Giáo án hóa học 10 chân trời bài 10: Liên cộng hóa trị

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

 - GV chia lớp thành 3 nhóm, mỗi nhóm lần lượt quan sát các hình 10. 1, 10. 2 và 10. 3 trong SGK, yêu cầu từng nhóm HS giải thích mỗi nguyên tử trong từng phân tử đã góp bao nhiêu electron, tạo bao nhiêu cặp electron chung, đạt được cấu hình bền của khí hiếm nào?

 - GV yêu cầu nhóm HS thảo luận trả lời câu 1, 2 sgk trang 59.

 - GV yêu cầu HS nêu kết luận khái niệm của liên kết cộng hóa trị.

 - GV yêu cầu HS trả lời câu 3 và luyện tập sgk trang 60.

 - Em hãy viết công thức của HCl, O2 và N2 bằng cách thay thế mỗi cặp electron chung bằng 1 gạch: “– “. Từ đó suy ra liên kí hiệu của liên kết đơn, liên kết đôi liên hết ba.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

 - HS theo dõi SGK, chú ý nghe, tiếp nhận kiến thức.  - HS suy nghĩ trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

 - Đại diện nhóm HS giơ tay phát biểu hoặc lên bảng trình bày.  - Một số HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

 - GV nhận xét kết quả thảo luận nhóm, thái độ làm việc.  - GV tổng quát lưu ý lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

1. Ion và sự hình thành liên kết ion.

 - Phân tử HCl, mỗi nguyên tử góp 1 electron tạo 1 cặp electron chung. Do đó H đạt được cấu hình electron bền của helium, Cl đạt được cấu hình electron bền của neon  - Phân tử O2, mỗi nguyên tử O góp 2 electron tạo 2 cặp electron chung. Do đó O đạt được cấu hình electron bền của neon.  - Phân tử N2, mỗi nguyên tử N góp 3 electron tạo 3 cặp electron chung. Do đó N đạt được cấu hình electron bền của neon.  - Trả lời câu hỏi 1 sgk trang 59:

Các nguyên tử trong các phân tử trên đều tuân theo quy tắc octet bằng cách góp chung 1, 2 hoặc 3 electron khi chúng tham gia liên kết. Nhờ đó, phân tử HCl, nguyên tử hydrogen đạt cấu hình bền của khí hiếm helium, nguyên tử chlorine đạt được cấu hình bền của khí hiếm neon; ở phân tử O2, mỗi nguyên tử oxygen đều đạt cấu hình bền của khí hiếm neon; phân tử N2, mỗi nguyên tử nitrogen cũng đều đạt cấu hình electron bền của khí hiếm neon.

 - Trả lời câu 2 sgk trang 59:  + Nguyên tử hydrogen và nguyên tử chlotine lần lượt có 1 electron và 7 electron ở lớp ngoài cùng. Để hình thành phân tử HCl, mỗi nguyên tử góp 1 electron, tạo thành một cặp electron chung, nhờ đó mỗi nguyên tử trong phân tử HCl đều đạt được cấu hình electron bền của khí hiếm helium và argon.  + Mỗi nguyên tử oxygen có 6 electron ở lớp ngoài cùng. Để hình thành nên phân tử O2, mỗi nguyên tử O góp chung 2 electron, nhờ đó mỗi nguyên tử trong phân tử O2 đều đạt được cấu hình electron của khí hiếm neon.  + Mỗi nguyên tử nitrogen có 5 electron ở lớp ngoài cùng. Để hình thành phân tử N2, mỗi nguyên tử N góp 3 electron, tạo thành 3 cặp electron chung, nhờ đó mỗi nguyên tử trong phân tử N2 đều đạt được cấu hình electron bền của khí hiếm neon.

→ Kết luận: liên kết cộng hóa trị là liên kết được hình thành giữa hai hay nhiều nguyên tử bằng một hay nhiều cặp electron dùng chung.

 - Trả lời câu 3 sgk trang 60:

Liên kết đơn, liên kết đôi, liên kết ba là các liên kết cộng hóa trị lần lượt được tạo nên bởi 1, 2 và 33 cặp electron chung.

 - Trả lời luyện tập sgk trang 60:

Nguyên tử chlorine có 7 electron ở lớp ngoài cùng. Để hình thành phân tử Cl2, mỗi nguyên tử Cl góp 1 electron, tạo thành cặp electron chung, nhờ đó mỗi nguyên tử trong phân tử Cl2 đều đạt được cấu hình electron bền của khí hiếm argon.

