Giáo án Khoa học máy tính 12 Cánh diều bài 1: Giới thiệu nhóm nghề Dịch vụ và Quản trị trong ngành Công nghệ thông tin

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ:

- GV giới thiệu chung về Nhóm nghề Dịch vụ và Quản trị trong ngành Công nghệ thông tin được trình bày trong chủ đề G.

- GV hướng dẫn các nhóm tìm hiểu kiến thức bằng cách trả lời các câu hỏi:

+ Trong bối cảnh công nghệ thông tin phát triển nhanh chóng như hiện nay, nhu cầu tuyển dụng kĩ thuật viên cũng ngày càng tăng cao. Vậy theo em, kĩ thuật viên công nghệ thông tin là gì?

+ Em hãy trình bày những nét chính về công việc của kĩ thuật viên công nghệ thông tin trong một số trường hợp cụ thể.

+ Kĩ thuật viên công nghệ thông tin cần có những kiến thức và kĩ năng gì?

- GV giới thiệu cho HS một số ngành đào tạo cung cấp kiến thức và kĩ năng cần có để làm được các công việc của một kĩ thuật viên công nghệ thông tin.

- GV trình bày về cơ hội việc làm của nghề kĩ thuật viên công nghệ thông tin.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập: 

- HS tìm hiểu nội dung mục 1a SGK tr.93 sau đó trao đổi, thảo luận trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra. 

- GV quan sát, theo dõi và hỗ trợ HS khi cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận: 

- GV mời đại diện các nhóm báo cáo kết quả thảo luận.

- Các nhóm nhận xét, bổ sung cho nhau.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện: 

- GV nêu nhận xét, chính xác hoá lại các nội dung trả lời của HS.

Nhóm nghề Dịch vụ và Quản trị trong ngành Công nghệ thông tin được trình bày trong chủ đề này dựa trên một số văn bản sau:

- Quyết định số 34/2020/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: Ban hành Danh mục nghề nghiệp Việt Nam.

- “Tài liệu những điều cần biết về nghề Công nghệ thông tin” của Bộ Thông tin và Truyền thông do các chuyên gia từ các doanh nghiệp và trường đại học biên soạn. Tài liệu này mô tả các nhóm nghề trong ngành Công nghệ thông tin theo các lĩnh vực như: phát triển phần mềm, mạng và an toàn thông tin mạng, đa phương tiện và các lĩnh vực công nghệ mới.

- Thông tư số 09/2022/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo: Quy định Danh mục thống kê ngành đào tạo của giáo dục đại học.

- Thông tư 04/2017/TT-BLĐTBXH của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội: Ban hành danh mục ngành, nghề đào tạo cấp IV trình độ trung cấp, trình độ cao đẳng.

1. Nhóm nghề dịch vụ trong ngành Công nghệ thông tin

a) Kĩ thuật viên công nghệ thông tin

- Kĩ thuật viên công nghệ thông tin là một tên gọi rất chung, thường được hiểu là người làm những công việc cần đến kiến thức và kĩ năng về công nghệ thông tin (có thể gồm cả phần cứng và phần mềm) trong các tổ chức, doanh nghiệp. 

- Những nét chính về công việc của kĩ thuật viên công nghệ thông tin trong một số trường hợp:

① Những cửa hàng nhỏ bán máy tính và phụ tùng phần cứng kiêm thêm làm dịch vụ sửa chữa, bảo trì máy tính thường cần có kĩ thuật viên công nghệ thông tin để làm một số công việc:

• Khắc phục lỗi, sửa chữa máy tính cho khách hàng.

• Tư vấn cho khách hàng mua máy tính mới hay nâng cấp phần cứng, phần mềm.

② Các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ mạng, dịch vụ nội dung số cần đội ngũ kĩ thuật viên công nghệ thông tin để chăm sóc khách hàng trong một số công việc:

• Lắp đặt thiết bị phần cứng, thiết lập kết nối mạng, thiết lập truy cập nội dung số ở phía khách hàng.

• Khắc phục các lỗi làm gián đoạn dịch vụ mà khách hàng đang sử dụng.

③ Các tổ chức, doanh nghiệp sử dụng máy tính trong hoạt động hằng ngày cần có kĩ thuật viên công nghệ thông tin để đảm bảo việc duy trì hoạt động của máy tính và các thiết bị kĩ thuật số, mạng LAN,… Kĩ thuật viên công nghệ thông tin thường được yêu cầu làm một số công việc:

• Quản lí máy tính, thiết bị mạng, thiết bị ngoại vi: máy in, máy chiếu,…; kiểm tra, chẩn đoán và khắc phục sự cố như sửa chữa nhỏ, thay thế linh kiện,…; bảo trì phần cứng để duy trì hoạt động ổn định của hệ thống thông tin.

