Giáo án và PPT Ngữ văn 11 cánh diều Bài 3: Chí Phèo (Nam Cao)

ĐỌC: CHÍ PHÈO

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Em có nhận xét gì về hai người trong ảnh? (ngoại hình, sắc thái,…)

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Đọc văn bản

Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu về tác giả và tác phẩm

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

1 .Tác giả

• Tiểu sử: Hãy đọc và nêu những nét nổi bật về cuộc đời của Nam Cao?

• Con người: Nhận xét về con người Nam Cao?

• Sự nghiệp sáng tác:

• Hãy đọc và nêu những nét nổi bật về sự nghiệp của Nam Cao? Kể tên một số tác phẩm tiêu biểu của ông?

• Nêu quan niệm sáng tác của Nam Cao trong văn chương?

2. Tác phẩm “Chí Phèo”

• Xác định thể loại của tác phẩm?

• Nêu xuất xứ của tác phẩm?

• Bố cục của văn bản được chia làm mấy phần? Nêu nội dung chính của từng phần trong văn bản?

  • Đề tài của tác phẩm “Chí Phèo” nói về điều gì?

Sản phẩm dự kiến:

1.Tác giả

* Tiểu sử:

-  Tác giả: Nam Cao (1917- 1951)

- Quê Hà Nam

-   Nam Cao tham gia cách mạng và hoạt động tích cực sau đó hi sinh năm 1951

* Con người:

- Thường mang tâm trạng u uất, bất hòa với xã hội thực dân phong kiến. Thừơng luôn tự đấu tranh nội tâm để hướng tới những điều tốt đẹp.

- Có tấm lòng đôn hậu, yêu thương con người, nhất là những người bé nhỏ, nghèo khổ; gắn bó sâu nặng với bà con ruột thịt ở quê hương.

* Sự nghiệp sáng tác:

- Các tác phẩm chính: Truyện ngắn “ Lão Hạc”,” Chí Phèo”, “Dì Hảo”, “ Nhật kí “Ở rừng”, truyện ngắn “ Đôi mắt”, kí sự “ Chuyện biên giới”,…

- Đề tài chính: người nông dân, tầng lớp tiểu tư sản trí thức (trước cách mạng)

- Quan niệm sáng tác:

+ Văn chương phải vì con người, phải trung thực, không nên viết những điều giả dối, phù phiếm.

+ Tác phẩm văn học phải có ý nghĩa xã hội rộng lớn sâu sắc, phải có nội dung nhân đạo sâu sắc.

+ Người viết văn phải không ngừng sáng tạo, tìm tòi.

+ Nhà văn phải có vốn sống phong phú thì mới viết được tác phẩm có giá trị.

2. Tác phẩm “Chí Phèo”

- Thể loại: Truyện ngắn

- Xuất xứ: in trong tuyển tập “Truyện ngắn Nam Cao”.

- Bố cục: Chia làm 3 phần

+ Phần 1: Từ đầu…không ai biết: Nhân vật Chí Phèo xuất hiện cùng với tiếng chửi.

+ Phần 2: Tiếp theo… “mau lên”: Chí bị cướp mất tính người.

+ Phần 3: Còn lại: Sự thức tỉnh về ý thức và bi kịch của cuộc đời Chí Phèo.

Hoạt động 2. Khám phá văn bản

Nhiệm vụ 1. Đề tài và nhan đề

GV đưa ra câu hỏi: 

• Giới thiệu về nhan đề “Chí Phèo”?

Sản phẩm dự kiến:

- Đề tài: Số phận người nông dân nghèo trước Cách mạng tháng Tám.

- Nhan đề: Truyện ngắn “Chí Phèo” lúc đầu có tên là “Cái lò gạch cũ”, sau đó nhà xuất bản Đời Mới đổi lại thành “Đôi lứa xứng đôi” (1941), sau này tác giả tự sửa lại là “Chí Phèo”. Được in trong tập Luống Cày (1946).

Nhiệm vụ 2. Không gian, thời gian

HS cùng thảo luận và trả lời câu hỏi:

a. Không gian

• Xác định không gian nghệ thuật của truyện?

