Giáo án điện tử chuyên đề Lịch sử 12 cánh diều CĐ 1: Lịch sử tín ngưỡng và tôn giáo ở Việt Nam (P1)

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC NGÀY HÔM NAY!

Phương đình Nhà thờ chính tòa Phát Diệm (huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình)

KHỞI ĐỘNG

KHỞI ĐỘNG

Mời các em đón xem video toàn cảnh về Nhà thờ Phát Diệm!

Em có nhận xét gì về kiến trúc của Nhà thờ chính tòa Phát Diệm?

?

?

?

KHỞI ĐỘNG

Phương đình

Phương đình

• Hoàn thành năm 1899
• Là công trình mặt tiền Nhà thờ chính toà Phát Diệm.
• Cao 25m, rộng 17m, dài 24m.
• Gồm ba tầng được xây dựng bằng đá phiến, lớn nhất là tầng dưới cùng được xây dựng bằng đá xanh.
• Kiểu kiến trúc độc đáo thể hiện sự kết hợp của văn hóa phương Đông và phương Tây.

CHUYÊN ĐỀ 1. LỊCH SỬ TÍN NGƯỠNG VÀ TÔN GIÁO Ở VIỆT NAM

NỘI DUNG BÀI HỌC

PHẦN II

Một số tín ngưỡng ở Việt Nam

PHẦN III

Một số tư tưởng và tôn giáo ở Việt Nam

PHẦN I

Khái niệm tín ngưỡng, tôn giáo

I

KHÁI NIỆM

TÍN NGƯỠNG, TÔN GIÁO

1. Khái niệm tín ngưỡng

Em hãy đọc thông tin mục I.1 - SGK tr.4, Tư liệu 1 và trả lời câu hỏi: Giải thích khái niệm của tín ngưỡng.

Tư liệu 1. “- Hoạt động tín ngưỡng là hoạt động thờ cúng tổ tiên, các biểu tượng linh thiêng; tưởng niệm và tôn vinh người có công với đất nước, với cộng đồng; các lễ nghi dân gian tiêu biểu cho những giá trị lịch sử, văn hoa, đạo đức xã hội.

- Lễ hội tín ngưỡng là hoạt động tín ngưỡng tập thể được tổ chức theo lễ nghi truyền thống nhằm đáp ứng nhu cầu tinh thần của cộng đồng.

- Cơ sở tín ngưỡng là nơi thực hiện hoạt động tín ngưỡng của cộng đồng như đình, đền, miếu, nhà thờ dòng họ và những cơ sở tương tự khác".

(Điều 2, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo)

Khái niệm: là niềm tin của con người được thể hiện thông qua những lễ nghi gắn liền với phong tục tập, tập quán truyền thống.

Đặc điểm, tính chất:

Niềm tin trong tín ngưỡng có yếu tố siêu nhiên, linh thiêng.

Tín ngưỡng mang tính chất dân gian.

Là yếu tố vượt lên trên tự nhiên, không giải thích được.

Lưu truyền trong một cộng đồng dân cư hoặc một vùng lãnh thổ nhất định.

Không mang tính chất bắt buộc.

Không có hệ thống nghi lễ và giáo lí.

Mở rộng

Tôn giáo và tín ngưỡng

Mê tín và dị đoan

Mê tín: tin mù quáng những chuyện thần thánh, ma quỷ, số mệnh

Dị đoan: sự huyễn hoặc do tin vào những điều không đúng.

Gây thiệt hại cho những người mê muội tin theo, không phù hợp với sự phát triển chung của xã hội.

Nêu sự khác nhau giữa tín ngưỡng và mê tín dị đoan.

Thể hiện nhu cầu của đời sống tinh thần, đời sống tâm linh.

Kiếm tiền, trục lợi.

Hầu hết không ai làm việc chuyên nghiệp hay bán chuyên nghiệp.

Hầu hết là hoạt động bán chuyên nghiệp hoặc chuyên nghiệp, sống dựa vào việc hoạt động mê tín dị đoan.

