Giáo án và PPT Ngữ văn 8 chân trời Bài 1: Những chiếc lá thơm tho (Trương Gia Hoà)

VĂN BẢN 3: NHỮNG CHIẾC LÁ THƠM THO

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận sau và trả lời câu hỏi:

Em hãy chia sẻ với các bạn về một kỉ niệm đáng nhớ của em với bà của mình.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

Hoạt động 1: Tìm hiểu tác giả

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Trình bày những hiểu biết của em về tác giả Trương Gia Hòa (phong cách nghệ thuật, những tác phẩm chính…)?

Sản phẩm dự kiến:

- Tác giả:

+ Tên: Trương Gia Hòa

+Sinh năm: 1975

+ Quê quán: quê ở Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh

+Trương Gia Hòa xuất hiện trên văn đàn từ giữa những năm 1990 khi còn là sinh viên Khoa Ngữ văn – Báo chí Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP Hồ Chí Minh. 

+Sau khi ra trường, Trương Gia Hòa làm Biên tập viên Nhà xuất bản Văn Nghệ, Biên tập viên báo Sài Gòn Tiếp Thị, báo Pháp Luật. Sau vì lí do sức khỏe, chị làm việc tự do. Nhà thơ đã có nhiều bài thơ, tản văn và truyện ngắn in trên các báo và tạp chí, Hội viên Hội Nhà văn TPHCM.

+ Sau một thời gian làm xuất bản, Trương Gia Hòa chuyển sang làm báo đồng thời là cây bút viết tản văn rất có duyên. Vài năm nay trở lại đây Trương Gia Hòa bất ngờ gặp phải bệnh tật nhưng chị vẫn cố gắng viết, để phần nào giải tỏa nỗi lòng.

+ Phong cách sáng tác: Diễn ngôn thể hiện một cách tự nhiên, mạch lạc, quyến rũ và trữ tình, đôi khi còn mang tính hóm hỉnh và lạc quan về tình yêu và cuộc sống.

+ Trương Gia Hòa có nhiều tác phẩm tiêu biểu:

• Tập thơ đầu tay “Sóng sánh mẹ và anh” của chị xuất bản năm 2005
• Tập sách “Đêm nay con có mơ không?” là ấn phẩm thứ hai của Trương Gia Hòa, gồm 45 bài chọn lọc (tản văn, 2017).
• Sài Gòn thềm xưa nắng rụng (tản văn, 2018)

Hoạt động 2: Văn bản “Những chiếc lá thơm tho”

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Văn bản Những chiếc lá thơm tho được trích trong tác phẩm nào?

• Xác định thể loại của văn bản Những chiếc lá thơm tho.

• Tóm tắt tác phẩm Những chiếc lá thơm tho.

• Xác định bố cục và nội dung từng phần của văn bản Những chiếc lá thơm tho?

Sản phẩm dự kiến:

- Những chiếc lá thơm tho được trích trong tác phẩm Sài Gòn thềm xưa nắng rụng.

- Thể loại: Truyện ngắn.

- Tóm tắt: Đang cầm chiếc lá bồ đề trên tay, nhìn ngắm nó thật kỹ tác giả lại nhớ về cả quãng thời gian tuổi thơ loanh quanh trong sân vườn và chơi cùng những chiếc lá. Cả miền tuổi thơ của tác giả chỉ bé lại bằng những chiếc lá, cùng với bàn tay ấm áp yêu thương của bà. Ở đó, có hình ảnh của bà chỉ cho cháu gấp những chiếc lá thành các con vật ngộ nghĩnh cho cháu chơi. Mỗi khi cháu ốm, lại được nhõng nhẽo bên bà, được bà chăm sóc yêu thương. Chính tình yêu của bà cùng với những nồi lá bà đun đã giúp cháu khỏi ốm. Những nồi lá không chỉ chữa lành thể xác mà còn xoa dịu cả tâm hồn. Những chiếc lá như là thứ thuốc kì diệu không bao giờ mất đi mà theo tác giả đến tận khi lớn lên. Người bà không chỉ đem những chiếc lá vào tuổi thơ êm đẹp của cháu mà còn mà còn dành nó đến cho người bạn đời của bà. Bà coi những chiếc lá như là thứ kỷ vật thơm tho, được bà trân trọng mang đến cho ông. Để khi ông mất, ông có thể được nằm trên những hương thơm, được thấy tình cảm sâu sắc của bà đang ở cạnh bên. Bà lặng lẽ phơi lá, lặng lẽ chuẩn bị tất cả mọi thứ tốt nhất cho ông. Con cháu và cả tác giả đều ngưỡng mộ những cái tình cảm mà ông bà dành cho nhau, nó không ngạt mà dịu nhẹ như hương thơm của những chiếc lá trong vườn của bà. Sau này khi lớn lên, mọi thứ thuốc nhưng không đâu sánh bằng những nồi lá xông của bà cho cháu lúc ốm và không hương thơm nào êm dịu hơn thứ lá thơm của bà.

