Giáo án chuyên đề Sinh học 12 cánh diều Bài 5: Khái niệm và vai trò của kiểm soát sinh học

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

CHUYÊN ĐỀ 2. KIỂM SOÁT SINH HỌC

BÀI 5: KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA KIỂM SOÁT SINH HỌC

I. MỤC TIÊU 

1. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Nêu được khái niệm kiểm soát sinh học.

• Phân tích được vai trò của kiểm soát sinh học.

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Năng lực tự chủ và tự học: Luôn chủ động, tích cực tìm hiểu kiến thức. Lập được kế hoạch tự nghiên cứu tìm hiểu về kiểm soát sinh học và ứng dụng của kiểm soát sinh học trong đời sống.

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: Sử dụng ngôn ngữ khoa học kết hợp thảo luận trong nhóm xây dựng nội dung kiến thức theo yêu cầu.

• Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Xây dựng được ý tưởng mới trong việc ứng dụng kiến thức kiểm soát sinh học vào đời sống.

Năng lực sinh học: 

• Năng lực nhận thức sinh học: 

  • Nêu được khái niệm kiểm soát sinh học.

  • Phân tích được vai trò của kiểm soát sinh học.

• Năng lực tìm hiểu thế giới sống: Nhận biết được kiểm soát sinh học là biện pháp sử dụng các sinh vật sống (thiên địch), virus, các hợp chất thiên nhiên để ngăn chặn hoặc kiểm soát sự tấn công của các tác nhân gây hại như động vật, cỏ dại và vi sinh vật gây bệnh đối với các sinh vật cần bảo vệ, từ đó sử dụng kiến thức về mối quan hệ sinh thái giữa các loài vào giải thích các mối quan hệ của sinh vật trong chuỗi và lưới thức ăn.

• Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: HS đề xuất được ý tưởng về ứng dụng kiểm soát sinh học diệt trừ sâu, bệnh hại để phục vụ đời sống con người.

3. Phẩm chất

• Chăm chỉ: Tích cực học tập, tự nghiên cứu bài học để chuẩn bị cho nội dung bài học mới.

• Trách nhiệm: Nghiêm túc trong học tập, rèn luyện và hoàn thành nội dung được giao.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

• SGK, SGV, kế hoạch bài dạy môn Chuyên đề học tập Sinh học 12.

• Máy tính, máy chiếu.

• Hình ảnh, video liên quan đến bài học.

2. Đối với học sinh

• SGK Chuyên đề học tập Sinh học 12 - Cánh Diều.

• Nghiên cứu bài học, video trước giờ lên lớp.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Nhận biết được phương pháp vừa giúp cây trồng sinh trưởng tốt, vừa thân thiện với môi trường.

b. Nội dung: GV đặt vấn đề, thu hút HS vào chủ đề bài học; HS trả lời câu hỏi mở đầu SGK trang 30.

c. Sản phẩm học tập: 

• Câu trả lời của HS.

• Tâm thế hứng khởi, sẵn sàng, mong muốn khám phá kiến thức mới của HS.

d. Tổ chức thực hiện: 

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV sử dụng kĩ thuật Think - Pair - Share, yêu cầu HS suy nghĩ và chia sẻ câu trả lời cho câu hỏi trong hoạt động mở đầu SGK trang 30: 

          Nêu các biện pháp người dân thường sử dụng để tiêu diệt sâu hại cây trồng. Biện pháp nào vừa cho hiệu quả diệt sâu lại vừa thân thiện với môi trường?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng hiểu biết của bản thân để trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời HS xung phong trả lời: 

Gợi ý trả lời: 

Một số biện pháp diệt sâu hại, thân thiện với môi trường: Sử dụng thiên địch; chăm sóc cây trồng; lựa chọn thời gian gieo trồng hợp lí; lựa chọn giống cây trồng có khả năng kháng sâu hại; sử dụng thuốc trừ sâu sinh học;...

- GV mời HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung. 

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét câu trả lời của HS và chốt đáp án.