Sinh hoạt tín ngưỡng có cơ sở thờ tự riêng (đình, từ đường, miếu,…).

Thường sử dụng không gian nào đó của những cơ sở thờ tự của tín ngưỡng dân gian để hành nghề hoặc hành nghề tại tư gia.

Sinh hoạt định kỳ tại cơ sở thờ tự (ngày mùng Một, Rằm âm lịch hàng tháng ra đình làm; đến ngày giỗ bố mẹ ông bà, phải làm giỗ,…)

Hoạt động không định kỳ.

Được pháp luật bảo vệ, xã hội thừa nhận.

Pháp luật không thừa nhận, xã hội lên án.

Tín ngưỡng phổ biến

Thờ cúng tổ tiên, thờ Mẫu

Thờ Thành hoàng làng

Thờ người có công với đất nước

Thờ ông tổ dạy nghề

Cho biết ở Việt Nam có những tín ngưỡng phổ biến nào?

Thờ tiên sư

Thờ yếu tố thần linh trong tự nhiên

Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên

Tín ngưỡng thờ Mẫu

Tín ngưỡng thờ Thành hoàng làng

Tượng anh hùng dân tộc

Nguyễn Trung Trực

Nhà trưng bày ở Chùa Hang (Trà Vinh), phía trước cột thờ có hình một con rắn lớn

Đền thờ thần Cao Sơn sau hang sáng ở chùa Bái Đính, Ninh Bình

2. Khái niệm tôn giáo

Khai thác thông tin mục I.2, Tư liệu - SGK tr.5, 6 và trả lời câu hỏi: Giải thích khái niệm tôn giáo.

Tư liệu 2. “ ... Có thể coi đối tượng của tôn giáo là thế giới bao gồm các lực lượng siêu nhiên, vô hình, mang tính thiêng liêng, được chấp nhận một cách trực giác và tác động qua lại một cách siêu thực (hay hư ảo) với con người, nhằm lí giải những vấn đề trên trần thế cũng như ở thế giới bên kia. Tôn giáo được biểu hiện đa dạng tuỳ thuộc vào những thời kì lịch sử, hoàn cảnh địa lí - văn hoa khác nhau của từng cộng đồng xã hội hay tôn giáo khác nhau".

(Đặng Nghiêm Vạn, Lý luận về tôn giáo và tình hình tôn giáo ở Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2012, tr.82)

Là niềm tin của con người vào các thế lực siêu nhiên, với hệ thống quan niệm và hoạt động bao gồm đối tượng tôn thờ, giáo lí, giáo luật, lễ nghi và tổ chức.

TÔN GIÁO

Khái niệm: Là thế giới bao gồm các lực lượng siêu nhiên, vô hình, mang tính thiêng liêng, được chấp nhận một cách trực giác và tác động qua lại một cách siêu thực (hay hư ảo) với con người.

Biểu hiện: Đa dạng tùy thuộc vào những thời kì lịch sử, hoàn cảnh địa lí – văn hóa khác nhau của từng cộng đồng xã hội hay tôn giáo khác nhau”.

Mục đích: Lí giải những vấn đề trên trần thế cũng như những vấn đề trên trần thế cũng như ở thế giới bên kia.

Đặng Nghiệm Vạn. Lí luận về tôn giáo và tình hình tôn giáo ở Việt Nam, NXB Chính trị Quốc gia – Sự thật, Hà Nội, 2012, tr.82

Mở rộng kiến thức: Tôn giáo

Thảo luận nhóm đôi: Tín ngưỡng và tôn giáo có điểm giống và khác nhau như thế nào?

Niềm tin vào “tính thiêng là nhân tố cơ bản tạo nên đời sống tâm linh của con người. Tín ngưỡng, tôn giáo ra đời, phát triển cùng với con người và xã hội loài người.

mang tính dân tộc, dân gian nhiều hơn tôn giáo; tính tổ chức và giáo lí không chặt chẽ.

tính tổ chức và giáo lí chặt chẽ.

Tín ngưỡng phổ biến

--------------- Còn tiếp ---------------