Giáo án và PPT Ngữ văn 11 kết nối Bài 1: Chí Phèo (Trích – Nam Cao)

BÀI 1: CÂU CHUYỆN VÀ ĐIỂM NHÌN TRONG TRUYỆN KỂ

VĂN BẢN: CHÍ PHÈO

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Em hiểu như thế nào về các cụm từ: tha hoá, con quỷ, cô lập, bần cùng? Nhận xét ý nghĩa chung của chúng.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

Hoạt động 1: Tác giả 

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Tìm hiểu về cuộc đời - sự nghiệp của nhà văn Nam Cao?

• Những tác phẩm của ông thường xoay quanh vấn đề gì?

Sản phẩm dự kiến:

* Cuộc đời – sự nghiệp

- Nam Cao (Trần Hữu Tri, 1917-1951), quê ở làng Đại Hoàng, Hà Nam.

- Trải qua nhiều nghề trước CM8: dạy học, gia sư, viết văn.

- Tác phẩm xoay quanh cuộc sống nông dân và bi kịch tầng lớp tri thức nghèo.

Hoạt động 2: Tác phẩm

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Kể tên một số tác phẩm tiêu biểu của nhà văn Nam Cao?

• Tác phẩm Chí Phèo được sáng tác vào năm bao nhiêu?

• Truyện ngắn Chí Phèo được in trong tập truyện nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Tác phẩm chính: Chí Phèo (1941), Giăng sáng (1942), Lão Hạc (1943), Đời thừa (1943), Truyện người hàng xóm (1944), Sống mòn (1944), Đôi mắt (1948).

- Chí Phèo được đặt tên mới khi in lại trong tập Luống Cày.

II. BỐ CỤC VÀ TÓM TẮT VĂN BẢN

HS thảo luận và trả lời câu hỏi:

• Em hãy định bố cục và nội dung từng phần của văn bản?

• Em hãy tóm tắt cốt truyện Chí Phèo.

Sản phẩm dự kiến:

- Bố cục: 4 phần

+ Phần 1: Tiếng chửi của Chí Phèo và lai lịch nhân vật.

+ Phần 2: Hành xử của Chí sau khi ra tù và trở thành công cụ của Bá Kiến.

+ Phần 3: Sự thức tỉnh của Chí Phèo sau khi gặp Thị Nở.

+ Phần 4: Phản ứng của mọi người về cái chết của Chí Phèo.

- Tóm tắt cốt truyện Chí Phèo:

+ Chí Phèo bị bỏ rơi, lớn lên ở làng Vũ Đại, trở thành công cụ của Bá Kiến.

+ Gặp Thị Nở, muốn sống lương thiện, nhưng bị từ chối.

+ Đòi lương thiện từ Bá Kiến, giết chết và tự sát vì sự bất lực.

III. HÌNH ẢNH LÀNG VŨ ĐẠI

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Hình ảnh làng Vũ Đại trong truyện được hiện lên như thế nào?

• Em hãy chỉ ra những xung đột được thể hiện trong truyện ngắn “Chí Phèo”.

Sản phẩm dự kiến:

- Hình ảnh làng Vũ Đại

+ Làng Vũ Đại: Không gian nghệ thuật, đại diện cho nông thôn Bắc Bộ trước CM8.

+ Xã hội làng có tôn ti, trật tự nghiêm ngặt.

- Xung đột 

+ Xung đột nội bộ cường hào ác bá.

+ Xung đột giữa cường hào ác bá và người nông dân lương thiện.

IV. NHÂN VẬT BÁ KIẾN

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Nhân vật Bá Kiến đại diện cho giai cấp nào trong xã hội?

• Bá Kiến được miêu tả là người như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

Bá Kiến: Giai cấp thống trị, mô tả sâu sắc với giọng nói sang, cười hơn người.