- GV dẫn dắt gợi mở cho HS: Cây trồng là nguồn cung cấp lương thực chủ yếu cho con người. Tuy nhiên theo số liệu thống kê của Tổ chức lương thực thế giới (FAO), hằng năm sâu bệnh làm giảm 20 - 40% sản lượng cây trồng. Thuốc trừ sâu hóa học hiện nay đang được dùng khá phổ biến trong kiểm soát sâu bệnh, đồng thời giúp tăng năng suất cây trồng, nhưng lại gây ra nhiều hệ lụy đối với môi trường sinh thái và sức khỏe con người. Vì vậy một số phương pháp giúp loại trừ sâu bệnh nhưng thân thiện với môi trường và sức khỏe con người đã và đang được khuyến khích sử dụng. Các phương pháp đó thường dựa theo nguyên lí kiểm soát sinh học. Vậy kiểm soát sinh học là gì? Vì sao cần phải kiểm soát sinh học? Để có câu trả lời chính xác cho các câu hỏi này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu - Bài 5. Khái niệm và vai trò của kiểm soát sinh học.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về khái niệm kiểm soát sinh học

a. Mục tiêu: Trình bày khái niệm kiểm soát sinh học. 

b. Nội dung: GV giao nhiệm vụ học tập; HS nghiên cứu, tìm hiểu nội dung mục I SGK trang 30 - 31 và thực hiện nhiệm vụ.

c. Sản phẩm học tập: Khái niệm kiểm soát sinh học.

d. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 2: Tìm hiểu về vai trò của kiểm soát sinh học

a. Mục tiêu: Phân tích được vai trò của kiểm soát sinh học.

b. Nội dung: GV giao nhiệm vụ học tập; HS nghiên cứu, tìm hiểu nội dung mục II, quan sát Hình 5.3 SGK trang 31 - 33 và thực hiện nhiệm vụ.

c. Sản phẩm học tập: Vai trò của kiểm soát sinh học.

d. Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Hoạt động 2.1: Tìm hiểu về vai trò của kiểm soát sinh học đối với hệ sinh thái và thực tiễn sản xuất Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV chia lớp thành các nhóm, mỗi nhóm 3 - 4 HS. - GV yêu cầu các nhóm HS tìm hiểu nội dung mục II.1 SGK tr.31 - 32 và hoàn thành Phiếu học tập số 2: PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 Nhóm:............................... Đọc hiểu nội dung mục II.1. Vai trò của kiểm soát sinh học đối với hệ sinh thái và thực tiễn sản xuất SGK trang 31 - 31, thực hiện nhiệm vụ sau: 1. Lấy ví dụ chứng minh vai trò của kiểm soát sinh học đối với hệ sinh thái và thực tiễn sản xuất. 2. Căn cứ vào thông tin trong bảng 5.1, nêu các ưu điểm của biện pháp kiểm soát sinh học so với biện pháp hóa học. Bảng 5.1. Một số tiêu chí đánh giá quá trình phát triển, sử dụng biện pháp hóa học và kiểm soát sinh học Tiêu chí đánh giá Biện pháp hóa học Biện pháp kiểm soát sinh học Tỉ lệ thử thành công khi thử nghiệm 1 : 200 000 1 : 10 Giá thành phát triển sản phẩm 150 triệu đô la Mỹ 2 triệu đô la Mỹ Thời gian phát triển 10 năm 10 năm Tỉ lệ lợi nhuận/giá thành 2 : 1 20 : 1 Nguy cơ kháng thuốc Lớn Nhỏ Tính đặc hiệu Rất nhỏ Rất lớn Tác động xấu Rất nhiều Không/rất ít   Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập - Nhóm HS nghiên cứu mục II.1 SGK tr. 31 - 32, thảo luận phân công và thực hiện nhiệm vụ được giao.  - GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.  ……………………….

II. VAI TRÒ CỦA KIỂM SOÁT SINH HỌC 1. Vai trò của kiểm soát sinh học đối với hệ sinh thái và thực tiễn sản xuất - Kiểm soát sinh học tồn tại ở tất cả các hệ sinh thái ở hai dạng: + Kiểm soát sinh học tự nhiên thể hiện mối liên hệ ràng buộc giữa các loài sinh vật trong hệ sinh thái thông qua các chuỗi và lưới thức ăn. Ví dụ: chim sâu ăn sâu hại + Kiểm soát sinh học nhân tạo được thể hiện thông qua việc con người sử dụng các tác nhân sinh học trong kiểm soát các sinh vật gây hại. Ví dụ: Sử dụng thuốc trừ sâu vi sinh - Kiểm soát sinh học giúp duy trì các loài sinh vật trong hệ sinh thái ở mức độ nhất định. ………………………..

---------------------------------------

------------------ Còn tiếp ------------------------