Giáo án và PPT Ngữ văn 11 kết nối Bài 6: Trao duyên (Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du)

VĂN BẢN 2: TRAO DUYÊN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV đặt câu hỏi:

Trong cuộc sống, đôi khi có những điều rất khó nói, nhưng vẫn phải tìm cách nói ra để nhận được sự cảm thông, chia sẻ của một người nào đó. Đã bao giờ bạn gặp một tình huống như vậy chưa? Hãy chia sẻ với các bạn hoặc lắng nghe chia sẻ của bạn về trải nghiệm đó.

HOẠT ĐỘNG I. TÌM HIỂU CHUNG VỀ ĐOẠN TRÍCH

Vị trí, bố cục của đoạn trích và lời người kể chuyện, đây là lời đối thoại, lời độc thoại của các nhân vật

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

- Hãy đọc và nêu những nét nổi bật về cuộc đời – sự nghiệp của Nguyễn Du? Kể tên một số tác phẩm tiêu biểu của ông?

Sản phẩm dự kiến:

• Vị trí và bố cục:

• Trong Kim Vân Kiều, sự kiện trao duyên xảy ra sau khi Vương ông, Vương Quan bị đưa trở lại nhà giam và Thuý Kiều chuộc cha và em về nhà.

• Bố cục gồm 3 phần: Thuý Kiều thuyết phục Thuý Vân (câu 711-734), trao kỉ vật (câu 735-748), và than thở cùng Kim Trọng (câu 749-758).

• Lời kể: 
• Mô tả tình cảm riêng tư của Thuý Kiều qua lời thoại và đối thoại của nhân vật.
• Sử dụng từ ngôn ngữ tả nỗi đau, sự thảo thức, và tâm trạng của Thuý Kiều.

HOẠT ĐỘNG II. CẢNH TRAO DUYÊN

1. Thời điểm trao duyên

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Thúy Kiều trao duyên cho Thúy Vân trong thời điểm nào?

Sản phẩm dự kiến:

• Trong đêm khuya khi Thuý Kiều đang nghĩ về Kim Trọng, thể hiện đau đớn và day dứt.

• Thuý Vân tỉnh dậy, thể hiện sự đồng cảm và hiểu biết.

2. Lời nhờ cậy của Thúy Kiều

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Lời nhờ cậy Thúy Vân được Thuý Kiều bày tỏ với thái độ như thế nào? Tìm hiểu giá trị của những từ ngữ được dùng để thể hiện thái độ đó?

Sản phẩm dự kiến:

• Thuý Kiều mở lời cùng em, thể hiện sự chân thành và lưỡng lự trong quyết định.

• Sử dụng từ ngữ như "cậy, lạy, thưa" để thể hiện sự tôn trọng.

3. Lí lẽ thuyết phục của Thúy Kiều

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Thúy Kiều đã đưa ra những lí lẽ gì để thuyết phục Thuý Vân nhận lời trao duyên?

Sản phẩm dự kiến:

• Lí do thứ nhất: Thúy Vân còn trẻ, tình máu mủ, lời nước non.

• Lí do thứ hai: Viện đến tình cảm chị em ruột thịt, mong Thuý Vân trả nghĩa cho Kim Trọng.

• Lí do thứ ba: Khiến Thuý Vân hiểu rằng nếu chấp nhận, sẽ giúp Thuý Kiều đạt được hạnh phúc.

4. Lời dặn dò

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Khi trao kỉ vật cho Thuý Vân, Thuý Kiều đã dặn dò những gì? Lời dặn dò ấy có nhất quán với lời nàng nhờ cậy và thuyết phục Thúy Vân trước đó hay không? Chỉ ra những từ ngữ, chỉ tiết thể hiện sự nhất quản hoặc không nhất quán ấy?

Sản phẩm dự kiến:

• Thuý Kiều trao kỉ vật là vành và bức tờ mây.

• Lời dặn dò nhắc nhở Thuý Vân về trách nhiệm và hướng dẫn về tương lai.