- Bố cục: Bố cục hai phần

+ Đoạn 1. Từ đầu đến “trở về cát bụi”: Tuổi thơ trong tâm trí của nhân vật tôi.

+ Đoạn 2: Tiếp đến “những đường gân lá”: Hình ảnh người bà trong quá khứ gắn liền với tuổi thơ của nhân vật tôi 

II. KHÁM PHÁ VĂN BẢN

Hoạt động 1: Tuổi thơ trong tâm trí của nhân vật tôi

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Tìm những chi tiết thể hiện kỉ niệm thời thơ ấu bên bà của nhân vật tôi?
• Qua đó em có cảm nhận gì về người bà?

Sản phẩm dự kiến:

-  Kỉ niệm thời thơ ấu: bà bày cách phơi với những chiếc lá (làm cào cào, chim sẻ bằng lá dừa, lồng đèn bằng cau kiểng; đan nong bằng lá chuối, làm đầu trâu bằng lá xoài; làm làn xách đi hái hoa, bắt bướm bằng lá dừa nước; bà hái lá xông khi tôi bệnh cảm)

- Qua đó em thấy được tình yêu thương, chăm sóc ân cần, chu đáo của bà với cháu.

Hoạt động 2: Hình ảnh người bà trong quá khứ gắn liền với tuổi thơ của nhân vật tôi.

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Tác giả liệt kê ra rất nhiều loại lá và tác dụng của nó nhằm mục đích gì? 
• Nhân vật tôi hiện lên thế nào qua sự chăm sóc của bà?

Sản phẩm dự kiến:

- Tác giả liệt kê rất nhiều loại lá, những loại lá đó cũng gắn liền với nhân vật tôi mỗi lúc bị ốm:

+ […] Nấu một nồi nước rồi cho dung dịch trong viên thuốc ấy vào nồi, hơi bốc lên cũng thơm hương sả, hương lá bưởi, lá chanh, cũng vã mồ hôi […]

+ Những ngày như thế, tôi thèm được ở gần bà, để nhõng nhẽo, để sụt sịt, rồi bà sẽ thương mình “đứt ruột” mà đi nhanh ra sau nhà, hái bảy, tám loại lá vào nấu cho tôi một nồi xông”.

- Nhân vật tôi thì được làm nũng với bà, được lau mồ hôi lên người bà. Chính nhờ tình yêu, sự quan tâm chăm sóc của bà mà cháu đã khỏi ốm. Để rồi tận khi đã lớn, cũng bị ốm nhưng lại không nhanh khỏi như khi ở bên cạnh bà. Không chỉ do những nồi lá xông của bà mà có lẽ, chính sự hiện hữu của bà lúc đó, sự ỷ lại vào bà cũng là một liều thuốc tinh thần giúp cháu nhanh khỏi ốm.

III. TỔNG KẾT

Hoạt động 1: Nội dung

Sản phẩm dự kiến:

- Văn bản kể lại những kỉ niệm với bà thời thơ ấu, tác giả đã cho thấy tình yêu của người cháu đối với bà, bà là cả bầu trời tuổi thơ của cháu, dù cháu có lớn đến nơi đầy đủ phát triển thì bà vẫn luôn ở đó với sự ân cần, chu đáo. Đồng thời cũng thể hiện sự biết ơn của người cháu đối với bà của mình.

Hoạt động 2: Nghệ thuật

Sản phẩm dự kiến:

- Tác giả sử dụng ngôn từ trong sáng, ấm áp thể hiện nỗi nhớ gắn liền với kỉ niệm tuổi thơ. Đồng thời cũng thể hiện sự biết ơn và tình cảm yêu thương dành cho người bà của mình.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Văn bản Những chiếc lá thơm tho do ai sáng tác?

A. Thạch Lam.

B. Trương Gia Hòa.

C. Nguyễn Nhật Ánh.

D. Tô Hoài.

Câu 2: Văn bản Những chiếc lá thơm tho thuộc thể loại nào?

A. Truyện ngắn.

B. Tiểu thuyết.

C. Tùy bút.

D. Tản văn.

Câu 3: Những con cào cào, chim sẻ, con rết được thắt bằng những lá gì?

A. Lá cau

B. Lá bàng

C. Lá dừa

D. Lá ổi

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: B

Câu 2: A

Câu 3: C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Hãy chia sẻ với bạn một câu chuyện về tình cảm của cháu đối với bà mà em biết hoặc em đã trải qua?

Câu 2: Sưu tập những bài thơ, bài văn hay về chủ đề tình cảm gia đình, tình bạn mà em yêu thích.