Giáo án và PPT Ngữ văn 8 chân trời Bài 5: Ông Giuốc-đanh mặc lễ phục (Mô-li-e)

VĂN BẢN 1: ÔNG GIUỐC-ĐANH MẶC LỄ PHỤC

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV đặt câu hỏi phát vấn: Tiếng cười trong hài kịch có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc sống con người?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TRI THỨC NGỮ VĂN

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: 

• Hài kịch là gì?

• Nhân vật trong hài kịch thường là đối tượng nào?

• Hành động trong hài kịch có đặc điểm gì?

• Căn cứ vào đâu để xác định chủ đề?

Sản phẩm dự kiến:

1. Khái niệm

Hài kịch là một thể loại kịch dùng biện pháp gây cười để chế giễu các tính cách và hoạt động xấu xa, lố bịch, lỗi thời của con người. Lão hà tiện, Tác – tuýt, Trưởng giả học làm sang của Mô – li – e,…là những kiệt tác về hài kịch.

2. Đặc điểm của hài kịch

- Nhân vật của hài kịch là đối tượng của tiếng cười, gồm những hạng người hiện thân cho các thí tật xấu hay những gì thấp kém trong xã hội. Tính cách của các nhân vật hài kịch được thể hiện qua những biến cố dẫn đến sự phơi bày, phê phán cái xấu.

- Hành động trong hài kịch là toàn bộ hoạt động của các nhân vật (bao gồm lời thoại, điệu bộ, cử chỉ,…) tạo nên nội dung của tác phẩm kịch. Hành động thể hiện qua lời thoại dưới các dạng: tấn công – phản công; thăm dò – lảng tránh; chất vấn – chối cãi; thuyết phục – phủ nhận/ bác bỏ; cầu xin – từ chối;….

- Xung đột kịch thường nảy sinh dựa trên sự đối lập, mâu thuẫn, tạo nên tác động qua lại giữa các nhân vật hay các thế lực. Có nhiều kiểu xung đột: Xung đột thường diễn ra giữa cái thấp kém với các thấp kém.

- Lời thoại: Là lời của các nhân vật hài kịch nói với nhau (đối thoại), nói với bản thân (độc thoại) hay nói với khán giả (bàng thoại), góp phần thúc đẩy xung đột hài kịch phát triển.

- Lời chỉ dẫn sân khấu: là những lời chú thích ngắn gọn của tác giả biên kịch (thường để trong ngoặc đơn) nhằm hướng dẫn, gợi ý về cách bài trí, xử lí âm thanh, ánh sáng, việc vào – ra sân khấu của diễn viên thủ vai nhân vật cùng trang phục, hành động, cử chỉ, cách nói năng của họ,…

- Thủ pháp trào phúng: Hài kịch thường sử dụng các thủ pháp trào phúng như phóng đại tính lô – gic, tính không hợp tình thế trong hành động của nhân vật (hành vi, lời nói, cử chỉ, trang phục,…) các thủ pháp tăng tiến, giễu nhại, mỉa mai; lối nói hóm hỉnh, lối chơi chữ, lối nói nghịch lí;…

3. Căn cứ để xác định chủ đề

- Chủ đề là vấn đề chính mà tác phẩm muốn nêu lên một hiện tượng đời sống.

Để xác định được chủ đề văn học, cần dựa trên nhiều yếu tố như: nhan đề, hệ thống các chi tiết và mối quan hệ giữa chúng trong tác phẩm; giọng điệu; ngôn từ; thái độ; tình cảm, cảm xúc của chủ thể trữ tình (trong tác phẩm thơ); các xây dựng nhân vật, cốt truyện, sử dụng tình huống, hành động xung đột,…(trong tác phẩm truyện và tác phẩm kịch). 

II. TÌM HIỂU CHUNG VĂN BẢN

HS thảo luận và trả lời câu hỏi:

• Em hãy nêu vài nét về tác giả Môlie mà em biết?

• Em hãy nêu xuất xứ của văn bản.

• Em hãy nêu cấu trúc của văn bản “Ông Giuốc-đanh mặc lễ phục”.

Sản phẩm dự kiến:

1. Tác giả: Mô – li – e (1622 – 1673) là nhà soạn kịch lớn của Pháp, đồng thời là diễn viên thường đóng các vai chính trong một số vở kịch của chính mình.

2. Tác phẩm

- Trích trong vở kịch năm hồi: “Trưởng giả học làm sang”(1670)

- Đoạn trích là lớp kịch kết thúc hồi II.

- Vở kịch nói về Ông giuốc đanh một nhà buôn giàu có nhưng dốt nát quê kệch học đòi làm sang → nhiều kẻ lợi dụng, nịnh hót để moi tiền.

- Gồm 2 cảnh:

• Cảnh 1:Từ đầu→ cho các nhà quý phái, gồm 4 nhân vật Giuốc-đanh,gia nhân, phó may, thợ phụ, cảnh này chỉ có lời thoại của 2 nhân vật Giuốc- đanh và tay thợ phụ→ nói chuyện trang phục nhất là chiếc áo.

