Giáo án chuyên đề Ngữ văn 12 cánh diều CĐ 2 Phần III: Thực hành nêu ý tưởng chuyển thể và tìm hiểu, giới thiệu, thuyết trình về một tác phẩm nghệ thuật chuyển thể

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Thực hành ý tưởng chuyển thể

- GV cho HS đọc kiến thức trong SGV chuyên đề ngữ văn 12 và trả lời: Từ những hiểu biết về việc chuyển thể một tác phẩm văn học, hãy chia thành 4 nhóm độc lập làm một trong các bài tập sau:

+ Lựa chọn một tác phẩm văn học dân gian và nêu ý tưởng chuyển thể thành một tác phẩm điêu khắc (tượng đài) hoặc hội họa (vẽ tranh)?

+ Nêu ý tưởng chuyển thể một tác phẩm truyện tự chọn thành một kịch bản văn học.

+ Trong các bài thơ trong sách Ngữ văn cấp THPT em thấy bài thơ nào có thể chuyển thể thành bài hát? Vì sao?

+ Từ một tác phẩm văn xuôi có trong sách Ngữ văn cấp THPT hãy nêu ý tưởng chuyển thể thành một truyện tranh?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

•  HS thảo luận để trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện nhóm lên trả lời câu hỏi.

- Các nhóm khác lắng nghe nhận xét và bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

1. Thực hành ý tưởng chuyển thể

- HS tự chọn 1 trong 4 đề tài. Tuy nhiên cần lưu ý:

+ Thế nào là ý tưởng chuyển thể? Bước này là thứ 2 sau khi lựa chọn được tác phẩm.

+ Ý tưởng chuyển thể là những dự kiến về phương hướng, ý đồ chuyển thể. Có nhiều cơ sở để xác định ý tưởng chuyển thể. Trước hết, cần dựa vào đặc trưng thể loại. Nếu là bài thơ trữ tình giàu âm hưởng, nhịp điệu thì ý tưởng chuyển thể khác với truyện có cốt truyện, xung đột, tình huống có nhiều đặc sắc. Nếu tác phẩm có những nhân vật độc đáo, nhiều cảnh đặc sắc khác lạ thì việc nêu ý tưởng có thể khác với những tác phẩm giàu chất trữ tình...

- Ngoài ra, còn có nhiều cơ sở để nêu ý tưởng như dựa vào đề tài, thông điệp, tư tưởng chính của tác phẩm; dựa vào ý nghĩa thời sự hoặc bút pháp nghệ thuật nổi bật của tác phẩm văn học.

Nhiệm vụ 2: Thực hành tìm hiểu một tác phẩm chuyển thể

• GV cho HS đọc kiến thức SGK và ngữ liệu Cậu Vàng – sáng tạo và chỉn chu nhưng chưa đủ để thực hiện các yêu cầu bên dưới:

a. Trình bày các bước để tiến hành tìm hiểu một tác phẩm đa chuyển thể từ tác phẩm văn học?

b. Tác phẩm chuyển thể mà bài báo đề cập thuộc ngành nghệ thuật nào, liên quan đến tác phẩm văn học của ai và được học ở lớp nào?

c. Bài báo nêu trên bàn luận về vấn đề gì, có những nội dung lớn nào?

d. Việc tìm hiểu một tác phẩm chuyển thể cần chú ý các yêu cầu nào? Yêu cầu nào là trọng tâm của hoạt động này?

e. Những thành công và hạn chế của tác phẩm chuyển thể Cậu vàng là gì?

f. Những nhận xét, đánh giá về ưu điểm và hạn chế của tác phẩm chuyển thể Cậu Vàng của tác giả bài báo có sức thuyết phục không? Vì sao?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

•  HS thảo luận để trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện nhóm lên trả lời câu hỏi.

- Các nhóm khác lắng nghe nhận xét và bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

2. Thực hành tìm hiểu một tác phẩm chuyển thể

a. Chọn và tìm hiểu  về một tác phẩm đã chuyển thể từ tác phẩm văn học có trong sách Ngữ văn cấp THPT cần tiến hành theo các bước sau:

- Chuẩn bị

+ Đọc kĩ phần II. Cách tìm hiểu, giới thiệu thuyết trình về một tác phẩm nghệ thuật được chuyển thể đặc biệt là các yêu cầu của việc tìm hiểu một tác phẩm chuyển thể để vận dụng vào hoạt động thực hành trong chuyên đề này.