HOẠT ĐỘNG III. DIỄN BIẾN TÂM LÝ NHÂN VẬT

1. Diễn biến tâm lí của Thuý Kiều khi nói lời trao duyên và khi trao kỉ vật cho Thuý Vân

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Phân tích diễn biến tâm trạng của Thúy Kiều trong mười dòng thơ cuối (chú ý sự thay đổi đối tượng tâm tình và giọng điệu)?

Sản phẩm dự kiến:

• Lúc trao duyên: Bình tĩnh, sáng suốt, hi vọng giải quyết vấn đề.

• Lúc trao kỉ vật: Lúng túng, bối rối, tâm trạng lưỡng lự, mơ hồ.

2. Tâm lí của Thuý Kiều sau khi trao kỉ vật:

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Phân tích diễn biến tâm trạng của Thúy Kiều sau khi trao kỉ vật?

Sản phẩm dự kiến:

• Sự lưỡng lự, mâu thuẫn, và bối rối.
• Hình dung về tương lai với ý tứ không mong muốn, có phần tiêu cực.

HOẠT ĐỘNG IV. TỔNG KẾT

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Em hãy nêu giá trị nội dung của tác phẩm “Trao duyên”?

Sản phẩm dự kiến:

Đề tài, chủ đề: 

• Tôn vinh vẻ đẹp của người phụ nữ và phê phán xã hội bất công.

• Khát vọng hạnh phúc và tình yêu tự do.

- Kết cấu: Gặp gỡ - Chia li – Đoàn tụ.

- Nhân vật phong phú: đủ hạng người (quý tộc, thư sinh, tú bà, ….).

- Ngôn ngữ và bút pháp:

• Sử dụng thơ lục bát và ngôn ngữ dân dụ.

• Bức phác tâm lý nhân vật sâu sắc và tinh tế.

 => Đóng góp to lớn vào việc phát triển ngôn ngữ văn học dân tộc, chứng minh được ngôn ngữ dân tộc vừa có thể diễn tả được tình nghĩa mộc mạc, chân chất đến cả những cảm xúc tinh tế, lãng mạn.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1:  Việc trao duyên của Thúy Kiều cho Thúy Vân diễn ra khi nào?

A. Trước khi Kiều thu xếp việc bán mình.

B. Sau khi Kiều đã thu xếp việc bán mình.

C. Trước khi Kiều từ biệt gia đình theo Mã Giám Sinh.

D. Khi nghe được tin gia đình gặp biến cố

Câu 2: Vấn đề chủ yếu trong đoạn trích Trao duyên của sách giáo khoa là gì ?

A. Thân phận người phụ nữ

B. Bi kịch về thân phận và tình yêu của Kiều

C. Phẩm cách cao đẹp của Kiều

B. Bi kịch về thân phận và tình yêu của Kiều

D. Mối tình bất đắc dĩ của Vân – Trọng

Câu 3: Câu thơ "Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em" (trích Trao duyên của Nguyễn Du) diễn tả tâm trạng gì của Thúy Kiều khi trao duyên cho em?

A. Kiều xót xa khi mối duyên nàng trao cho em không trọn vẹn.

B. Nàng hiểu và cảm thông cho hoàn cảnh của Thúy Vân nên không muốn ép uổng em.

C. Kiều cay đắng khi nghĩ đến việc phải trao tình yêu đầu trong sáng và sâu sắc cho em.

D. Kiều lo lắng cho tương lai của em và Kim Trọng sau buổi trao duyên này.

Câu 4:  Của chung ’ trong câu “ Duyên này thì giữ vật này của chung ” chỉ những ai ?

A. Thúy Kiều – Kim Trọng

B. Thúy Vân – Kim Trọng

C. Thúy Kiều – Thúy Vân

D. Vân – Trọng – Kiều

Câu 5: Hành động "trao duyên" trong đoạn trích Trao duyên của Nguyễn Du thể hiện rõ nhất phẩm chất nào ở nhân vật Thúy Kiều?

A. Tấm lòng hiếu thảo.

B. Sự sâu sắc.

C. Lòng vị tha.

D. Sự bao dung.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: B

Câu 3: B

Câu 4:D

Câu 5:C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Em hãy nêu giá trị nội dung của tác phẩm “Trao duyên”?

Câu 2: Em hãy nêu giá trị nghệ thuật của tác phẩm “Trao duyên”?