Giáo án và PPT Ngữ văn 7 kết nối Bài 6: Con mối và con kiến (Nam Hương)

VĂN BẢN 3: CON MỐI VÀ CON KIẾN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Em hãy quan sát hình ảnh sau đây, mô tả và đưa ra cảm nhận về những gì diễn ra trong bức tranh

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Đọc văn bản

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy xác định thể loại, bố cục của văn bản. Nêu vài nét về tác giả, tác phẩm.

Sản phẩm dự kiến:

1. Đọc văn bản

- Bố cục: 2 phần

+ Phần 1: Từ đầu … tủ hòm thiếu đâu?: Lời hỏi của con mối.

+ Phần 2: Còn lại: Lời đáp của con kiến

- Thể loại: truyện thơ ngụ ngôn.

- Phương thức biểu đạt: biểu cảm kết hợp tự sự và miêu tả.

2. Tác giả

- Tên: Nam Hương

- Năm sinh – năm mất: 1899 – 1960

- Quê quán: Hà Nội

- Thể loại sáng tác: truyện ngụ ngôn, thơ ca.

- Phong cách nghệ thuật: trong sáng, giản dị, gần gũi, thể hiện tâm hồn tinh tế và giàu yêu thương.

- Tác phẩm tiêu biểu: Gương thế sự (1920), Ngụ ngôn mới (1935), Thơ ngụ ngôn (1937), Bài hát trẻ con (1936),…

3. Tác phẩm

- Trích Tuyển tập văn học dân gian Việt Nam, tập III, Nguyễn Cừ - Phan Trọng Thương biên soạn và tuyển chọn. 

Hoạt động 2: Đọc – hiểu văn bản

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu lời hỏi của con mối.

GV đưa ra câu hỏi: Mối đã nói với kiến những lời như thế nào? Mối có thái độ như thế nào khi thấy kiến làm việc vất vả? Em thấy mối là con vật như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Không gian: trong nhà

- Lời hỏi của con mối khi nhìn thấy kiến:

+ Tội tình gì lao khổ lắm thay!

+ Thân thế vẫn gầy thế kia

+ Chúng ta chẳng hề khó nhọc mà vẫn ồ uề béo trục béo tròn

+ Ở ăn ghế chéo bàn tròn, nhà cao cửa rộng, tù hòm thiếu đâu?

=> Mối chê bai kiến làm việc vất vả mà vẫn cứ gầy gò, ốm yếu. Đồng thời, mối khoe rằng mình chẳng cần làm gì cũng khỏe mạnh và sung sướng. 

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu lời đáp của con kiến

HS cùng thảo luận và trả lời câu hỏi: Kiến đã đáp lại lời của mối như thế nào? Kiến tỏ thái độ ra sao về lối sống của mối? Lối sống của mối đã gây ra hậu quả nghiêm trọng như thế nào? Qua lời đáp của kiến, em có suy nghĩ gì về nhân vật này?

Sản phẩm dự kiến:

- Lời đáp của con kiến:

+ Hễ có làm thì mới có ăn

+ Sinh tồn là cuộc khó khăn

+ Vì đàn và tổ nên thân gầy gò

⇒ Kiến làm lụng chăm chỉ, vất vả để kiếm sống, sinh tồn trong cuộc sống khó khăn này. Bản thân loài kiến vốn gầy gò nên dù làm mãi cùng chẳng bao giờ là đủ.

- Lời nói của con kiến về lối sống của con mối:

+ Chẳng vun thu xứ sở

+ Cứ đục vào chỗ ở mà xơi

=> Kiến phê phán lối sống của mối, sống quá hưởng thụ, chỉ biết nghĩ cho mình mà không biết nghĩ cho người khác.

- Hậu quả của lối sống của mối:

+ Đục cho rỗng hết mọi nơi

+ Nhà kia đổ xuống thì đi đời.

=> Với lối sống chỉ biết hưởng thụ, không chịu khó làm lụng nên chắc chắn một ngày nào đó mối sẽ mất tất cả và chẳng còn lại gì. 

……………………………………..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1. Văn bản Con mối và con kiến được trích từ đâu?

A. Trang Tử và Nam Hoa kinh

B. Tuyển tập văn học dân gian Việt Nam

C. Truyện cổ nước Nam

D. Thơ ngụ ngôn La Phông-ten

Câu 2. Văn bản Con mối và con kiến có phương thức biểu đạt là?

A. Tự sự kết hợp với miêu tả

B. Tự sự kết hợp với biểu cảm

C. Miêu tả kết hợp với nghị luận

D. Biểu cảm kết hợp với nghị luận

Câu 3: Đọc truyện “Con mối và con kiến”. Thiện cảm của người kể chuyện dành cho mối hay cho kiến?

A. Cho kiến vì kiến được ưu ái hơn mối. Kiến được hưởng những thứ tốt đẹp ở cả hiện tại và tương lai trong khi mối chỉ được hưởng điều đó ở hiện tại còn tương lai của chúng sẽ đen tối.

B. Cho kiến. Ta có thể thấy điều đó qua việc miêu tả mối như một kẻ vị kỉ, lười biếng, chỉ biết hưởng thụ cho “béo trục béo tròn”, còn kiến tuy gầy gò, vất vả, nhưng luôn chăm chỉ, cố gắng, biết sống vì người khác, biết lo cho cái chung, biết hướng tới tương lai vững bền.

C. Cho mối vì người kể đã cho mối một tư duy mang tính hiện đại hơn rất nhiều so với kiến, con vật mà mang tính cổ hủ, bao đời vẫn vậy.

D. Không thiên về con nào vì đó chỉ là một cuộc nói chuyện ngắn gọn và đơn giản

Câu 4: Mối có thái độ thế nào khi thấy kiến làm việc vất vả?

A. Thương xót

B. Ngưỡng mộ

C. Trêu trọc

D. Khinh bỉ

Câu 5: Truyện phê phán đối tượng nào?

A. Những kẻ ham ăn lười làm

B. Những kẻ dốt nát

C. Những kẻ tự phụ, huênh hoang

D. Những kẻ bảo thủ, kém hiểu biết

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1. Viết đoạn văn, kẻ bảng hoặc vẽ sơ đồ tư duy nêu những điểm giống nhau về nội dung của ba truyện ngụ ngôn: Đẽo cày giữa đường, Ếch ngồi đáy giếng, Con mối và con kiến. 

Câu 2. Theo em, thiện cảm của người kể chuyện được dành cho mối hay cho kiến? Vì sao?