Giáo án ôn tập Ngữ văn 6 Cánh diều bài 4: Văn bản "Thánh Gióng - Tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước"

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu chung về văn bản

* Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS quan sát lại văn bản và nhắc lại các đặc điểm về tác giả, tác phẩm.

* Thực hiện nhiệm vụ học tập:

+ HS hình thành nhóm, phân công nhiệm vụ cho các thành viên.

+ HS hoạt động thảo luận, đưa ra ý kiến thống nhất đáp án cuối cùng.

* Báo cáo kết quả: đại diện nhóm trình bày kết quả.

* Nhận xét đánh giá: GV đưa ra nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

GV bổ sungkiến thức về ca dao (phần mở rộng)

Nhiệm vụ 2. Ôn tập kiến thức văn bản

* Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm

Nhóm 1, 3:

Trong phần 1, tác giả đã trình bày vấn đề gì trong phần này? Cách trình bày của tác giả sử dụng phương thức gì?

Nhóm 2,4: Các mục 2,3,4,5, tác giả tập trung liệt kê, đi sâu kể lại sự kiện không? Mục đích khi tác giả đưa ra những sự kiến đó là gì?

Nhóm 5,6: Bài ca dao 3

+ Theo em, lời trong bài ca dao là lời của ai nói với ai? Về điều gì?

+ Tình cảm anh em trong một gia đình được diễn tả qua những chi tiết, hình ảnh nào?

+ Em hiểu như thế nào về những từ ngữ: người xa, bác mẹ, cùng thân?

+ Từ đó em đánh giá như thế nào về tình cảm anh em?

+ Hình ảnh so sánh “như thể tay chân” diễn tả điều gì?

+ Tình anh em gắn bó còn có ý nghĩa như thế nào trong lời ca “Anh em.... vầy”?

+ Bài ca còn nhắc nhở ta điều gì qua câu cuối?

* Thực hiện nhiệm vụ học tập:

+ HS hình thành nhóm, phân công nhiệm vụ cho các thành viên.

+ HS hoạt động thảo luận, đưa ra ý kiến thống nhất đáp án cuối cùng.

* Báo cáo kết quả: đại diện nhóm trình bày kết quả.

* Nhận xét đánh giá: GV đưa ra nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

GV bổ sung: Các mục tiếp theo nhằm chứng minh cho vấn đề được nêu ra ở mục 1. Các mục 2,3,4,5 không tập trung đi sâu kể lại sự kiện có trong truyện mà chủ yếu tóm tắt và đi sâu vào vấn đề lòng yêu nước

I. TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN

1. Tác giả

- Tên: Bùi Mạnh Nhị

- Năm sinh: 1955

- Quê quán: Xã Thành Lợi, Huyện Vụ Bản, Nam Định.

- Vị trí: Là Nhà giáo Ưu tú; Từng được trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhất.

2. Tác phẩm

- Xuất xứ: Trích Phân tích tác phẩm văn học dân gian trong nhà trường (2012).

- Thể loại: Nghị luận văn học.

- Phương thức biểu đạt: Nghị luận.

II. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

1. Nêu vấn đề: Thánh Gióng - tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước

- Khái quát về chủ đề đánh giặc cứu nước: Là chủ đề lớn, cơ bản, xuyên suốt lịch sử văn học Việt Nam, văn học dân gian.

- Nêu quan điểm: Thánh Gióng thể hiện tập trung chủ đề, là tác phẩm hay nhất cho chủ đề.

→ Đi từ khái quát đến cụ thể.

2.  Chứng minh vấn đề:

a. Gióng ra đời kì lạ

- Mẹ Gióng mang thai kì lạ, nêu ra những sự ra đời kì lạ khác như Gióng trong truyện cổ dân gian.

 Ý nghĩa: Khiến nhân vật trở nên phi thường; thể hiện sự yêu mến, tôn kính với nhân vật; đặt niềm tin vào những chiến công kì lạ.

b. Gióng lớn lên kì lạ

+ 3 năm không nói, lần cất tiếng nói đầu tiên là tiếng nói yêu nước, cứu nước.