+ Xác định tác phẩm đã chuyển thể từ tác phẩm văn học.

+ Đọc lại tác phẩm văn học được chuyển thể.

- Tìm hiểu tác phẩm chuyển thể

+ Thực hiện việc tìm hiểu tác phẩm chuyển thể theo các yêu cầu nêu ở phần II mục 1.

b. Tác phẩm chuyển thể mà bài báo đề cập thuộc ngành nghệ thuật phim điện ảnh được lấy cảm hứng từ một số tác phẩm của cố nhà văn Nam Cao, được học trong chương trình ngữ văn THPT.

c. Bài báo trên bàn luận 2 vấn đề với 2 nội dung lớn:

+ Thế giới điện ảnh Nam Cao.

+ Nhân vật chính nhiều tranh cãi.

d. Việc tìm hiểu một tác phẩm chuyển thể cần chú ý yêu cầu:

+ Thứ nhất, chọn cách thức chuyển thể phù hợp. Có thể là chuyển thể trung thành với nguyên tác hoặc cũng có thể là phỏng theo.

+   Thứ hai, lựa chọn nhân vật gần sát thực với nguyên tác không nên xa rời thực tế.

+ Cuối cùng nhà văn có thể sáng tạo nhưng nên giữ tinh thần gốc của tác phẩm.

e. Thành công và hạn chế của Cậu Vàng là:

- Thành công:

+ Sự pha trộn giữa cách kể chuyện qua góc nhìn hiện đại cùng với kĩ thuật tân tiến của kĩ xảo điện ảnh..... mang đến sự thú vị và bất ngờ cho khán giả.

+ Phim giữ được tinh thần và  giá trị nhân văn của nguyên tác.

+ Hình ảnh, bối cảnh làng quê Việt Nam được tái hiện đầy tính nghệ thuật.

- Hạn chế:

+ Bối cảnh nghệ thuật với thước phim lung linh chưa giúp lột tả được sự bí bách, cùng quẫn đau đớn cùng cực của người dân. 

+ Bộ phim càng về sau càng tác khỏi nguyên tác, dàn trải với nhiều nhân vật.

+ Nhân vật chính gây nhiều tranh cãi. 

+ Nhân vật chính chưa góp phần đẩy câu chuyện lên cao trào. 

f. Những nhận xét đánh giá về ưu điểm và hạn chế của tác phẩm chuyển thể Cậu Vàng vô cùng thuyết phục. Phân tích sâu sắc đa dạng nhiều khía cạnh và có minh chứng cụ thể.

Nhiệm vụ 3: Thực hành giới thiệu thuyết trình về một tác phẩm chuyển thể

• GV cho HS đọc kiến thức SGK và ngữ liệu Phim Đốt rừng – Sáng tinh thần Đặng Thùy Trâm để thực hiện các yêu cầu bên dưới:

- Lập dàn ý cho bài giới thiệu thuyết trình về bộ phim?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.

•  HS thảo luận để trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận.

- GV mời đại diện nhóm lên trả lời câu hỏi.

- Các nhóm khác lắng nghe nhận xét và bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

3. Thực hành giới thiệu thuyết trình về một tác phẩm chuyển thể

 1. Mở bài

- Tác phẩm chuyển thể Đừng đốt được sản xuất vào năm 2009, do Đặng Minh Nhật đạo diễn và viết kịch bản.

- Phim được tạo dựng dựa trên hai quyển nhật kí nổi tiếng cùng tên của nữ bác sĩ – liệt sĩ Đặng Thùy Trâm, được viết từ ngày 8 tháng 4 năm 1968 đến ngày 20 tháng 6 năm 1970 (trước khi cô hi sinh 2 ngày).

- Phim có sự tham gia diễn xuất của Minh Hương (vai Đặng Thùy Trâm), Tina Dương (vai Mai), Matthews Korchs (vai Fred lúc trẻ) và nhiều diễn viên khác.

- Phim đã giành được giải Bông Sen Vàng tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 16 năm 2009 và chiến thắng 6 hạng mục của Giải Cánh Diều vàng năm 2010.

- Bộ phim được phát hành cuối tháng 4 năm 1009 tại Việt Nam và được chiếu ở Liên hoan Phim quốc tế ASEM tại Hà Nội giữa tháng 5 năm 2009.

2. Nội dung

Mục đích tìm hiểu của nội dung bài báo “Phim đừng đốt – sáng tinh thần của Đặng Thùy Trâm:

…………………..