Giáo án và PPT Ngữ văn 11 kết nối Bài 2: Nhớ đồng (Tố Hữu)

BÀI 2: CẤU TỨ VÀ HÌNH ẢNH TRONG THƠ TRỮ TÌNH

ĐỌC: NHỚ ĐỒNG

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Theo trải nghiệm của em, một nỗi nhớ thường được khởi đầu và phát triển như thế nào?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. GIỚI THIỆU BÀI HỌC

Hoạt động 1: Chủ đề, cấu tứ và hình ảnh trong thơ trữ tình

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Mô tả về các văn bản thơ, mỗi tác phẩm chứa đựng những chủ đề tình cảm của nhân vật trữ tình.

• Liệt kê tên và thể loại của các văn bản đọc chính và kết nối chủ đề.

Sản phẩm dự kiến:

- Mô tả về các văn bản thơ, mỗi tác phẩm chứa đựng những chủ đề tình cảm của nhân vật trữ tình.

- Liệt kê tên và thể loại của các văn bản đọc chính và kết nối chủ đề.

Hoạt động 2: Khám phá tri thức ngữ văn

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Giải thích về cấu tứ trong thơ và quan hệ với ý thức sáng tạo của nhà thơ.

• Nói về yếu tố tượng trưng trong thơ và vai trò của nó trong sáng tạo thơ.

Sản phẩm dự kiến:

- Giải thích về cấu tứ trong thơ và quan hệ với ý thức sáng tạo của nhà thơ.

- Nói về yếu tố tượng trưng trong thơ và vai trò của nó trong sáng tạo thơ.

II. TÌM HIỂU CHUNG

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Tìm hiểu thông tin về cuộc đời - sự nghiệp tác giả Tố Hữu?

• Tố Hữu từng được nhận danh hiệu gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Cuộc đời và sự nghiệp của Tố Hữu.

- Danh hiệu "lá cờ đầu" của nền thơ ca Cách Mạng Việt Nam.

- Danh sách và mô tả các tác phẩm chính của ông.

III. NHAN ĐỀ, BỐ CỤC VÀ CẢM HỨNG CHỦ ĐẠO CỦA TÁC PHẨM

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Ý nghĩa đặc biệt của nhan đề "Nhớ đồng” là gì?

• Nhận xét về bố cục bài thơ. Nội dung các phần thể hiện điều gì?

• Em hãy nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ “Nhớ đồng”?

Sản phẩm dự kiến:

- Nhan đề: Ý nghĩa đặc biệt của nhan đề "Nhớ Đồng" và cách nó chi phối cả tác phẩm.

- Bố cục của bài thơ: Phân chia bài thơ thành đoạn, với đoạn đầu thể hiện nỗi nhớ về thế giới ngoài nhà lao, đoạn sau tập trung vào nỗi nhớ về hoạt động cách mạng.

- Cảm hứng chủ đạo: Nỗi nhớ trải qua cả tác phẩm, thể hiện sự đau đớn, say mê lý tưởng, và niềm khao khát tự do.

IV. NỖI NHỚ THẾ GIỚI BÊN NGOÀI VỚI NHỮNG CẢNH VỚI NHỮNG CON NGƯỜI ĐẶC TRƯNG CỦA QUÊ NGHÈO

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Những hình ảnh nào gợi lên nỗi nhớ của nhân vật trữ tình?

• Mạch cảm xúc được khơi mở thể hiện điều gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Nỗi nhớ gắn với những hình ảnh con người đặc trưng của quê nghèo: Mô tả nỗi nhớ với hình ảnh và người dân của quê nghèo.

- Khơi mở mạch cảm xúc của bài: Thể hiện tâm trạng thông qua tiếng hò, tiếng than khắc khoải, và hình ảnh đồng quê.

V. NỖI NIỀM CHỦ THỂ TRỮ TÌNH

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Bài thơ cho thấy điều gì về tâm trạng, phẩm chất, lí tưởng của nhân vật trữ tình? 

• Tâm trạng và những cảm xúc đó được thể hiện qua những hình ảnh nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Chìm đắm trong nỗi nhớ và thương mến, cảm xúc của nhân vật trữ tình qua hình ảnh của người mẹ và bản thân.

- Khám phá sự thay đổi từ thời kỳ chưa tiếp cận lý tưởng đến khi gặp được lí tưởng cách mạng.

VI. KẾT LUẬN THEO THỂ LOẠI

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

Chỉ ra cảm hứng chủ đạo và nét đặc trưng của bài thơ “Nhớ đồng”. Qua đó nêu cảm nhận của bạn về những cảm xúc, tâm tình được tác giả bộc lộ trong bài thơ.

Sản phẩm dự kiến:

Đặc trưng của thể loại bài thơ "Nhớ Đồng" với cảm hứng chủ đạo là niềm nhớ, thương mến, và khao khát tự do, được thể hiện qua cấu trúc và ngôn ngữ sáng tạo.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Bài thơ “Nhớ đồng” thuộc thể loại:

A. Thơ văn xuôi.

B. Thơ tự sự.

C. Thơ trữ tình.

D. Thơ phê phán

Câu 2: Câu nào sau đây là nhận định đúng về bài thơ “Nhớ đồng” của Tố Hữu?

A. Là những dòng tâm tư nồng nhiệt, tha thiết, trong trẻo của nhà thơ trẻ hướng về ruộng đồng, quê hương, về những con người thân yêu, về những kỉ niệm của một thời hoạt động cách mạng sôi nổi.

B. Nỗi nhớ thương mẹ già còng lưng trên những cánh đồng

C. Là nỗi hoang mang của chàng trai trẻ lần đầu bị giam cầm.

D. Là nỗi lòng tha thiết nhớ về người yêu - là một cô thôn nữ.

Câu 3: Đoạn thơ từ câu “Đâu những ngày xưa, tôi nhớ tôi” đến “Như cảnh chim buồn nhớ gió mây” thể hiện điều gì?

A. Niềm say mê lí tưởng, khát khao tự do và hành động của tác giả.

B. Sự tái hiện hình ảnh con người quê hương trong tâm hồn tác giả.

C. Hồi ức của tác giả về những hình ảnh gắn liền với quê hương.

D. Sự nhớ nhung người bạn mà tác giả đề tặng bài thơ.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: A

Câu 3: A

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Theo bạn, nhan đề Nhớ đồng đã bao quát được toàn bộ nội dung cảm xúc của bài thơ hay chưa? Vì sao? Nên hiểu như thế nào về nghĩa của từ “đồng” trong nhan đề?

Câu 2: Bài thơ cho thấy điều gì về tâm trạng, phẩm chất, lí tưởng của nhân vật trữ tình? Nêu cảm nhận của bạn về những cảm xúc, tâm tình được tác giả bộc lộ trong bài thơ.