V. NHÂN VẬT CHÍ PHÈO

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Chí phèo có nguồn gốc, lai lịch như thế nào? Hình ảnh Chí Phèo được miêu tả, khắc họa là một nhân vật như thế nào?

• Cuộc gặp gỡ Thị Nở có ý nghĩa như thế nào đối với Chí Phèo?

• Vì sao Chí Phèo lại giết Bá Kiến?

Sản phẩm dự kiến:

- Nguồn gốc lai lịch: Chí Phèo: Hình tượng đầy đủ thiên truyện, bị tha hóa từ nông dân lương thiện.

- Cuộc gặp gỡ của Thị Nở: Gặp Thị Nở là tia sáng, Thị Nở chăm sóc đầy ân tình, làm thức tỉnh lương tâm Chí.

- Chí chết trên ngưỡng cửa của sự lương thiện: Đòi lương thiện từ Bá Kiến, giết chết và tự sát khi nhận ra bất lực.

VIII. KẾT LUẬN THEO THỂ LOẠI

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Chỉ ra những nét đặc sắc trong nghệ thuật xây dựng nhân vật của nhà văn Nam Cao?

• Kết cấu truyện có đặc điểm gì nổi bật?

• Nhận xét về cách sử dụng ngôn ngữ trong truyện “Chí Phèo”?

• Em có nhận xét gì về điểm nhìn của truyện ngắn “Chí Phèo”?

Sản phẩm dự kiến:

- Nghệ thuật xây dựng nhân vật: Xây dựng đỉnh cao với mô tả sâu sắc về Bá Kiến và tâm lý nhân vật.

- Kết cấu truyện: hấp dẫn, khéo léo, mới mẻ.

- Ngôn ngữ: Sử dụng ngôn từ sống động, tinh tế và cách kể chuyện linh hoạt, phong phú.

- Điểm nhìn trong truyện: Điểm nhìn khách quan, chân thực về bất công xã hội và số phận con người trong xã hội cũ.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Mở đầu là hình ảnh chiếc lò gạch cũ và kết thúc cũng như thế. Điều đó có ý nghĩa gì?

A. Tác giả muốn giới thiệu với độc giả việc làm quanh năm của nông dân làng Vũ Đại là sản xuất gạch.

B. Hình ảnh lò gạch bỏ hoang, khiến người đọc hiểu đó là nghề truyền thống của làng Vũ Đại đã mai một.

C. Nó gợi lên cái vòng luẩn quẩn, bế tắc, đau thương không lối thoát của người nông dân Việt Nam trong xã hội cũ.

D. Đời sống nông dân làng Vũ Đại hoang tàn như cái lò gạch cũ.

Câu 2: Sau khi đi ở tù về, Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên của Nam Cao trở thành con người như thế nào?

A. Chán đời, không muốn sống.

B. Làm ăn lương thiện để kiếm sống.

C. Trở thành kẻ lưu manh, côn đồ.

D. Hiền lành, nhẫn nhục và nhút nhát.

Câu 3: Dòng nào sau đây khái khát đúng nhất về ý nghĩa đặc biệt của “bát cháo hành” mà thị Nở mang cho Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên của Nam Cao?

A. Vật đầu tiên Chí Phèo được cho, không do cướp giật mà có.

B. Vật biểu trưng cho hương vị ngọt ngào của hạnh phúc, tình yêu

C. Vật biểu trưng cho tình người thơm thảo trong xã hội cũ.

D. Vật biểu trưng cho niềm khát khao hạnh phúc của Chí Phèo

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: C

Câu 3: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Tác giả đã xây dựng nên một hình ảnh làng Vũ Đại như thế nào?

Câu 2: Thử phân tích, so sánh hai truyện ngắn Chí Phèo và Lão Hạc, liên hệ với một số truyện ngắn khác viết về đời sống nông dân nghèo của Nam Cao để thấy nội dung hiện thực và nhân đạo mà ông đã thể hiện trong sáng tác của mình.