• Giới thiệu về nơi mà Chí Phèo sống?

• Nêu mâu thuẫn hiện hữu trong ngôi làng? Nhận xét về mâu thuẫn này?

• Đời sống của người nông dân bấy giờ như thế nào? 

b. Thời gian

• Thời gian bị đảo lộn tuyến tính như thế nào?

• Nhận xét về dung lượng khi kể về quá trình biến đổi tâm trạng của nhân vật Chí Phèo?

Sản phẩm dự kiến:

a. Không gian: Làng Vũ Đại

- Toàn bộ truyện Chí Phèo diễn ra ở làng Vũ Đại. Đây chính là không gian nghệ thuật của truyện.

- Làng này dân “không quá hai nghìn người, xa phủ, xa tỉnh” nằm trong thế “quần ngư tranh thực”

- Có tôn ti trật tự nghiêm ngặt

- Mâu thuẫn giai cấp gây gắt, âm thầm mà quyết liệt, không khí tối tăm , ngột ngạt.

- Đời sống của người nông dân vô cùng khổ cực bị đẩy vào đường cùng không lối thoát, bị tha hóa.

b. Thời gian

- Đảo lộn tuyến tính: Mở đầu đi thẳng vào giữa truyện, sau mới ngược lại về lai lịch của nhân vật rồi quay lại hiện tại

- Ngắn tối đa: Chỉ trong khoảng 6 ngày, từ lúc Chí ra tù đến khi ăn nằm và chung sống với Nở 5 ngày rồi buổi sáng đến giết Bá Kiến rồi tự sát.

….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Đặc điểm nào không phải phong cách nghệ thuật của Nam Cao?

A. Tâm lý nhân vật trở thành trung tâm chú ý, là đối tượng trực tiếp của ngòi bút Nam Cao.

B.  là nhà văn có giọng điệu buồn thương chua chát, dửng dưng lạnh lùng mà đầy thương cảm, đằm thắm yêu thương,..

C. Kết cấu truyện phóng túng, mang màu sắc chủ quan

D. Nam Cao luôn quan tâm đến thế giới tinh thần của con người, trong đó có vấn đề nhân phẩm.

Câu 2: Nhan đề Chí Phèo được tác giả Nam Cao dùng để đặt cho tác phẩm từ lúc nào?

A. Năm 1951.

B. Năm 1941.

C. Năm 1946.

D. Trước năm 1941.

Câu 3: Nguyên nhân nào đã đẩy Chí Phèo từ một thanh niên hiền lành, lương thiện phải vào tù?

A. Vì đánh bạc.

B. Vì ăn trộm đồ nhà Bá Kiến.

C. Vì giết người trong làng.

D. Vì bị Lí Kiến ghen tuông

Câu 4: Cách giải thích nào chỉ ra được nguyên nhân sâu xa cái chết bi thảm của Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên của nhà văn Nam Cao?

A. Vì hiểu rõ tình trạng, bế tắc, tuyệt vọng của mình.

B. Vì hận đời, hận mình.

C. Vì hận cô cháu thị Nở từ chối mình.

D. Vì hận Bá Kiến, liều mạng trả thù.

Câu 5: Cách xưng hô của Bá Kiến và Chí Phèo rất khác nhau (Bá Kiến: "Chí Phèo / "anh" - "tôi" / "người ta" / "tôi"; Chí Phèo: "tao"). Sự khác biệt ấy cho thấy điều gì trong quan hệ Chí Phèo - Bá Kiến (Chí Phèo, Nam Cao)?

A. Một quan hệ đối nghịch gay gắt, căng thẳng, quyết liệt.

B. Quan hệ giả bị lật tẩy, xổ toẹt; quan hệ thật được xác lập trở lại.

C. Một sự đổ vỡ không ai và không gì cứu vãn nổi.

D. Quan hệ cũ đã và đang đổ vỡ, quan hệ mới được thiết lập.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Tác giả đã xây dựng nên một hình ảnh làng Vũ Đại như thế nào?

Câu 2: Phân tích hình tượng nhân vật bá Kiến.