Giáo án và PPT Ngữ văn 8 chân trời Bài 2: Mưa xuân II (Nguyễn Bính)

VĂN BẢN 3: MƯA XUÂN (II)

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời câu hỏi:

GV đặt câu hỏi, yêu cầu HS trả lời: Trong bốn mùa, em thích nhất là mùa nào? Vì sao? 

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: 

• Em hãy nêu vài nét về tác giả Nguyễn Bính mà em biết.

• Văn bản “Mưa xuân” (II) được viết theo thể thơ nào?

• Em hãy nêu xuất xứ của văn bản.

Sản phẩm dự kiến:

1. Tác giả

- Tên: tên khai sinh là Nguyễn Trọng Bính.

- Năm sinh: 1918 - 1966

- Quê quán: Làng Thiện Vịnh, xã Đồng Đội, Vụ Bản, Nam Định.

- Nguyễn Bính là một người thông minh, nhạy cảm với thời đại đầy biến động, luôn muốn bảo tồn và duy trì những giá trị truyền thống của dân tộc.

- Phong cách thơ Nguyễn Bính: Nguyễn Bính là nhà thơ có hồn thơ đậm chất quê.

- Gắn bó, thấu hiểu con người thôn quê Việt Nam.  Dù viết về hình ảnh, cảnh sắc, con người nào thì tất cả đều thắm đượm một tình quê, duyên quê, hồn quê....

- Ông làm thơ từ rất sớm (năm 13 tuổi), sáng tác nhiều thể loại (thơ, truyện thơ, chèo...).

- Các tác phẩm chính: Tâm hồn tôi (1937), Lỡ bước sang ngang (1940), Mười hai bến nước (1942), Truyện thơ Cây đàn Tỳ bà (1944), Gửi người vợ miền Nam (1955) ...

2. Tác phẩm

- Mùa xuân II xuất bản năm 1958, in trong Nguyễn Bính toàn tập – NXB Hội Nhà văn 2017.

- Thể thơ: 7 chữ

II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

Hoạt động 1: Vẻ đẹp của thiên nhiên khi mùa xuân đến.

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Thiên nhiên mùa xuân được tác giả miêu tả vào thời gian nào?

• Những cảnh vật nào được tác giả miêu tả khi mùa xuân đến?

• Khung cảnh thiên nhiên khi mùa xuân đến hiện lên như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Thời gian: chiều ấm

- Cảnh vật:

+ gió thoảng đưa

+ mưa bụi rắc thưa thưa

+ tơ nhện vừa giăng sợi trắng ngần

+ Lơ lửng mù sương phảng phất mưa

+ …

=> Thể hiện sự tươi mới sống động, vừa hào hứng e lệ trước cảnh sắc mùa xuân. Bầu trời như phủ một sắc trắng mờ ảo của những hạt mưa xuân, chúng đậu trên từng cành cây kẽ lá.

- Thiên nhiên:

+ cây cam quýt cành giao nối

+ lá đón mưa

+ Đôi bờ cỏ dại nở hoa xanh

+ Bãi lạnh bờ dâu sẫm lá tơ

= > Cây cối trong vườn cũng đua nhau đâm chồi nảy lộc, khoe sắc hưởng ứng mùa xuân.

- Sử dụng từ láy “tà tà”, “thưa thưa”

= > Nhấn mạnh sự e lệ của thiên nhiên.

= > Thiên nhiên như khoác trên mình một chiếc áo mới.

= > Đất trời thì như đang có sự chuyển biến thêm nhiều sức sống hơn, như đang báo hiệu mùa xuân thực sự đến rồi.

Hoạt động 2: Tâm trạng và hành động của con người khi mùa xuân đến.

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Những hình ảnh nào cho ta thấy tâm trạng và hành động của con người khi mùa xuân đến?
• Những hình ảnh đấy khiến cho bức tranh mùa xuân hiện ra như thế nào?
• Tác giả đã gửi gắm những tâm tư tình cảm gì qua bài thơ trên?

Sản phẩm dự kiến:

- Xa xa là những đàn cò trắng đang xếp hàng bay đi, những đoàn xe lửa thì nối đuôi nhau chở khách.

+ Xe lửa về Nam chạy chạy mau

+ Một toán cò bay thành hàng chữ nhất

=> Tất cả đã tạo nên một bức tranh mùa xuân nhộn nhịp và tràn đầy sức sống.

- Con người cũng hòa vào không khí mùa xuân khi xúng xính váy áo đi trẩy hội. Mỗi dịp xuân đến là đâu đâu cũng tưng bừng mở lễ hội, tiếng trống đánh vang lên khắp các đường làng.

+ Người đi trẩy hội tóc phơi trần.

+ Vang tiếng trống hội đình

= > Từ hành động của con người ta thấy được tâm trạng: háo hức, hào hứng và vui mừng khi chuẩn bị đón mùa xuân của con người nơi đây.

= > Kết luận:

- Tác giả đã cảm nhận mùa xuân ở tất cả mọi khía cạnh tinh tế, nhạy cảm của mình để cảm nhận mùa xuân đến một cách trọn vẹn nhất.

- Mùa xuân trong thơ Nguyễn Bính lúc nào cũng tràn ngập màu sắc, ngập tràn niềm vui và sự rộn ràng. Tất cả đã tạo nên một khung cảnh thiên nhiên hòa hợp với đất trời, báo hiệu một năm đầy khởi sắc.

III. TỔNG KẾT

GV đặt câu hỏi:

• Giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật của văn bản là gì?

Sản phẩm dự kiến:

1. Nội dung

- Bài thơ ca ngợi vẻ đẹp của cảnh vật thiên nhiên, đất trời trong một chiều mưa xuân. Tác giả miêu tả sự sống bừng tỉnh, sinh sôi nảy nở của muôn loài qua một buổi mưa xuân.

2. Nghệ thuật

- Hình ảnh thơ sinh động, mộc mạc, gần gũi, sử dụng lối nói gián tiếp.

- Sử dụng nhiều hình ảnh nhân hóa, lối nói ví von. 

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Bài thơ “Mưa xuân II” do ai sáng tác?

A. Hàn Mặc Tử

B. Xuân Quỳnh

C. Nguyễn Bính

D. Viễn Phương

Câu 2: Bài thơ Mưa xuân II được viết bằng thể thơ nào?

A. Thơ năm chữ

B. Thơ sáu chữ

C. Thơ tự do

D. Thơ bảy chữ

Câu 3: Bài thơ Mưa xuân II được sáng tác vào năm nào?

A. 1955

B. 1956

C. 1958

D. 1960

Câu 4: Bài Mưa xuân II có xuất xứ từ đâu?

A. Nguyễn Bính toàn tập, tập 1

B. Nguyễn Bính toàn tập, tập 2

C. Nguyễn Bính Thơ và đời

D. Nguyễn Bính - nhà thơ chân quê

Câu 5: Mùa xuân trong thơ Nguyễn Bính được miêu tả như thế nào?

A. Buồn bã và u ám

B. Tràn ngập màu sắc, niềm vui và sự rộn ràng

C. Yên bình và tĩnh lặng

D. Mờ nhạt và không có sức sống

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Viết một đoạn văn ngắn khoảng 10 -12 dòng nêu cảm nghĩ của em về tình cảm bà cháu trong văn bản trên.

Câu 2: Em hãy phân tích cách mà tác giả đã sử dụng ngôn ngữ và hình ảnh để miêu tả mùa xuân, từ đó làm nổi bật cảm nhận tinh tế và niềm vui của thiên nhiên trong thơ Nguyễn Bính.