Giáo án chuyên đề Sinh học 12 cánh diều Bài 9: Một số lĩnh vực của sinh thái nhân văn

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành các nhóm, mỗi nhóm khoảng 4 - 6 HS.
- GV yêu cầu các nhóm HS quan sát bảng 9.1, hình 9.2 và trả lời câu hỏi:

1. Từ thông tin bảng 9.1, hãy nhận xét năng suất tổng số và năng suất trung bình/giờ lao động ở hai hệ sinh thái.

2. Dựa vào dữ liệu ở hình 9.2, nhận xét mức độ đa dạng sinh học giữa hệ sinh thái nông nghiệp hữu cơ và hệ sinh thái nông nghiệp truyền thống.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS nghiên cứu mục I, quan sát Bảng 9.1 và hình 9.1 SCĐ tr.52 - 53 và thực hiện nhiệm vụ theo hướng dẫn của GV.

- GV quan sát, định hướng HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Các nhóm báo cáo sản phẩm.

1. Tổng năng suất và năng suất/giờ: hai hệ sinh thái có tổng năng suất bằng nhau (5,05 tấn/ha); Hệ sinh thái hữu cơ (0,361 tấn/giờ) có năng suất/giờ thấp hơn (xấp xỉ 86%) so với hệ sinh thái truyền thống (0,421 tấn/giờ).

2. Đa dạng sinh học tăng ở hệ sinh thái nông nghiệp hữu cơ so với hệ sinh thái nông nghiệp truyền thống. Ở hệ sinh thái nông nghiệp hữu cơ, cả bốn nhóm sinh vật đều có mức đa dạng (tỉ lệ % số loài) cao hơn từ xấp xỉ 20 - 70% so với ở hệ sinh thái nông nghiệp truyền thống.

- HS khác theo dõi, nhận xét, góp ý.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá.

- GV chuẩn kiến thức và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

- GV chuyển sang hoạt động tiếp theo.

I. HỆ SINH THÁI NÔNG NGHIỆP

1. Khái quát về hệ sinh thái nông nghiệp

- Hệ sinh thái nông nghiệp được con người tạo ra trong quá trình sử dụng đất để trồng trọt và chăn nuôi.

- Hệ sinh thái nông nghiệp được chia thành:

+ Hệ sinh thái nông nghiệp truyền thống.

+ Hệ sinh thái nông nghiệp hiện đại.

+ Hệ sinh thái nông nghiệp hữu cơ.

2. Giá trị của sinh thái nhân văn trong phát triển nông nghiệp

- Nghiên cứu sinh thái nhân văn trong nông nghiệp cho thấy vai trò quan trọng của con người với hệ sinh thái nông nghiệp.

→ Giúp đánh giá hiện trạng, xu hướng phát triển của hệ sinh thái.

→ Đưa ra giải pháp phát triển bền vững và giảm thiểu suy thoái.

- Một số phương pháp phát triển nông nghiệp bền vững:  

+ Canh tác thân thiện với môi trường; giám sát, điều chỉnh chất lượng đất, nước và đa dạng sinh học,...

+ Cân nhắc các yếu tố đầu vào, đặc điểm của hệ sinh thái khi thiết kế hệ thống nông nghiệp.

+ Tránh việc làm dụng phân bón và thuốc trừ sâu hóa học gây ô nhiễm đất, nước, không khí và suy giảm đa dạng sinh học.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho các nhóm tiếp tục hoạt động.

- GV yêu cầu các nhóm nghiên cứu mục II, thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi thảo luận 3 SCĐ tr.54 bằng cách viết sơ đồ phân tích về giá trị của sinh thái nhân văn trong phát triển đô thị:

Quan sát hình 9.3 và hình 9.4, nêu ít nhất một điểm chung và một điểm khác biệt trong các thành phần cấu trúc giữa hai đô thị.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS nghiên cứu mục II, quan sát hình 9.3 - 9.5 SCĐ tr.53 - 54 và thực hiện nhiệm vụ theo hướng dẫn của GV.

- GV định hướng HS vẽ sơ đồ theo hướng: thực trạng, nguyên nhân, biện pháp.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện nhóm trình bày kết quả thảo luận.

Gợi ý: Điểm chung: các tòa nhà, đường đi, phương tiện giao thông, cây tạo bóng mát.

