Giáo án và PPT Ngữ văn 7 cánh diều Bài 10: Ghe xuống Nam Bộ (Theo Minh Nguyen)

VĂN BẢN 1: GHÈ XUỒNG NAM BỘ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV đặt câu hỏi gợi mở cho HS thảo luận trả lời: Em biết những phương tiện đi lại nào mang tính đặc trưng của người dân ở mỗi vùng miền trên đất nước ta? Trong số đó, em thích phương tiện nào nhất? Vì sao?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Đọc và tìm hiểu chung

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu phần Kiến thức ngữ văn 

GV đưa ra câu hỏi:

+ Trong văn bản thông tin, người viết thể triển khai ý tưởng và thông tin theo cách nào?

+ Cước chú là gì? Tài liệu tham khảo là gì? Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ là gì?

Sản phẩm dự kiến:

a) Triển khai ý tưởng và thông tin theo các đối tượng được phân loại

- Trong văn bản thông tin, người viết có thể triển khai ý tưởng và thông tin theo cách phân loại đối tượng bằng cách chia đối tượng thành nhiều loại nhỏ để giới thiệu, giải thích, thuyết minh,…

b) Cước chú và tài liệu tham khảo

- Cước chú là lời giải thích ở chân trang hoặc cuối văn bản về từ ngữ, ký hiệu hoặc xuất xứ của trích dẫn,… trong văn bản (có thể chưa rõ với người đọc).

- Tài liệu tham khảo là những tài liệu được người viết (người nói) xem xét, trích dẫn để làm rõ hơn nội dung, đối tượng được đề cập trong VB; giúp cho thông tin được trình bày trong VB thêm phong phú và thuyết phục.

- Thường được ghi ở cuối bài viết hoặc cuối chương hay cuối sách.

c) Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ

- Là tranh, ảnh, hình vẽ, sơ đồ, bảng biểu, ký hiệu,… phối hợp với lời văn trong văn bản thông tin; trong đó, tranh, ảnh là phương tiện được sử dụng nhiều hơn cả. 

Nhiệm vụ 2: Đọc văn bản

GV đưa ra câu hỏi:

+ Văn bản triển khai thông tin theo cách nào?

+ Bố cục của văn bản gồm mấy phần? Nội dung chính của mỗi phần là gì?

+ Đối tượng nào được giới thiệu được giới thiệu trong văn bản?

+ Người viết chia đối tượng thành mấy loại? Trong mỗi loại lớn có những loại nhỏ nào?

+ Qua văn bản, em hiểu thêm những gì về đối tượng được giới thiệu?

Sản phẩm dự kiến:

a) Khi đọc VB thông tin

- VB triển khai thông tin theo cách phân loại đối tượng. Cụ thể là ở phần (2), tác giả lần lượt thuyết minh về xuồng ở đoạn 2 và ghe ở đoạn 3 è Giúp người đọc có được thông tin đầy đủ về từng đối tượng được thuyết minh, đồng thời, làm cho bài viết được rõ ràng, mạch lạc. 

- Bố cục VB chia làm 3 phần lớn:

+ Phần (1): Đoạn 1 – giới thiệu chung về ghe xuồng Nam Bộ.

+ Phần (2): Đoạn 2 và 3 – giới thiệu cụ thể về xuồng và ghe.

+ Phần (3): Đoạn 4 – khái quát giá trị của ghe xuồng Nam Bộ. 

- Đối tượng được giới thiệu trong VB là các loại ghe, xuồng ở Nam Bộ.

- Người viết chia đối tượng thành 2 loại lớn là ghe và xuồng. Trong mỗi loại lớn có những loại nhỏ sau:

+ Xuồng có xuống ba lá, xuồng năm lá, xuồng tam bản, xuồng vỏ gòn, xuồng độc mộc, xuồng máy,…

+ Ghe có các loại là ghe bầu, ghe lồng, ghe chải, ghe cào tôm, ghe ngo, ghe bầu, ghe câu Phú Quốc, ghe của Bà Rịa, ghe lưới rừng Phước Hải,…

- Qua VB, em hiểu thêm về sự đa dạng, phong phú của các loại ghe, xuồng Nam Bộ.

b) Tìm hiểu chung

- Xuất xứ: Theo MINH NGUYEN, chonoicantho.vn

- Đối tượng được thuyết minh: ghe xuồng Nam Bộ.

Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu mục đích của VB

HS cùng thảo luận và trả lời câu hỏi: Các nội dung trình bày trong VB đã làm sáng tỏ mục đích ấy như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

1. Mục đích của văn bản

- Cung cấp cho người đọc những thông tin chính về ghe xuồng Nam Bộ:

+ Phân loại.

+ Đặc điểm, chức năng và phạm vi sử dụng của từng loại và tiều loại.

+ Giá trị.

- Các nội dung trình bày trong VB đã làm sáng tỏ mục đích ấy từ giới thiệu chung, đến giới thiệu cụ thể và cuối cùng là khái quát giá trị của ghe xuồng Nam Bộ. 

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu nội dung của VB

 - GV yêu cầu HS phần 1 của VB và trả lời câu hỏi: Phần (1) cho thấy bài viết sẽ triển khai ý tưởng và thông tin theo cách nào?