• Thiết lập cấu hình máy tính; cài đặt phần mềm mới hay nâng cấp phần mềm trên máy tính của các nhân viên và trên máy chủ mạng LAN.

• Hướng dẫn người dùng sử dụng các thiết bị số và phần mềm mới.

• Lập kế hoạch cho việc nâng cấp và bảo trì thiết bị, hệ thống.

- Kĩ thuật viên công nghệ thông tin cần có kiến thức và kĩ năng về: 

• Phần cứng máy tính và thiết bị số.

• Phần mềm hệ thống: hệ điều hành và các phần mềm tiện ích liên quan.

• Mạng máy tính và Internet.

- Các ngành đào tạo thuộc lĩnh vực Máy tính và Công nghệ thông tin, ví dụ như Kĩ thuật máy tính, Mạng máy tính,… đều có những môn học cung cấp kiến thức, kĩ năng cơ bản để sau khi tốt nghiệp người học có thể làm được các công việc của một kĩ thuật viên công nghệ thông tin.

- Cơ hội việc làm:

• Ứng dụng công nghệ thông tin ngày càng phát triển, máy tính có mặt nhiều gia đình, tổ chức, doanh nghiệp. 

Hiện nay và trong tương lai, vị trí kĩ thuật viên công nghệ thông tin luôn có nhu cầu tuyển dụng cao. 

• Kĩ năng nghề của kĩ thuật viên công nghệ thông tin chủ yếu được rèn luyện, nâng cao nhanh chóng thông qua trải nghiệm trong công việc nên những người mới vào nghề, chưa có nhiều kinh nghiệm cũng có cơ hội được tuyển dụng.

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ:

- Các nhóm tiếp tục thảo luận và trả lời các câu hỏi:

+ Ngành an toàn thông tin là gì?

+ Kĩ sư an toàn thông tin là gì?

+ Em hãy trình bày một số công việc chính của kĩ sư an toàn thông tin.

+ Kĩ sư an toàn thông tin cần có những kiến thức và kĩ năng gì?

+ Theo em, những tố chất cá nhân nào phù hợp với người làm nghề kĩ sư an toàn thông tin.

- GV giới thiệu cho HS ngành đào tạo cung cấp kiến thức và kĩ năng cần có để làm kĩ sư an toàn thông tin.

- GV trình bày về nhu cầu nhân lực an toàn thông tin trong hiện tại và tương lai.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập: 

- HS tìm hiểu nội dung mục 1b SGK tr.94 sau đó trao đổi, thảo luận trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra. 

- GV quan sát, theo dõi và hỗ trợ HS khi cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận: 

- GV mời đại diện các nhóm báo cáo kết quả thảo luận.

- Các nhóm nhận xét, bổ sung cho nhau.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện: 

- GV nêu nhận xét, chính xác hoá lại các nội dung trả lời của HS.

b) Kĩ sư an toàn thông tin

- An toàn thông tin (Information Security) là bảo vệ thông tin số trong các hệ thống thông tin trước các rủi ro thường xảy ra hay nguy cơ tiềm ẩn bao gồm: các hành động bất hợp pháp về truy cập và sử dụng dữ liệu, đánh cắp, phá huỷ dữ liệu của cá nhân hay tổ chức. 

- Bảo đảm an toàn thông tin là bảo đảm rằng hệ thống thông tin luôn sẵn sàng và tin cậy, cung cấp thông tin tới đúng đối tượng, không để lộ, mất thông tin. Bảo đảm an toàn thông tin bao gồm nhiệm vụ bảo mật hệ thống thông tin.

- Kĩ sư an toàn thông tin là người xây dựng và duy trì các giải pháp an toàn dữ liệu, bảo mật thông tin và khôi phục hệ thống khi sự cố làm mất an toàn xảy ra. 

- Một số công việc chính của kĩ sư an toàn thông tin:

• Thiết lập và hướng dẫn các quy định an toàn thông tin cho người dùng.

• Sử dụng các công cụ theo dõi, báo động khi có tín hiệu đáng ngờ.

• Cập nhật và nâng cấp giải pháp an toàn thông tin cho phù hợp thực tế.

• Lập và triển khai thực hiện kế hoạch xử lí sự cố an toàn thông tin.

• Sửa chữa những lỗ hổng an toàn thông tin.

• Tư vấn về an toàn thông tin cho bộ phận phát triển phần cứng, phần mềm.

Ngoài ra, kĩ sư an toàn thông tin còn có thể làm các công việc chuyên sâu về phân tích an ninh hệ thống, phát hiện các điểm yếu và các nguy cơ tiềm ẩn có thể phá vỡ các biện pháp an toàn hệ thống hiện tại.

