Giáo án và PPT Ngữ văn 11 cánh diều Bài 1: Viết bài nghị luận xã hội về một tư tưởng, đạo lí

BÀI 1: THƠ VÀ TRUYỆN THƠ

VIẾT: VIẾT BÀI VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI VỀ MỘT TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Hãy nhắc lại kiến thức về những điểm cần lưu ý về hình thức và nội dung khi viết.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Yêu cầu đối với viết bài nghị luận về một tư tưởng đạo lí

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Nêu dạng đề bàn về tư tưởng, đạo lí ( thông qua một câu danh ngôn hoặc ngạn ngữ, ca dao… hay nêu trực tiếp tư tưởng, đạo lí)?

• Tìm hiểu nội dung cụ thể của tư tưởng, đạo lí ấy những điều chưa rõ cần giải thích và làm sáng tỏ?

• Xác định tính thời sự và ý nghĩa của vấn đề tư tưởng đạo lí đối với xã hội nói chung và thế hệ trẻ nói riêng?

• Tìm ý và lập dàn ý cho bài viết gồm những phần nào?

• Khi bàn luận vấn đề cần phải làm gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Nhận biết đúng dạng đề bàn về tư tưởng, đạo lí ( thông qua một câu danh ngôn hoặc ngạn ngữ, ca dao… hay nêu trực tiếp tư tưởng, đạo lí)

- Tìm hiểu nội dung cụ thể của tư tưởng, đạo lí ấy những điều chưa rõ cần giải thích và làm sáng tỏ.

- Xác định tính thời sự và ý nghĩa của vấn đề tư tưởng đạo lí đối với xã hội nói chung và thế hệ trẻ nói riêng.

- Tìm ý và lập dàn ý cho bài viết: xác định được luận đề, các luận điểm, lí lẽ và lựa chọn dẫn chứng. Các luận điểm, lí lẽ phải gắn bó mật thiết và xuất phát từ luận đề đã nêu. Các dẫn chứng có thể lấy từ đời sống, trong lịch sử và trong tác phẩm văn học. Bố cục bài viết theo ba phần ( mở bài, thân bài, kết bài)

- Thể hiện rõ thái độ tình cảm khi bàn luận vấn đề, vận dụng kiến thức và những trải nghiệm của người viết.

Hoạt động 2: Thực hành viết theo các bước

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

Đề bài tham khảo: Suy nghĩ về câu cách ngôn “Cứ hướng về phía Mặt Trời, bóng tối sẽ ngả sau lưng bạn”

Thực hành viết theo các bước:

1.    Chuẩn bị viết

2.    Tìm ý, lập dàn ý

-  Mở bài: Nêu vấn đề bằng một trong các cách: Phản đề, so sánh , đặt câu hỏi…

-  Thân bài: Giải quyết vấn đề:

+ Giải thích câu cách ngôn bằng cách đặt câu hỏi: là gì? Vì sao?

+ Phân tích: Thể hiện như thế nào?

+ Chứng minh: bằng chứng cụ thể là gì?

+ Bình luận: Có giá trị và tác động như thế nào?

-  Kết bài

Tổng hợp vấn đề bằng một trong các cách: tóm lược, phát triển, vận dụng, liên tưởng.

Sản phẩm dự kiến:

Thực hành viết theo các bước:

1.    Chuẩn bị viết

2.    Tìm ý, lập dàn ý

-  Mở bài: Nêu vấn đề bằng một trong các cách: Phản đề, so sánh , đặt câu hỏi…

-  Thân bài: Giải quyết vấn đề:

+ Giải thích câu cách ngôn bằng cách đặt câu hỏi: là gì? Vì sao?

+ Phân tích: Thể hiện như thế nào?

+ Chứng minh: bằng chứng cụ thể là gì?

+ Bình luận: Có giá trị và tác động như thế nào?

-  Kết bài

Tổng hợp vấn đề bằng một trong các cách: tóm lược, phát triển, vận dụng, liên tưởng.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Bài văn nghị luận xã hội về một tư tưởng, đạo lí gồm mấy phần?

A. 4 phần

B. 3 phần

C. 2 phần

D. 1 phần

Câu 2: Nội dung của phần mở bài của bài văn nghị luận xã hội về một tư tưởng, đạo lí là gì? 

A. Nêu vấn đề bằng một trong các cách, phản đề, so sánh, đặt câu hỏi,…

B. Giải quyết vấn đề

C. Phân tích vấn đề

D. Tổng hợp vấn đề bằng một trong các cách: Tóm lược, phát triển, vận dụng, liên tưởng

Câu 3: Nội dung của phần kết bài của bài văn nghị luận xã hội về một tư tưởng, đạo lí là gì? 

A. Nêu vấn đề bằng một trong các cách, phản đề, so sánh, đặt câu hỏi,…

B. Giải quyết vấn đề

C. Phân tích vấn đề

D. Tổng hợp vấn đề bằng một trong các cách: Tóm lược, phát triển, vận dụng, liên tưởng

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: B

Câu 2: A

Câu 3: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Em hãy lập dàn ý cho đề bài sau: Suy nghĩ về câu nói sau: “Tài sản lớn nhất của đời người chính là lòng khoan dung”.

Câu 2: Từ bài tập trên, hãy viết mở bài hoặc kết bài bằng một trong các cách đã được học.