Giáo án và PPT Ngữ văn 11 kết nối Bài 1: Vợ nhặt (Trích – Kim Lân)

BÀI 1: CÂU CHUYỆN VÀ ĐIỂM NHÌN TRONG TRUYỆN KỂ

VĂN BẢN: VỢ NHẶT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Em hãy chia sẻ những hiểu biết của mình về nạn đói năm Ất Dậu 1945.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. GIỚI THIỆU BÀI HỌC

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Vợ nhặt và Chí Phèo là truyện ngắn về đề tài gì?

Sản phẩm dự kiến:

Vợ nhặt và Chí Phèo là truyện ngắn về đề tài người nông dân trước CMT8.

II. KHÁM PHÁ TRI THỨC NGỮ VĂN

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Em hãy trình bày một số thông tin về thể loại truyện ngắn?

• Vai trò của câu chuyện đối với tác phẩm?

Sản phẩm dự kiến:

- Truyện ngắn là thể loại xuất hiện từ thế kỉ XIV, quan tâm đến cuộc sống đương thời.

- Câu chuyện là trục chính của các tác phẩm, gắn liền với điểm nhìn và người kể chuyện.

III. TÌM HIỂU CHUNG

Hoạt động 1: Tác giả 

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Em hãy tìm hiểu và giới thiệu vài nét về cuộc đời- sự nghiệp của nhà văn Kim Lân.

• Kể tên các tác phẩm chính của Kim Lân?

Sản phẩm dự kiến:

* Cuộc đời – sự nghiệp

- Kim Lân (Nguyễn Văn Tài, 1920-2007), quê ở Bắc Ninh.

- Sáng tác từ trước Cách mạng tháng 8 năm 1945, chủ yếu tập trung vào đề tài nông dân và nông thôn Bắc Bộ.

- Năm 2001, ông được trao giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật.

- Tác phẩm chính: "Nên vợ nên chồng" (tập truyện ngắn 1955), "Con chó xấu xí" (tập truyện ngắn 1962), "Tuyển tập Kim Lân" (1966).

Hoạt động 2: Tác phẩm

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Truyện ngắn "Vợ nhặt" được sáng tác trong hoàn cảnh nào?

• Tác giả viết “Vợ nhặt” theo kiểu cốt truyện nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Truyện ngắn "Vợ nhặt" viết về nạn đói năm Ất Dậu 1945, xuất phát từ tiểu thuyết "Xóm ngụ cư" viết sau CMT8. Bản thảo sau đó bị thất lạc, tác giả sử dụng cốt truyện của tiểu thuyết để viết "Vợ nhặt".

IV. NHAN ĐỀ, BỐ CỤC VÀ TÌNH HUỐNG TRUYỆN

HS thảo luận và trả lời câu hỏi:

• Nhan đề truyện gợi cho em suy nghĩ gì?

• Nhận xét về bố cục tác phẩm. Kiểu bố cục như vậy có điểm gì đặc sắc?

Sản phẩm dự kiến:

- Nhan đề kết hợp từ ngữ bất thường, gợi mở về tình huống và nhân vật chính.

- Bố cục truyện chia thành 4 đoạn, tạo cảm giác thực tế và gần gũi

V. NHÂN VẬT TRÀNG

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

Nhân vật Tràng là người như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

Tràng, mặc dù nghèo khó, là người hào hiệp và nhân hậu.

VI. NHÂN VẬT THỊ - NGƯỜI VỢ NHẶT

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

Nhân vật Thị là người như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

Thị, người phụ nữ bị đói đẩy ra lề đường, biểu hiện tính nhân đạo và sự ấm áp trong gia đình.

VII. NHÂN VẬT BÀ CỤ TỨ

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

Bà cụ Tứ được khắc họa là một người mẹ như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

Bà Cụ Tứ là người mẹ nhân hậu, đầy hi sinh và lạc quan trong mọi tình huống.

VIII. KẾT LUẬN THEO THỂ LOẠI

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Em hãy nhận xét tình huống trong truyện ngắn “Vợ nhặt”?

• Cách xây dựng nhân vật được thể hiện như thế nào?

• Nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ trong truyện có điểm gì nổi bật?

Sản phẩm dự kiến:

- Tình huống truyện éo le nhưng mang tinh thần lạc quan và nhân đạo.

- Xây dựng nhân vật chân thực và gần gũi với đời sống.

- Ngôn ngữ giản dị gần gũi, tạo nên bức tranh sống động về xã hội thời bấy giờ.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: "Vợ nhặt" được in trong tác phẩm nào?

A. Con chó xấu xí

B. Nên vợ nên chồng

C. Nhà nghèo

D. O chuột

Câu 2: Giá trị hiện thực của truyện ngắn “Vợ nhặt” là:

A. Cho thấy một thảm cảnh thê thảm của những con người nghèo trong nạn đói 1945 do phát xít Nhật và thực dân Pháp gây nên.

B. Tố cáo tội ác của bọn thực dân phát xít.

C. Thể hiện lòng cảm thông sâu sắc đối với số phận con người trong nạn đói.

D. Là bài ca ca ngợi sự sống, tình thương, sự cưu mang, đùm bọc, khát vọng

Câu 3: Kết thúc truyện ngắn "Vợ nhặt" là hình ảnh nào?

A. Đàn quạ lượn thành từng đàn như những đám mây đen trên bầu trời

B. Hình ảnh đoàn người đói và lá cờ đỏ sao vàng bay phấp phới

C. Tiếng trống thuế dồn dập

D. Tiếng hờ khóc của những gia đình có người chết đói

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: A

Câu 3: B

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Đoạn văn nào, chi tiết nào của tác phẩm gây xúc động và để lại ấn tượng sâu sắc nhất cho anh (chị)? Vì sao?

Câu 2: Hãy trình bày nghệ thuật xây dựng tình huống truyện của tác giả Kim Lân.