• Cảnh 2: Phần còn lại, tăng thêm 4 nhân vật ( thợ phụ) và cộng thêm rất nhiều động tác : bốn tay thợ phụ cởi quần cộc áo ngắn của ông Giuốc-đanh rồi mặc lại cho ông bộ lễ phục theo nhịp điệu của dàn nhạc , ông Giuốc- đanh đi đi lại lại phố áo mới, chân bước , miệng nói theo điệu nhạc => Giuốc đanh mặc lễ phục.

II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

Hoạt động 1: Cảnh 1: ông Giuốc – đanh và Phó may

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

•  Liệt kê các nhân vật xuất hiện trong vở kịch. Ghi lại 3 từ khóa liên quan đến tính cách của nhân vật.

• Theo em vì sao hành động của các nhân vật và cách giải quyết xung đột trong hài kịch trên lại làm bật lên tiếng cười?

Sản phẩm dự kiến:

- Tại phòng khách nhà ông Giuốc- đanh bác phó may mang bộ lễ phục đến

- Có 4 nhân vật : ông Giuốc - đanh , bác phó may , tay thợ phụ,gia nhân của giuốc đanh.

- Đối thoại chính: ông Giuốc- đanh và phó may.

- Chuyện xoay bộ trang phục mới của ông Giuốc - đanh (bộ lễ phục, đôi bít tất, giày, bộ tóc giả và lông đính mũ…)Chủ yếu là bộ lễ phục.

- Chiếc áo ngược hoa. Có thể do sơ xuất cũng có thể là cố tình mà phó may đã may chiếc áo hoa ngược khiến Giuốc - đanh thành trò cười.

- Ông Giuốc-đanh chưa phải mất hết tỉnh táo, vẫn nhận ra chiếc áo ngược hoa.

- Phó may vụng chèo khéo chống bịa ra lí lẽ thuyết phục khiến ông Giuốc-đanh hài lòng.

- Giuốc đanh phát hiện phó may ăn bớt vải. Phó may lảng sang chuyện khác→ nhắc Giuốc đanh mặc thử áo, đánh vào tâm lí.

=> Đoạn kịch có kịch tính cao Phó may đang ở thế bị động sang chủ động, tiếp đến ông Giuốc đanh phát hiện ra phó may ăn bớt vải chuyển sang chủ động

→ phó may chống trả yếu ớt. Nhưng ông ta đã đảo ngược tình huống bằng một nước cờ cao tay đánh vào tâm lí trưởng giả học làm sang của ông Giuốc- đanh.

.

=> Ông Giuốc đanh dốt nát dễ bị mắc lừa mà vẫn tưởng mình “sang”.

…..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Lớp kịch Ông Giuốc-đanh mặc lễ phục nằm ở vị trí nào trong vở kịch Trưởng giả học làm sang ?

A. Kết thúc hồi II của vở kịch

B. Mở đầu hồi II của vở kịch

C. Kết thúc cả vở kịch

D. Kết thúc hồi III của vở kịch

Câu 2: Ông Giuốc-đanh mặc lễ phục gồm mấy cảnh ?

A. Bốn cảnh

B. Ba cảnh

C. Hai cảnh

D. Một cảnh

Câu 3: Hoàn cảnh xuất thân của nhân vật Giuốc-đanh trong đoạn trích là gì?

A. Trong một gia đình trí thức, bản thân ông được học hành tử tế.

B. Trong một gia đình quý tộc sang trọng.

C. Trong một gia đình thương nhân giàu có.

D. Trong một gia đình thuộc dòng họ vua chúa.

Câu 4: Thái độ của ông Giuốc -đanh khi nghe bác phó may giải thích những người quý phái đều mặc áo may hoa ngược như thế nào ?

A. Chê chiếc áo may hoa ngược và yêu cầu bác phó may phải may lại.

B. Chấp nhận chiếc áo may hoa ngược và tỏ ý muốn mặc thử nó.

C. Tán thưởng vẻ sang trọng của chiếc áo may hoa ngược.

D. Tán thưởng vẻ sang trọng của chiếc áo may hoa ngược.

Câu 5: Qua thái độ của ông Giuốc đanh đối với chiếc áo may hoa ngược, em thấy ông ta là người như thế nào ?

A. Cầu kì trong vấn đề ăn mặc.

B. Dốt nát, kém hiểu biết.

C. Thích những cái lạ mắt.

D. Hài hước và hóm hỉnh.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Một số bạn cho rằng nên dùng Trưởng giả học làm sang làm nhan đề cho văn bản trên, một số khác lại cho rằng nhan đề Ông Giuốc-đanh mặc lễ phục mới sát hợp với nội dung của văn bản. Em đồng ý với ý kiến nào? Vì sao?

Câu 2: Căn cứ vào các chỉ dẫn sân khấu, cho biết lớp kịch gồm mấy cảnh. Xem xét số lượng nhân vật tham gia ở mỗi cảnh và các loại động tác, âm thanh trên sân khấu để chứng minh rằng càng về sau kịch càng sôi động.