Điểm khác biệt: hệ sinh thái đô thị ở hình 9.3 có nhiều cây xanh trồng bên các con đường; không thấy có nhiều rác trên đường như đô thị ở hình 9.4.

- HS theo dõi, nhận xét, góp ý.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá.

- GV chuẩn kiến thức và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ.

- GV chuyển sang hoạt động tiếp theo.

II. HỆ SINH THÁI ĐÔ THỊ

1. Khái quát về hệ sinh thái đô thị

- Các thành phố là các hệ sinh thái đô thị.

- Hệ sinh thái không tự ổn định được mà cần lượng đầu vào lớn (nước, thức ăn, nguyên vật liệu, năng lượng) và có đầu ra là lượng chất thải lớn.

- Hệ sinh thái đô thị có sự phức tạp về mặt xã hội, tính đa dạng và chuyên hóa cao về ngành nghề và các tầng lớp xã hội.

2. Giá trị của sinh thái nhân văn trong phát triển đô thị

- Sinh thái nhân văn giúp đưa ra những định hướng, giải pháp phát triển đô thị bền vững.

- Để phát triển đô thị bền vững cần có quy hoạch đô thị dài hạn, phát triển công nghệ, ổn định xã hội, cải thiện sức khỏe, đảm bảo chất lượng cuộc sống và môi trường trong sạch.

- Quy hoạch đô thị tập trung vào việc phát triển và thiết kế sử dụng đất, nước, không khí, cơ sở hạ tầng.

- Hệ sinh thái đô thị có lượng đầu ra lớn là các nguồn chất thải gây ô nhiễm môi trường, suy giảm đa dạng sinh học và suy giảm sức khỏe của con người.

→ Biện pháp:

+ Thu gom, xử lí chất thải, quản lí các nguồn phát thải.

+ Nâng cao nhận thức về môi trường, góp phần gìn giữ môi trường sống trong lành, giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho các nhóm tiếp tục hoạt động.

- GV yêu cầu các nhóm nghiên cứu mục III, viết một đoạn văn ngắn (10 - 15 câu) thuyết minh về giá trị nhân văn của bảo tồn và phát triển bằng cách trả lời các câu hỏi:

1. Vùng nào của khu dự trữ sinh quyển có vai trò quan trọng đối với bảo tồn đa dạng sinh học?

2. Giải thích tại sao bảo tồn hệ sinh thái (như rạn san hô) có thể đóng góp cho phát triển kinh tế và nâng cao phúc lợi của người dân.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS nghiên cứu mục III, quan sát hình 9.6 - 9.7 SCĐ tr.55 - 56 và thực hiện nhiệm vụ theo hướng dẫn của GV.

- GV định hướng, hỗ trợ HS.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện nhóm trình bày kết quả thảo luận.

Gợi ý: 

1. Vùng lõi khu dự trữ sinh quyển có vai trò quan trọng đối với bảo tồn đa dạng sinh học vì có các khu bảo tồn. Các khu bảo tồn giúp bảo vệ hệ sinh thái và các loài sinh vật.

…………….

III. BẢO TỒN VÀ PHÁT TRIỂN

1. Khái quát về bảo tồn và phát triển

- Bảo tồn đa dạng sinh học giúp duy trì ổn định nguồn gene, các loài sinh vật và các hệ sinh thái.

- Bảo tồn đa dạng sinh học cung cấp nguyên liệu, nhiên liệu và nhiều lợi ích khác cho sự phát triển kinh tế - xã hội.

- Khu dự trữ sinh quyển được xem là phòng thí nghiệm học tập vì sự phát triển bền vững, bao gồm ba phân vùng:

+ Vũng lõi: gồm khu bảo vệ nghiêm ngặt góp phần bảo tồn cảnh quan, hệ sinh thái, loài và nguồn gene.

+ Vùng đệm: bao quanh hoặc liền kề (các) vùng lõi và được sử dụng cho các hoạt động tương thích với các hoạt động sinh thái lành mạnh, nghiên cứu khoa học, giám sát, đào tạo và giáo dục.

+ Vùng chuyển tiếp là nơi tập trung các cộng đồng dân cư, thúc đẩy các hoạt động kinh tế, văn hóa, xã hội và sinh thái bền vững.

………………