 - Viết lại công thức:

H – Cl, O = O , N ≡ N

Liên kết đơn: –

Liên kết đôi: =

Liên kết ba: ≡

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

 - GV chia lớp thành 2 nhóm, nhóm 1 viết công thức lewis một số chất lên bảng; thành viên của nhóm 2 sẽ nhận xét cách viết giải thích bằng lời sự hình thành liên kết trong các phân tử tương ứng.

 - GV yêu cầu HS làm việc nhóm đôi trả lời câu 4 và luyện tập sgk trang 60.

 - GV đưa ra độ âm điện của một số nguyên tử và yêu cầu HS hoạt động nhóm đôi nhận xét mối liên hệ của sự chênh lệch độ âm điện các nguyên tử trong 1 phân tử với loại liên kết:

H2: ꭓ H = 2,2         

→ Liên kết cộng hóa trị

CCl4: ꭓ C = 2,55, ꭓ Cl = 3,16

→ Liên kết cộng hóa trị

NaCl: ꭓ H = 0,93, ꭓ Cl = 3,16

→ Liên kết ion

 - GV yêu cầu HS đưa ra kết luận về mối liên giữa sự hình thành liên kết cộng hóa trị giữa các nguyên tử với độ âm điện

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

 - HS theo dõi SGK, chú ý nghe, tiếp nhận kiến thức.  - HS suy nghĩ trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

 - Đại diện nhóm HS giơ tay phát biểu hoặc lên bảng trình bày.  - Một số HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

 - GV nhận xét kết quả thảo luận nhóm, thái độ làm việc.  - GV tổng quát lưu ý lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

 - VD:

 PH3: 

 - Giải thích: Nguyên tử H và nguyên tử P lần lượt có 1 electron và 5 electron ở lớp ngoài cùng. Để hình thành phân tử PH3, mỗi nguyên tử H góp 1 electron, nguyên tử P góp 3 electron tạo thành 3 cặp electron chung (3 liên kết đơn), nhờ đó mỗi nguyên tử trong phân tử HCl đều đạt được cấu hình electron bền của khí hiếm helium và argon.

HBr: 

 - Giải thích nguyên tử H và nguyên tử Br lần lượt có 1 electron và 7 electron ở lớp ngoài cùng. Để hình thành phân tử HBr, mỗi nguyên tử góp 1 electron, tạo thành một cặp electron chung, nhờ đó mỗi nguyên tử trong phân tử HBr đều đạt được cấu hình electron bền của khí hiếm helium và Krypton.

C2H6: 

 - Giải thích: Nguyên tử H và nguyên tử C lần lượt có 1 electron và 4 electron ở lớp ngoài cùng. Để hình thành phân tử C2H6, mỗi nguyên tử H góp 1 electron, nguyên tử C góp 4 electron tạo thành 7 cặp electron chung (7 liên kết đơn), nhờ đó mỗi nguuyên tử trong phân tử C2H6 đều đạt được cấu hình electron bền của khí hiếm helium và neon.

 - Trả lời câu 4 sgk trang 60:

 - Trả lời luyện tập sgk trang 60:

Nguyên tử nitrogen có 5 electron lớp ngoài cùng, nguyên tử hydrogen có 1 electron lớp ngoài cùng. Trong phân tử NH3, nguyên tử nitrogen góp 3 electron, mỗi nguyên tử hydrogen góp 1 electron hình thành 3 cặp electron chung giữa nguyên tử nitrogen và 3 nguyên tử hydrogen.

 - Nhận xét sự chênh lệch độ âm điện của mỗi tử trong 1 phân tử

H2: độ chênh lệch độ âm điện =0

CCl4: độ chênh lệch độ âm điện =  0,61

NaCl: độ chênh lệch độ âm điện = 2,23

→ Nhận xét: Liên kết cộng hóa trị được hình thành từ các nguyên tử không chênh lệch hoặc có sự chênh lệch độ âm điện nhỏ. Liên kết ion được hình thành từ các nguyên tử có sự chênh lệch độ âm điện lớn.

→ Kết luận: Liên kết cộng hóa trị thường được hình thành giữa các nguyên tử cùng một nguyên tố hoặc giữa các nguyên tử của các nguyên tố không khác nhiều về độ âm điện.