biệt (khổ cuối)

Hoạt động 4: Tìm hiểu hình ảnh người mẹ

GV yêu cầu HS đọc lại khổ thơ 1, 2 và trả lời câu hỏi:

Nhóm 1:

1. Theo em, người bộc lộ cảm xúc và đối tượng cảm xúc của bài thơ là ai?

2. Người con nhớ về mẹ trong hoàn cảnh nào? Câu thơ nào nói lên điều ấy? Qua đó, em có nhận xét gì về người con?

Nhóm 2:

+ Hãy tìm những dòng thơ kể về mẹ trong kí ức người con. Từ đó, nhận xét về hình ảnh mẹ trong kí ức của con

Sản phẩm dự kiến: 

Hình ảnh người mẹ

- Hoàn cảnh: Trên đường hành quân ra mặt trận, người con gặp lá cơm nếp, hương thơm của lá đã gợi anh nhớ đến hình ảnh người mẹ thân thương bên bếp lửa nấu xôi.

Người con có sự tinh tế trong cảm nhận thiên nhiên, thế giới tình cảm phong phú, xúc động khi nhớ về mẹ.

Hình ảnh người mẹ trong kí ức người con:

Để có bát xôi mùa gặt thơm mùi nếp mới là những chắt chiu dành dụm của

mẹ dành cho con. Gạo nếp được đồ lên cầu kì để được thơm ngon hơn. Mẹ nhặt từng chiếc lá về để đun nên việc nấu còn khó khăn gấp bội.

Nhận xét:

+ Mẹ là người tần tảo, chăm lo cuộc sống gia đình.

+ Mẹ rất yêu thương các con.

+ Mẹ rất giản dị, mộc mạc, chất phác

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1. Người con nhớ về mẹ trong hoàn cảnh nào?

A. Trên đường hành quân, nghe tiếng gà gáy xa

B. Hương vị của lá nếp gợi nhắc món xôi mẹ nấu ngày xưa.

C. Làn khói bếp ban chiều đã gợi nhắc người con về mẹ

D. Cả A và C

Câu 2. Hình ảnh người con trong bài thơ hiện lên là người

A. Tâm hồn nhạy cảm

B. Yêu thương gia đình

C. Yêu quê hương, đất nước

D. Tất cả đều đúng.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: B

Câu 2: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Sử dụng kiến thức đã học để viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) trình bày cảm nhận của em về tình yêu của người con đối với mẹ trong bài thơ Gặp lá cơm nếp.

Câu 2: Sưu tầm một số tác phẩm nói về tình mẫu tử?