Giáo án điện tử Lịch sử 9 chân trời Bài 10: Liên Xô và các nước Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991 (P2)

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC MỚI!

BÀI 10:

LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991

NỘI DUNG BÀI HỌC

01

Tình hình Liên Xô từ năm 1945

đến năm 1991.

02

Tình hình các nước Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991.

02

CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991

THẢO LUẬN NHÓM

Khai thác tư liệu 10.9 – 10.10, mục Em có biết, thông tin mục 2a SGK tr.52, 53, hoàn thành các nhiệm vụ học tập

1,3

Tìm hiểu về tình hình các nước Đông Âu từ năm 1945 đến nửa đầu thập niên 80

2,4

Tìm hiểu về chế độ xã hội chủ nghĩa khủng hoảng, tan rã ở Đông Âu (nửa sau thập niên 80 đến năm 1991).

Khai thác tư liệu 10.9 – 10.10, thông tin mục 2a SGK tr.52, 53 và hoàn thành Phiếu học tập số 2.

Nhóm 1, 3:

a. Tình hình các nước Đông Âu từ năm 1945 đến nửa đầu thập niên 80

SỬ 9

10.9. Hồng quân Liên Xô tiến vào giải phóng Pra-ha T5/1945 (hình ảnh phía sau là Bảo tàng quốc gia Pra-ha)

10.10. Lược đồ các nước dân chủ nhân dân Đông Âu sau Chiến tranh thế giới thứ hai

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

TÌNH HÌNH CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU

TỪ NĂM 1945 ĐẾN NỬA ĐẦU THẬP NIÊN 80

Quan hệ hợp tác giữa các nước Đông Âu và Liên Xô

Bên cạnh hợp tác về kinh tế, giữa Liên Xô và các nước Đông Âu còn xác lập được mối liên hệ chặt chẽ về quân sự, chính trị. Năm 1955, Mỹ và các nước phương Tây đã phê chuẩn Hiệp ước Pa-ri (1954), kết nạp Cộng hòa Liên bang Đức vào khối quân sự NATO. Trước tình hình đó, ngày 14/5/1955, Liên Xô, Ba Lan, An-ba-ni, Tiệp Khắc, Hung-ga-ri, Bun-ga-ri, Ru-ma-ni, Cộng hòa Dân chủ Đức đã hop tại Vác-sa-va (Ba Lan) kí Hiệp ước hữu nghị hợp tác liên minh, tương trợ, đưa đến sự ra đời của tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va. Theo đó, trong trường hợp một hay nhiều thành viên bị tấn công hoặc nền an ninh bị đe dọa, các nước khác phải giúp đỡ bằng mọi cách kể cả về quân sự…

Từ khi ra đời, tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va đã trở thành đối tượng với NATO, làm thất bại “âm mưu gây chiến tranh của các nước phương Tây”, góp phần to lớn vào việc duy trì hòa bình, an ninh thế giới, trước hết ở châu Âu, là lá chắn bảo vệ sự bình yên cho các nước thành viên, điển hình là ở Hung-ga-ri (1956), Tiệp Khắc (1968), Ba Lan (1956 – 1980).

(Đỗ Thanh Bình (Chủ biên), Nguyễn Công Khanh, Ngô Minh Oanh, Đặng Thanh Toán, Lịch sử thế giới hiện đại, Quyển 1, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội, 2008, tr.114)

Hồng quân Liên Xô tiến vào giải phóng

Pra-ha (T5/1945)

Cuộc bãi công của công nhân Ba Lan (8/1980)

a. Chính trị

Trong nước

• Năm 1944 – 1945: khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền, thành lập nhà nước dân chủ nhân dân.

• Năm 1949: Đức bị chia làm hai.

Cộng hòa Dân chủ Đức (Đông Đức)

Cộng hòa Liên bang Đức (Tây Đức)

Do Mỹ, Anh, Pháp quản lý

Do Liên Xô quản lý

Béc-lin chia thành 2 vùng:

• Đông Béc-lin (Đông Đức)
• Tây Béc-lin (Tây Đức).

Đông Berlin được thể hiện bằng màu đỏ. Tây Berlin là khu vực bị chiếm đóng bởi Mỹ, Anh, Pháp

• Các nước dân chủ nhân dân Đông Âu xây dựng đất nước theo con đường CNXH, khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản.
• Nhà nước dân chủ nhân dân là chính quyền liên hiệp (đảng phái và tổ chức chống chủ nghĩa phát xít).

Tượng Stalin bị lật đổ ở Hungary, 1956

Xe tăng bị phá hủy và đống đổ nát trên đường phố trong cuộc Cách mạng Hungary, Hungary, năm 1956.

Đối ngoại

Ủng hộ phong trào cách mạng thế giới.

Thiết lập quan hệ ngoại giao chặt chẽ với Liên Xô.

Thuộc phe chủ nghĩa trong Chiến tranh lạnh.