- Kiến thức và kĩ năng cần có để trở thành kĩ sư an toàn thông tin: 

+ Kiến thức: 

• Hệ điều hành.

• Hệ thống mạng và một số giao thức mạng.

• Cơ sở dữ liệu và các nền tảng ứng dụng.

• Bảo mật, mã hoá, tường lửa, các công cụ phát hiện xâm nhập.

…

+ Kĩ năng: giải quyết vấn đề, xây dựng các quy trình ngăn ngừa, ứng phó với các cuộc xâm nhập, tấn công mạng.

- Những tố chất cá nhân phù hợp với người làm nghề kĩ sư an toàn thông tin:

• Tính cẩn thận.

• Khả năng chịu áp lực cao.

• Có tính sáng tạo.

- Ngành đào tạo An toàn thông tin đang được chú trọng phát triển, ở một số cơ sở giáo dục và đào tạo đã thành lập khoa “An toàn thông tin”. Ngành đào tạo này trang bị những kiến thức và kĩ năng cần có để làm kĩ sư an toàn thông tin.

- Nước ta đang đẩy mạnh chuyển đổi số các hoạt động kinh tế - xã hội. 

Nhu cầu nhân lực bảo đảm an toàn thông tin tăng mạnh, mở ra cơ hội lớn cho những người làm nghề kĩ sư an toàn thông tin.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu HS hoạt động theo nhóm đôi, thảo luận, trả lời câu hỏi Hoạt động SGK tr.95:

Trong cuốn “Tài liệu những điều cần biết về nghề Công nghệ thông tin” do Bộ Thông tin và Truyền thông phát hành có hình minh hoạ những công việc của kĩ sư quản trị mạng (Hình 1). Theo em:

1) Để làm kĩ sư quản trị mạng, có bắt buộc phải giỏi lập trình hay không?

2) Trong lĩnh vực công nghệ thông tin, có thể chọn những nghề gì nếu không giỏi lập trình?

Hình 1. Công việc của kĩ sư 
quản trị mạng

- GV hướng dẫn HS tìm hiểu kiến thức bằng cách thảo luận, trả lời các câu hỏi:

+ Quản trị mạng là gì?

+ Em hãy trình bày một số công việc chính của kĩ sư quản trị mạng.

+ Kĩ sư quản trị mạng cần có những kiến thức và kĩ năng gì?

+ Theo em, những tố chất cá nhân nào phù hợp với người làm nghề kĩ sư quản trị mạng.

- GV giới thiệu cho HS ngành đào tạo cung cấp kiến thức và kĩ năng cần có để làm kĩ sư quản trị mạng.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập: 

- HS tìm hiểu nội dung mục 2a SGK tr.95 sau đó trao đổi, thảo luận trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra. 

- GV quan sát, theo dõi và hỗ trợ HS khi cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận: 

- GV mời đại diện các nhóm báo cáo kết quả thảo luận.

- Các nhóm nhận xét, bổ sung cho nhau.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện: 

- GV nêu nhận xét, chính xác hoá lại các nội dung trả lời của HS.

2. Nhóm nghề quản trị trong ngành Công nghệ thông tin

a) Quản trị mạng

- Quản trị mạng là đảm bảo hệ thống mạng máy tính luôn thông suốt và hoạt động an toàn. 

- Một số công việc của kĩ sư quản trị mạng: 

• Quản lí các thiết bị mạng, vận hành mạng, thiết lập mạng theo yêu cầu công việc, cấu hình và điều chỉnh hiệu năng mạng.

• Bảo vệ mạng trước các nguy cơ: bị tấn công, truy cập mạng bất hợp pháp. 

• Khắc phục sự cố mạng.

- Kiến thức và kĩ năng cần có để trở thành kĩ sư quản trị mạng:

+ Kiến thức:

• Phần cứng máy tính.

• Các loại thiết bị mạng.

• Hệ thống mạng.

• Một số giao thức mạng và các dịch vụ mạng phổ biến.

• An toàn an ninh mạng.  

+ Kĩ năng: khắc phục các lỗi thường gặp trong vận hành hệ thống mạng. 

- Những tố chất cá nhân phù hợp với người làm nghề kĩ sư quản trị mạng:

+ Khả năng tập trung cao độ.

+ Tính tỉ mỉ trong công việc.

+ Linh hoạt trong xử lí tình huống.

- Hầu hết các khoa Công nghệ thông tin của các cơ sở giáo dục và đào tạo có ngành đào tạo “Mạng máy tính và truyền thông dữ liệu”. Ngành đào tạo này trang bị những kiến thức và kĩ năng cần có của kĩ sư quản trị mạng.