 Tiếng nói của lòng yêu nước

+ Gióng lớn nhanh, lớn bằng thức ăn, thức mặc của nhân dân.

 Gióng tiêu biểu cho sức mạnh toàn dân.

c. Gióng vươn vai ra trận đánh giặc

- Sự vươn vai liên quan đến mô típ truyền thống: người anh hùng phải khổng lồ về hình thể, sức mạnh, chiến công. 

→ Tượng đài bất hủ về sự trưởng thành, hùng khí, tinh thần trước thế nước lâm nguy.

- Quang cảnh ra trận hùng vĩ, hoành tráng. 

 Tất cả sức mạnh, ý chí cộng đồng, thành tựu lao động, văn hóa được bộc lộ trong cuộc đối đầu giặc.

d. Gióng bay lên trời và dấu xưa còn lại

- Gióng ba về trời là sự ra đi phi thường. 

 Sự trân trọng, yêu mến, muốn bất tử hóa nhân vật. Đây là phần thưởng cao nhất trao tặng người anh hùng.

=> Nhận xét: Tác giả không kể lại các sự kiện mà chủ yếu tóm tắt và đi sâu vào vấn đề lòng yêu nước.

=> có sự thống nhất từ chủ đề đến các dẫn chứng, lí lẽ.

3. Tổng kết

* Nội dung – Ý nghĩa:

Qua văn bản, tác giả đã chứng minh rằng Thánh Gióng là một tác phẩm thành công, tiêu biểu viết về lòng yêu nước của dân tộc.

* Nghệ thuật

- VB nghị luận, nghệ thuật lập luận sắc bén.

ĐỀ LUYỆN TẬP SỐ 1

Câu 1: Chỉ ra hai nhận xét đúng trong bốn nhận xét sau đây:

A. Văn bản Thánh Gióng - tượng đài vĩnh viễn của lòng yêu nước là một văn bản kể lại truyện Thánh Gióng.

B. Văn bản Thánh Gióng - tượng đài vĩnh viễn của lòng yêu nước là một bản thảo luận văn học.

C. Văn bản Thánh Gióng - tượng đài vĩnh viễn của lòng yêu nước là một văn bản phân tích truyện Thánh Gióng.

D. Văn bản Thánh Gióng - tượng đài vĩnh viễn của lòng yêu nước là một văn bản miêu tả lại truyện Thánh Gióng.

Câu 2: Nội dung nào sau đây nêu đúng ý nghĩa của nhan đề văn bản Thánh Gióng - tượng đài vĩnh viễn của lòng yêu nước?

A. Truyện Thánh Gióng mãi là một truyện tiêu biểu của truyện cổ dân gian.

B. Truyện Thánh Gióng mãi là một truyện tiêu biểu của thể loại cổ trang.

C. Truyện Thánh Gióng mãi là bài ca về tấm lòng yêu nước, được chống lại bằng lăng.

D. Truyện Thánh Gióng mãi là một bài ca về tấm lòng, vị trí.

Câu 3: Có thể thay đổi từ nào cho từ vĩnh viễn trong đề mục Thánh Gióng - tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước?

A. Bất biến

B. Bất biến

C. Bất biến

D. Bất tận 

Câu 4: Ở đoạn văn cuối, tác giả nhắc đến “dấu xưa còn lại” chủ yếu nhằm mục đích gì?

A.  Khẳng định câu chuyện về Thánh Gióng là có thật

B.   Nhằm khẳng định sự vĩ đại hình tượng Thánh Gióng

C.   Nhằm ngợi ca lòng yêu nước của Thánh Gióng

D.  Nhằm thể hiện tình yêu của nhân dân đối với Thánh Gióng

ĐỀ LUYỆN TẬP SỐ 2

Câu 1: Vì sao văn bản  Thánh Gióng -  tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước được xếp vào nhóm văn bản nghị luận văn học? Văn bản này khác truyền thuyết  Thánh Gióng mà em đã học ở chỗ nào?

Câu 2: Em có nhận xét gì về các lí lẽ và bằng chứng mà tác giả nêu ra ở trong bài