1945 – 1950

• Nông trang hóa ruộng đất.
• Quốc hữu hóa xí nghiệp, nhà máy của tư bản trong, ngoài nước.
• Ban hành quyền tự do dân chủ, bình đẳng.
• Đưa ra chính sách hỗ trợ người dân sau chiến tranh.

b. Kinh tế

Một trang trại nông nghiệp nhà nước bị bỏ hoang ở đông nam Ba Lan. Trang trại nhà nước là một hình thức nông nghiệp tập thể được thành lập vào năm 1949.

Từ năm 1950 – 1975:

Triển khai kế hoạch 5 năm, xây dựng cơ sở vật chất cho CNXH.

Đạt được nhiều thành tựu, tăng trưởng nhanh (Liên Xô và SEV trợ giúp).

Nông nghiệp

Công nghiệp

Cơ giới hóa

Sản phẩm dồi dào

Phát triển điện khí hóa toàn quốc.

Tiệp Khắc, CHDC Đức có nền công nghiệp phát triển trên thế giới.

Những công nhân dệt nữ trong một nhà máy do nhà nước quản lý, Łódź, Ba Lan, những năm 1950

Cửa hàng bách hóa Smyk, những năm 1960

Hai công nhân lắp ráp dây chuyền Đông Đức đang chế tạo tủ lạnh tại VEB DKK Scharfenstein, năm 1964

Đây là căng tin cung cấp các bữa ăn giá trị cho công dân trên khắp Ba Lan Cộng sản.

c. Xã hội, văn hoá

Về xã hội

Giai cấp bóc lột bị xóa bỏ.

Lực lượng chính trong xã hội:

công nhân, nông dân.

Về văn hoá

Tầng lớp trí thức ngày càng nhiều, có vai trò trong xây dựng chính quyền, nền văn hóa XHCN.

Đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân được cải thiện, nâng cao.

Nhiều nước có hệ thống

y tế miễn phí

Tình hình các nước Đông Âu từ năm 1945 đến nửa đầu thập niên 80:

• Về chính trị: các nước dân chủ nhân dân được thành lập theo con đường XHCN, ủng hộ phong trào cách mạng thế giới, thuộc phe XHCN do Liên Xô làm trụ cột.
• Về kinh tế: tăng trưởng nhanh, đạt nhiều thành tựu nhờ sự giúp đỡ của Liên Xô và SEV.
• Về xã hội, văn hóa: xóa bỏ giai cấp bóc lột, đời sống của người dân được cải thiện.

Khai thác tư liệu 10.11, thông tin mục 2b SGK tr.53, 54 kết hợp tư liệu GV cung cấp và trả lời câu hỏi:

Nhóm 2, 4:

a. Chế độ xã hội chủ nghĩa khủng hoảng, tan rã ở Đông Âu (nửa sau thập niên 80 đến năm 1991)

Vì sao các nước Đông Âu tan rã?

10.11. Tháng 11/1989, người dân Đông Đức diễu hành tới các trạm kiểm soát ở Bức tường Béc-lin, biên giới Đông Đức và Tây Đức mở cửa ngày 9/11/1989.

10.11.

Người dân Đức trong sự kiện Bức tường Béc-lin sụp đổ

Bức tường Berlin sụp đổ ngày 10/11/1989

Cuối năm 1988

• Khủng hoảng kinh tế - xã hội đạt đến đỉnh cao.
• Nhân dân đòi cải cách kinh tế, đa nguyên chính trị, tổng tuyển cử tự do.

Biểu tình tại Ba Lan năm 1988

Năm 1989

• Bức tường Béc-lin sụp đổ

Chế độ xã hội chủ nghĩa sụp đổ ở hầu hết các nước Đông Âu.

Cuộc biểu tình trên Alexanderplatz ở Đông Berlin vào ngày 4 tháng 11 năm 1989

Xe tăng và dân quân trên đại lộ Magheru ở Bucharest trong cuộc cách mạng năm 1989

28/6/1991

• SEV giải tán

Hội đồng cấp cao của Xô Viết Tối cao trong phiên họp cuối cùng, bỏ phiếu xóa bỏ Liên Xô, ngày 26 tháng 12

1/7/1991

• Tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va giải thể.

Tổng thống Tiệp Khắc Vaclav Havel chính thức chấm dứt Tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va tại phiên họp cuối cùng

Khủng hoảng trên lĩnh vực nào đánh dấu sự sụp đổ hoàn toàn của chủ nghĩa xã hội ở các nước Đông Âu? Vì sao?

Sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu trên tất cả các lĩnh vực

Chính trị

Kinh tế

Xã hội, văn hoá

Quan trọng nhất

Đảng Cộng sản thất bại trong các cuộc bầu cử tự do

Quyền lãnh đạo đất nước thuộc về các tổ chức, đảng phái chống chủ nghĩa xã hội

Tuyên bố xóa bỏ chủ nghĩa xã hội.

------------------------------

---------------- Còn tiếp -------------------