Giáo án và PPT Ngữ văn 11 cánh diều Bài 6: Viết bài nghị luận về một tác phẩm thơ

VIẾT BÀI VĂN NGHỊ LUẬN  VỀ MỘT TÁC PHẨM THƠ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Theo em, cần chuẩn bị gì để có một bài viết phân tích, cảm thụ tốt?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Những điều cần chú ý khi viết bài nghị luận về một tác phẩm thơ

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:Để viết bài nghị luận về một tác phẩm thơ, các em cần lưu ý?

Sản phẩm dự kiến:

Để viết bài nghị luận về một tác phẩm thơ, các em cần lưu ý:

- Đọc kĩ bài thơ, đoạn thơ, chú ý xác định các yếu tố hình thức (tên bài thơ, thể thơ, vần, nhịp, nhân vật trữ tình, phép điệp, đối, hình ảnh, các biện pháp tu từ, cấu tứ,...), từ đó, phân tích để chỉ ra giá trị của chúng trong việc thể hiện nội dung, chủ đề của bài thơ, đoạn thơ.

- Xác định các luận điểm trong bài viết, lựa chọn các dẫn chứng từ bài thơ cho mỗi luận điểm.

- Liên hệ, so sánh với các tác giả, tác phẩm có cùng đề tài, chủ đề để nhận xét điểm gặp gỡ và sáng tạo riêng của tác giả bài thơ, đoạn thơ được nêu trong đề văn.

- Biết cách sử dụng các từ ngữ để diễn tả chính xác, truyền cảm những cảm nhận và rung động của em với các chi tiết, hình ảnh,... đặc sắc trong bài thơ.

- Suy nghĩ về giá trị, sự tác động của bài thơ, đoạn thơ đối với người đọc và với

chính bản thân.

II. THỰC HÀNH VIẾT THEO CÁC BƯỚC

Đề bài tham khảo: Phân tích sự độc đáo về nội dung và hình thức của bài thơ “Đây mùa thu tới” (Xuân Diệu)

Hoạt động 2. Chuẩn bị viết

 GV đưa ra câu hỏi:  Em hãy nêu nội dung cần làm khi chuẩn bị viết?

• Trọng tâm cần làm rõ là gì?

+ Kiểu văn bản chính được sử dụng là gì?

+ Nêu phạm vi dẫn chứng?

 Sản phẩm dự kiến:

Xem lại nội dung đọc hiểu bài thơ Đây mùa thu tới của Xuân Diệu.

+ Trọng tâm cần làm rõ: sự độc đáo về nội dung và hình thức của bài thơ Đây mùa thu tới.

+ Kiểu văn bản chính: nghị luận về một tác phẩm thơ.

+ Phạm vi dẫn chứng: văn bản Đây mùa thu tới và các bài thơ có cùng đề tài (đặc biệt là những bài thơ về mùa thu trong văn học trung đại của Nguyễn Khuyến, Đỗ Phủ).

Hoạt động 2. Tìm ý, lập dàn ý

 GV đưa ra câu hỏi: Lập dàn ý cho bài viết bằng cách lựa chọn, sắp xếp các ý theo bố cục ba phần như thế nào?

 Sản phẩm dự kiến:

a. Tìm ý cho bài viết bằng cách suy luận từ khái quát đến cụ thể theo sơ đồ sau:

b. Lập dàn ý cho bài viết bằng cách lựa chọn, sắp xếp các ý theo bố cục ba phần:

- Mở bài: nếu vấn đề bằng một trong các cách: phản đề, so sánh, đặt câu hỏi…

- Thân bài: giải quyết vấn đề, ví dụ:

+ Phân tích khổ 1: Mùa thu về

Vẻ đẹp tang tóc: Tiễn đưa mùa hạ

Vẻ đẹp kiêu sa của một giai nhân: Mùa thu sắc vàng mơ kiều diễm (so sánh với sắc xanh của mùa thu truyền thống trong thơ  Nguyễn Khuyến…)

+ Phân tích khổ 2: mùa thu ngấm sau vào thế giới cảnh vật.

+ Phân tích khổ 3…

+ Phân tích khổ 4:…

- Kết bài: Tổng hợp được vấn đề bằng một trong các cách: tóm lược, phát triển, phối hợp giữ tóm lược với phát triển,…

…………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài:

Câu 1 : Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ là:

A. Là quá trình kếp hợp những thao tác lập luận để làm rõ những vấn đề tư tưởng, đạo lí của đoạn thơ, bài thơ

B. Là bàn bạc về hiện tượng đang diễn ra trong đời sống thực tế

C. Trình bày nhận xét, đánh giá của mình về giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của đoạn thơ, bài thơ ấy

D. Trình bày nhận xét, đánh giá của mình về dung lượng và thể loại của đoạn thơ, bài thơ ấy.

Câu 2 : Người ra đề thường lựa chọn những vấn đề hoặc khía cạnh nổi bật của bài thơ thuộc dạng bài phân tích nào?

A. Dạng bài phân tích toàn bộ bài thơ

B. Dạng bài phân tích một đoạn thơ

C. Dạng bài phân tích một hình ảnh trong đoạn thơ, bài thơ

D. Dạng bài so sánh giữa hai đạon thơ, bài thơ

Câu 3 : Người ra đề thường chọn đoạn thơ đặc sắc về giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật nổi bật của bài thơ thuộc dạng bài phân tích nào?

A. Dạng bài phân tích toàn bộ bài thơ

B. Dạng bài phân tích một đoạn thơ

C. Dạng bài phân tích một hình ảnh trong đoạn thơ, bài thơ

D. Dạng bài so sánh giữa hai đoạn thơ, bài thơ

Câu 4 : Hai ngữ liệu được chọn sẽ có nét tương đồng, gần gũi thuộc dạng bài nào?

A. Dạng bài phân tích toàn bộ bài thơ

B. Dạng bài phân tích một đoạn thơ

C. Dạng bài phân tích một hình ảnh trong đoạn thơ, bài thơ

D. Dạng bài so sánh giữa hai đoạn thơ, bài thơ

Câu 5 : Hình ảnh được lựa chọn giàu ý nghĩa và giá trị nội dung thuộc dạng bài phân tích nào?

A. Dạng bài phân tích toàn bộ bài thơ

B. Dạng bài phân tích một đoạn thơ

C. Dạng bài phân tích một hình ảnh trong đoạn thơ, bài thơ

D. Dạng bài so sánh giữa hai đoạn thơ, bài thơ

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1:  Tìm ý cho bài viết bằng cách suy luận từ khái quát đến cụ thể như thế nào?

Câu 2:  Dựa vào dàn ý đã chuẩn bị để thực hành viết?