Giáo án ôn tập Ngữ văn 6 Cánh diều bài 4: Văn bản nghị luận

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu chung về văn bản

* Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi (thời gian: 5 phút) cho HS đọc thầm lại văn bản, thảo luận và trả lời câu hỏi:

+ Nhắc lại những nét cơ bản về tác giả - tác phẩm.

* Thực hiện nhiệm vụ học tập:

+ HS hình thành nhóm, phân công nhiệm vụ cho các thành viên.

+ HS hoạt động thảo luận, đưa ra ý kiến thống nhất đáp án cuối cùng.

* Báo cáo kết quả: đại diện nhóm trình bày kết quả.

* Nhận xét đánh giá: GV đưa ra nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

GV bổ sung:

Nhiệm vụ 2. Nhắc lại kiến thức trọng tâm của văn bản.

* Chuyển giao nhiệm vụ:

GV cho HS hoạt động nhóm, thảo luận và trả lời câu hỏi:

+ Nhóm 1, 2: Tác giả đã đưa ra những dẫn chứng nào để chứng minh cho lí lẽ: Nguyên Hồng là nhà văn dễ xúc động, dễ khóc. Qua đó,em có cảm nhận gì về nhà văn Nguyên Hồng?

+ Nhóm 3, 4: Tác giả đã đưa ra những lí lẽ và dẫn chứng nào để chứng minh: Tuổi thơ thiếu tình thương của Nguyên Hồng

+ Nhóm 5, 6 : Những chi tiết thể hiện “chất dân nghèo, chất lao động” ở nhà văn Nguyên Hồng?

* Thực hiện nhiệm vụ học tập:

+ Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ của nhóm mình.

+ HS hoạt động thảo luận, đưa ra ý kiến thống nhất đáp án cuối cùng.

* Báo cáo kết quả: đại diện nhóm trình bày kết quả.

* Nhận xét đánh giá: GV đưa ra nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

GV bổ sung: GV tổng kết nội dung và nghệ thuật văn bản.

I. TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN

1. Tác giả

1. Tác giả

- Tên: Nguyễn Đăng Mạnh

- Năm sinh – năm mất: 1930 – 2018

-  Quê ở Hà Nội.

-  Ông được coi là nhà nghiên cứu đầu ngành về văn học Việt Nam hiện đại và được phong tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân. 

2. Tác phẩm

- Thể loại: VB nghị luận văn học

- Vấn đề nghị luận: viết về Nguyên Hồng - nhà văn của những người cùng khổ.

- Phương thức biểu đạt: Nghị luận.

II. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

1. Nguyên Hồng là nhà văn nhạy cảm.

- Nguyên Hồng rất dễ xúc động, rất dễ khóc

- Nghệ thuật: Liệt kê, điệp từ, điệp cấu trúc "Khóc khi...."

- Không biết Nguyên Hồng đã khóc bao nhiêu lần.

- Mỗi dòng chữ ông viết ra là một dòng nước mắt từ trái tim nhạy cảm. → So sánh.

  Tâm hồn nhạy cảm, dễ xúc động của Nguyên Hồng.

2. Tuổi thơ thiếu tình thương của Nguyên Hồng

- Lí lẽ: Con người ấy thiếu thốn tình thương từ nhỏ nên luôn khao khát tình thương và dễ cảm thông với những người bất hạnh.

- Dẫn chứng :

+ Hoàn cảnh gia đình éo le

+ Bị khinh ghét, sống trong cô đơn

 Nguyên Hồng có một tuổi thơ bất hạnh, thiếu thốn, khao khát cả vật chất lẫn tình thương nên luôn khao khát tình thương và dễ thông cảm với người bất hạnh.

3. Hoàn cảnh sống cơ cực của Nguyên Hồng

- Hoàn cảnh sống cực khổ

 tạo nên chất dân nghèo, chất lao động ở Nguyên Hồng.

+ Vẻ ngoài: thoạt đầu tiếp xúc không thể phân biệt với những người dân lam lũ hay những bác thợ cày nước da sạm màu nắng gió.

+ Lối sinh hoạt: thói quen ăn mặc, đi đứng, nói năng, thái độ giao tiếp, ứng xử, thích thú riêng trong ăn uống,...

➩ Chất dân nghèo, lao động thấm sâu vào văn chương ông.

1.    Tổng kết

a. Nội dung - ý nghĩa

* Nội dung: VB đã chứng minh Nguyên Hồng là nhà văn nhạy cảm, khao khát tình yêu thường và đồng cảm với phụ nữ, trẻ em, người lao động và người dân nghèo. Sự đồng cảm và tình yêu đặc biệt ấy xuất phát từ chính hoàn cảnh xuất thân và môi trường sống của ông.

b. Nghệ thuật

- Văn nghị luận sắc bén, chặt chẽ.

- Sử dụng một số biện pháp tu từ: liệt kê, so sánh, điệp.

ĐỀ LUYỆN TẬP SỐ 1

Câu 1: Đọc đoạn văn sau đây và thực hiện theo yêu cầu bên dưới: 

Ai từng tiếp xúc với Nguyên Hồng đều thấy rõ điều này: ông rất dễ xúc động, rất dễ khóc. Khóc khi nhớ đến bạn bè, đồng chí từng chia bùi sẻ ngọt; khóc khi nghĩ đến đời sống khổ cực của nhân dân mình ngày trước; khóc khi nói đến công ơn của Tổ quốc, quê hương đã sinh ra mình, đến công ơn của Đảng, của Bác Hỗ đã đem đến cho mình lí tưởng cao đẹp của thời đại. Khóc cả khi kế lại những khổ đau, oan trái của những nhân vật là những đứa con tỉnh thần do chính mình “hư cấu ” nên.

[...] Ai biết được trong cuộc đời mình, Nguyên Hồng đã khóc bao nhiêu lần! Có thể nói mỗi dòng chữ ông viết ra là một dòng nước mắt nóng bỏng tình xót thương ép thẳng ra từ trái tim vô cùng nhạy cảm của mình

a) Chỉ ra câu văn nêu ý tổng quát, các câu phát triển ý và câu khái quát lại ý cả đoạn.

b) Biện pháp tu từ nỗi bật được sử dụng ở đoạn văn trên là biện pháp gì? Chỉ ra tác dụng của biện pháp ấy.