- GV chia lớp thành 2 nhóm, phân công cho mỗi nhóm 1 nhiệm vụ:

+ Nhóm 1: Đọc phần (2) và tìm hiểu về xuồng Nam Bộ qua câu hỏi: Trong phần (2) có mấy đối tượng được nhắc đến? Đó là đối tượng nào? Kể tên những đối tượng nhỏ còn lại.

+ Nhóm 2: Đọc phần (3) và tìm hiểu về ghe Nam Bộ qua câu hỏi: Phần (3) giới thiệu về loại phương tiện gì? Chú ý các loại nhỏ trong đó. 

- GV yêu cầu mỗi nhóm đưa ra nhận xét về phương tiện nhóm mình tìm hiểu.

- GV phát phiếu học tập cho HS cả 2 nhóm hoàn thành tìm hiểu cụ thể về ghe xuồng Nam Bộ:

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, đọc phần (4) và trả lời câu hỏi:

+ Nội dung chính của phần (4) là gì?

+ Cho biết giá trị, ý nghĩa của các loại ghe, xuồng ở Nam Bộ.

Sản phẩm dự kiến:

2.1. Giới thiệu chung về ghe xuồng Nam Bộ

- Phần (1) cho thấy bài viết sẽ triển khai ý tưởng và thông tin theo cách phân loại đối tượng thành nhiều loại nhỏ để giới thiệu, giải thích: Căn cứ vào nhiều loại, tên gọi khác nhau với:

+ Đặc điểm sản xuất.

+ Chức năng sử dụng

+ Phương thức hoạt động 

2.2. Giới thiệu cụ thể về ghe xuồng Nam Bộ

- Phần (2) bao gồm đoạn 2 và 3 là những giới thiệu cụ thể về đối tượng thuyết minh chính của VB là xuồng và ghe Nam Bộ:

 2.3. Khái quát giá trị của ghe xuồng Nam Bộ

- Phần (4) trong SGK chủ yếu nói về giá trị của các loại ghe, xuồng đối với kinh tế và văn hóa của người dân Nam Bộ:

+ Là một loại phương tiện giao thông vô cùng hữu hiệu, vừa ẩn chứa bên trong những giá trị văn hóa vô cùng độc đáo.

+ Dù sau này khoa học kĩ thuật phát triển, thì ghe, xuồng vẫn giữ vị trí quan trọng ở mảnh đất này.

………………………………………………….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1. Văn bản Ghe xuồng Nam Bộ giới thiệu những loại phương tiện nào?

A. Ghe, xuồng

B. Tàu, xuồng

C. Ca nô, ghe

D. Thuyền, ca nô

Câu 2. Về ghe, văn bản nhắc đến những loại nào?

A. Ghe bầu, ghe lồng, ghe chài

B. Ghe cào tôm, ghe ngo, ghe hầu

C. Ghe câu Phú Quốc, ghe cửa Bà Rịa, ghe lưới rùng Phước Hải, ghe Cửa Đại

D. Tất cả đáp án trên

Câu 3. Ghe hầu là loại ghe có đặc điểm như thế nào?

A. Ghe lớn, đầu mũi dài, có mui che nắng mưa nắng, lòng ghe được ngăn thành từng khoang nhỏ

B. Có mũi và lái nhọn, bụng phình, có tải trọng tương đối lớn, chạy buồm, lướt sóng tốt và đi nhanh, có nhiều chèo

C. To và chở nhiều nhất, có mui rất kiên cố, gồm nhiều mảnh gỗ ghép lại, có hai tầng

D. Đầu mũi dài và khá phẳng, có bánh lái gập bên hông, dáng nhỏ

Câu 4. Các tài liệu tham khảo được tác giả xếp theo thứ tự nào?

A. Các tài liệu tham khảo được tác giả xếp theo thứ tự từ tham khảo nhiều đến tham khảo ít.

B. Các tài liệu tham khảo được tác giả xếp theo thứ tự từ tham khảo tác giả đến tham khảo tác phẩm.

C. Các tài liệu tham khảo được tác giả xếp theo thứ tự từ tham khảo khoa học đến tham khảo nghiên cứu

D. Các tài liệu tham khảo được tác giả xếp theo thứ tự từ văn học sang khoa học.

Câu 5. Ghe cào tôm có đặc điểm gì?

A. Là loại ghe lớn nhất, mũi và lái nhọn, bụng phình to, có tải trọng tương đối lớn, chạy buồm (từ 1 đến 3 buồm), lướt sóng tốt và đi nhanh

B. To và chở được nhiều nhất, có mũi rất kiên cố, gồm nhiều mảnh gỗ ghép lại, có hai tầng

C. Loại ghe nhiều màu sắc của dân tộc Khơme, thường dùng trong bơi đua trong các lễ hội

D. Đầu mũi lài và khá phẳng, có bánh lái gặp bên hông, dáng nhỏ

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1. Tìm hiểu thông tin qua sách, báo, internet và cho biết tại sao ghe, xuồng được coi là "người bạn đường"  không thể thay thế trong cuộc sống của người dân Nam Bộ?

Câu 2. Qua việc đọc văn bản Ghe xuồng Nam Bộ, kết hợp với việc tìm hiểu thêm từ nhiều nguồn thông tin khác nhau, em hãy nêu một số nét thay đổi về phương tiện di chuyển, đi lại hiện nay của vùng sông nước Nam Bộ.