Giáo án và PPT Ngữ văn 8 chân trời Bài 1: Làm một bài thơ sáu chữ hoặc bảy chữ

VIẾT: LÀM MỘT BÀI THƠ SÁU CHỮ HOẶC BẢY CHỮ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời câu hỏi:

Em hãy viết theo kĩ thuật KWL.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Viết theo quy trình

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Em hãy trình bày quy trình khi làm bài thơ sáu chữ và bảy chữ?
• Em hãy nêu thêm một số ý tưởng cho bài thơ sáu chữ hoặc bảy chữ của em?

Sản phẩm dự kiến:

- Quy trình: 

+ Bước 1: Trước khi viết 

• Đọc lại những bài thơ ở phần Đọc để học cách thể hiện cảm xúc về cuộc sống của các bài thơ
• Quan sát cuộc sống xung quanh để lựa chọn bất cứ đề tài nào gợi cho em nhiều cảm xúc.

+ Bước 2: Tìm ý tưởng cho bài thơ

• Chú ý đến sự vật, hiện tượng đã để lại trong em ấn tượng, cảm xúc sâu sắc nhất.
• Xác định cảm xúc được gợi nên từ sự vật, hiện tượng. Ví dụ: Cảm cúc vui tươi khi được quây quần cùng người thân trong ngày Tết; niềm bâng khuâng xao xuyến khi hoa phượng rực đỏ sân trường…

+ Bước 3: Làm thơ

• Chọn từ ngữ miêu tả âm thanh, mùi vị, màu sắc, hình ảnh của sự vật, hiện tượng để thể hiện cách nhìn, cách cảm sự vật, hiện tượng.
• Dùng từ láy hoặc các biện pháp tu từ như: nhân hóa, ẩn dụ, điệp ngữ, nói quá, nói giảm nói tránh, đối lập,…để tặng hiệu quả biểu đạt của hình tượng thơ.
• Thay thế những từ ngữ đã có bằng từ ngữ khác (có nghĩa) mà vần giống hoặc gần nhau để gieo vần cho bài thơ, ví dụ như: mình – tình, đông – hồng,…
• Lựa chọn từ ngữ, dấu câu để tạo sự ngắt nhịp linh hoạt sao cho thể hiện được chính xác tình cảm, cảm xúc của em.

+Bước 4: Chỉnh sửa và chia sẻ

• Dùng bảng kiểm bên dưới để kiểm tra nội dung và hình thức của bài thơ

- Ý tưởng cho bài thơ sáu chữ, bảy chữ:

+ Cảnh tượng của thành phố sau cơn mưa, khi nước mưa còn đọng lại trên mặt đường và tạo ra những ánh sáng lấp lánh.

+ Hồi tưởng về những ký ức và những ngày đã qua, mang lại cảm giác hoài niệm
+ Mô tả cảm giác của một cơn mưa nhẹ nhàng và làn gió thoảng, tạo nên sự thanh bình

+…

Hoạt động 2: Phân tích bài viết tham khảo

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

Mặt Trời lặn xuống bờ ao

Ngọn khói xanh lên lúng liếng

Vườn sau gió chẳng đuổi nhau

Lá vẫn bay vàng sân giếng

Xóm ngoài, nhà ai giã cốm

Làn sương lam mỏng, rung rinh

Em nhỏ cưỡi trâu về ngõ

Tự mình làm nên bức tranh

(Trần Đăng Khoa)

• Thể thơ của bài thơ trên là gì?

• Nêu số tiếng có trong bài.

• Nêu nhịp thơ, cách ngắt nhịp của bài thơ.

• Bài thơ được gieo vần như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Thể thơ: sáu chữ

- Số tiếng: Mỗi dòng có sáu chữ

- Nhịp thơ: 2/2/2, 2/4 hoặc 4/2, có khi ngắt nhịp 3/3

- Gieo vần: gieo vần cách

Hoạt động 3: Thực hành viết bài theo quy trình

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

Làm một bài thơ sáu chữ và bảy chữ thể hiện cảm xúc của em về một sự vật hoặc hiện tượng trong cuộc sống.

Sản phẩm dự kiến:

Mẫu:

Một chút mùa xuân ngời trong nắng

Hẹn gót chân em ở cuối đường

Em có nghiêng nghiêng bờ vai xuống

Để thấy mùa xuân như tóc vương.

Một chút mùa xuân còn đứng đợi

Em có kịp về giữa phố xa

Nhớ nhé mùa xuân ngân tiếng gọi

Ngàn năm em vẫn cứ như là...

Em đến gọi hương nồng trong gió

Một chút mùa xuân rất tinh khôi

Nắng đến bên em rồi ở trọ

Mùa xuân hò hẹn giữa tim người.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Thơ sáu chữ thường có đặc điểm gì?

A. Mỗi câu có sáu âm tiết, thường thể hiện cảm xúc hoặc cảnh vật một cách ngắn gọn.

B. Mỗi câu có tám âm tiết, thường miêu tả các sự việc trong một câu chuyện dài.

C. Mỗi câu có một âm tiết, thường sử dụng để diễn tả các hoạt động hàng ngày.

D. Mỗi câu có bốn âm tiết, thường sử dụng để diễn tả các hoạt động hàng ngày.

Câu 2: Trong thơ bảy chữ, cách phân chia âm tiết như thế nào?

A. Mỗi câu có bảy âm tiết, với nhịp điệu nhẹ nhàng và dễ nhớ..

B. Mỗi câu có bảy từ, với nhịp điệu mạnh mẽ và lôi cuốn.

C. Mỗi câu có sáu âm tiết, với nhịp điệu đều đặn và đơn giản.

D. Mỗi câu có tám âm tiết, với nhịp điệu đều đặn và đơn giản.

Câu 3: Để viết một bài thơ bảy chữ hay, điều quan trọng nhất là gì?

A. Sử dụng từ ngữ phức tạp và dài.

B. Tạo ra hình ảnh rõ ràng và cảm xúc mạnh mẽ trong từng câu thơ.

C. Đảm bảo mỗi câu có tám từ.

D. Đảm bảo mỗi câu có sáu từ.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: A

Câu 3: B

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Em hãy làm một bài thơ sáu chữ hoặc bảy chữ về đề tài thiên nhiên.

Câu 2: Em hãy làm một bài thơ sáu chữ hoặc bảy chữ về đề tài hồi tưởng về những ký ức và những ngày đã qua.