Giáo án và PPT Ngữ văn 11 kết nối Bài 4: Lời tiễn dặn (Trích Tiễn dặn người yêu – truyện thơ dân tộc Thái)

BÀI 4: TỰ SỰ TRONG TRUYỆN THƠ DÂN GIAN VÀ TRONG THƠ TRỮ TÌNH

ĐỌC: LỜI TIỄN DẶN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Hãy nhớ lại một tác phẩm ( thuộc bất kì thể loại nào) có kể một câu chuyện tình yêu đã thực sự gây ấn tượng với bạn. Theo bạn điều gì đã khiến tình yêu trở thành đề tài bất tận của văn học?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Đọc văn bản

Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu về thể loại và tác phẩm

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

1. Thể loại truyện thơ

• Nêu khái niệm truyện thơ.

• Truyện thơ có đặc điểm gì?

2. Tác phẩm

• “Lời tiễn dặn” là truyện thơ nổi tiếng của dân tộc nào?

• Xác định bố cục và số câu thơ.

Sản phẩm dự kiến:

1. Thể loại truyện thơ

- Truyện thơ là sự kết hợp giữa văn vần và câu chuyện, có khả năng bao quát đời sống thường nhật.

- Truyện thơ đặt nặng vào cảm hứng thế sự hơn là lịch sử cộng đồng.

2. Tác phẩm

- Truyện thơ nổi tiếng của dân tộc Thái ở Tây Bắc, Việt Nam.

- Bao gồm 1864 câu thơ, chia thành hai phần.

Hoạt động 2. Khám phá văn bản

Nhiệm vụ 1. Tâm trạng chàng trai khi đưa tiễn người yêu

GV đưa ra câu hỏi: 

• Tâm trạng của chàng trai khi tiễn biệt người yêu được thể hiện như thế nào trong văn bản “Lời tiễn dặn”?

• Chàng trai đã thể hiện điều gì với người con gái mình yêu trước khi đưa cô về nhà chồng?

Sản phẩm dự kiến:

- Chàng trai biểu đạt tình cảm quyến luyến, đau khổ khi tiễn biệt người yêu.

- Sự chờ đợi và ước hẹn trong tình yêu.

Nhiệm vụ 2. Niềm thương xót của chàng trai khi chứng kiến cảnh cô gái bị nhà chồng hành hạ

HS cùng thảo luận và trả lời câu hỏi:

• Chàng trai đã thể hiện hành động, cử chỉ như thế nào đối với cô gái khi cô bị nhà chồng hành hạ?
• Qua đoạn trích, hình ảnh chàng trai hiện lên với những đặc điểm gì?
• Tình yêu của họ được thể khẳng định như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Sự quan tâm và chăm sóc của chàng trai đối với cô gái.

- Hình ảnh thân thiết và hỗ trợ nhau trong khó khăn.

- Định hình vững chắc tình yêu thủy chung của họ.

….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Từ “Lam ống thuốc” trong đoạn trích Lời tiễn dặn chỉ:

A. Sắc thuốc bằng một cái ống màu lam.

B. Ống sắc thuốc làm bằng loại cây màu lam.

C. Sắc thuốc bằng ống tre tươi.

D. Sắc thuốc bằng ống tre có màu lam.

Câu 2: Đọan trích Lời tiễn dặn thể hiện tâm trạng gì?

A. Tâm trạng của cô gái khi tiễn dặn.

B. Tâm trạng của người chồng khi tiễn dặn.

C. Tâm trạng của chàng trai khi tiễn dặn.

D. Tâm trạng của con rồng, con phượng khi tiễn dặn.

Câu 3: Nguyên nhân chia li và những nỗi đau khổ của chàng trai cô gái trong truyện là do đâu?

A. Tập tục hôn nhân gả bán.

B. Cha mẹ cô gái chê chàng trai nghèo.

C. Vấn đề phân chia giai cấp.

D. Chàng trai nghèo không có lễ vật cầu hôn.

Câu 4: Nhận xét nào không đúng khi nói về truyện thơ?

A. Truyện thơ là những truyện kể dài bằng thơ.

B. Truyện thơ thường có kết thúc có hậu.

C. Cốt truyện thường chia theo ba chặng.

D. Nhân vật chính của truyện thơ thường là các chàng trai, cô gái, nạn nhân đau khổ của chế độ hôn nhân gả bán

Câu 5: Trong truyện thơ Tiễn dặn người yêu chàng trai đã nhận ra người yêu cũ nhờ vật gì?

A. Cuộn lá dong

B. Chiếc sáo trúc

C. Chiếc trâm cài tóc

D. Chiếc kèn môi.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Trong phần 1 của đoạn trích (từ "Quảy gánh qua đồng rộng" đến "khi goá bụa về già"), chàng trai đã dặn cô gái những gì? Hãy so sánh những lời dặn dò ở phần 2 (sau khi bị người chồng hành hạ) với những lời dặn dò ở phần 1 của đoạn trích.

Câu 2: Tại sao có thể nói những lời tiễn dặn tha thiết của chàng trai trong truyện chính là những lời phản kháng tập tục hôn nhân của dân tộc Thái xưa?