Nêu được khái niệm hydrocarbon, alkane.
Viết được công thức cấu tạo và gọi tên được một số alkane đơn giản và thông dụng (C1 – C4).
Viết được phương trình hóa học phản ứng đốt cháy của butane.
Tiến hành được (hoặc quan sát qua học liệu điện tử) thí nghiệm đốt cháy butane từ đó rút ra được tính chất hóa học cơ bản của alkane.
Trình bày được ứng dụng làm nhiên liệu của alkane trong thực tiễn.

2. Năng lực

Năng lực chung:

Năng lực giao tiếp và hợp tác: Chủ động giao tiếp trong nhóm, trình bày rõ ý tưởng cá nhân và hỗ trợ nhau hoàn thành nhiệm vụ chung, tự tin và biết kiểm soát cảm xúc, thái độ khi nói trước nhiều người.
Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thu thập và làm rõ thông tin có liên quan đến vấn đề; phân tích để xây dựng được các ý tưởng phù hợp.

Năng lực đặc thù:

Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Nhận ra, giải thích được vấn đề thực tiễn dựa trên kiến thức khoa học tự nhiên.
Năng lực tìm hiểu tự nhiên:
Sử dụng được ngôn ngữ, hình vẽ, sơ đồ, biểu bảng để biểu đạt quá trình tìm hiểu vấn đề và kết quả tìm kiếm.
Viết được báo cáo sau quá trình tìm hiểu.
Năng lực nhận thức khoa học tự nhiên:
Nêu được khái niệm hydrocarbon, alkane.
Viết được công thức cấu tạo và gọi tên được một số alkane đơn giản và thông dụng (C1 – C4).
Viết được phương trình hóa học phản ứng đốt cháy của butane.
Tiến hành được (hoặc quan sát qua học liệu điện tử) thí nghiệm đốt cháy butane từ đó rút ra được tính chất hóa học cơ bản của alkane.
Trình bày được ứng dụng làm nhiên liệu của alkane trong thực tiễn.

3. Phẩm chất

Tham gia tích cực hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.
Cẩn trọng, trung thực và thực hiện các yêu cầu trong bài học.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

Tài liệu: SGK, SGV Khoa học Tự nhiên 9, hình ảnh các loại nhiên liệu khác nhau có thành phần chính là butane, dụng cụ, hóa chất thực hiện thí nghiệm đốt cháy butane.
Thiết bị dạy học: Máy tính, máy chiếu.

2. Đối với học sinh

Tài liệu: SGK Khoa học Tự nhiên 9
Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học theo yêu cầu của GV.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: HS có hứng thú học tập, nhu cầu tìm hiểu; dùng những kiến thức, kĩ năng cần thiết để thực hiện yêu cầu, khám phá kiến thức mới.

b. Nội dung: Quan sát hình ảnh GV cung cấp và thực hiện yêu cầu theo hướng dẫn của GV.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về tầm quan trọng của alkane trong công nghiệp và trong cuộc sống hàng ngày.

d. Tổ chức thực hiện

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát các hình ảnh các ứng dụng của alkane sau:

Xăng, dầu quay đầu giảm giá | Tạp chí Kinh tế và Dự báo

- GV nêu câu hỏi: Dựa vào các hình trên, em hãy cho biết các ứng dụng của alkane trong đời sống.

- GV nêu vấn đề: Ngoài các ứng dụng trên, em còn biết ứng dụng nào khác của alkane?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, quan sát hình và suy nghĩ trả lời câu hỏi của GV.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời 2 – 3 HS trả lời câu hỏi:

* Ứng dụng của alkane:

+ Dùng làm nhiên liệu (xăng, dầu, ga).

+ Dùng làm nến.

* Một số ứng dụng khác: làm nguyên liệu, vật liệu, dung môi,….

- Các HS khác lắng nghe để nhận xét câu trả lời của bạn mình.

- GV khuyến khích HS có thể có nhiều ý kiến khác nhau trong quá trình thực hiện bài tập.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, dẫn dắt HS vào bài học: Từ đầu buổi đến giờ chúng ta đã kể tên được một số ứng dụng của alkane. Vậy alkane là gì? Dựa trên những tính chất gì mà alkane được sử dụng làm nhiên liệu? Để trả lời cho các câu hỏi đó, chúng ta cùng vào bài học ngày hôm nay Bài 21 – Alkane.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu khái niệm hydrocarbon, alkane

a. Mục tiêu: Nêu được khái niệm của hydrocarbon và alkane; Viết được công thức cấu tạo và gọi tên một số alkane đơn giản (C1 - C4).

b. Nội dung: Thông qua hoạt động nhóm quan sát hình ảnh và đọc nội dung trong sách giáo khoa, trả lời các câu hỏi hình thành kiến thức bài học.

c. Sản phẩm: Ứng khái niệm của hydrocarbon và alkane.

d. Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu khái niệm hydrocarbon.

Bước 1 : GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát các hình ảnh sau và trả lời câu hỏi:

Gas (C₃H₈, C₄H₁₀)

Đèn xì oxygen – acetylene (C₂H₂)

Xăng (C₇H₁₆, ...)

Nến (C₂₀H₂₄, ...)

Các chất trên đều là hidrocarbon. Em hãy nhận xét thành phần của các chất này và đưa ra khái niệm hydrocarbon là gì?

- GV yêu cầu HS quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi:

Vì sao methane, ethylene được gọi là hydrocarbon?

Methane (CH₄)

Ethylene (C₂H₄)

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát hình, đọc thông tin trong bài để thực hiện yêu cầu của GV.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết); ghi lại những HS tích cực, những HS chưa tích cực để điều chỉnh.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 - 3 HS xung phong trả lời.

* Đáp án

+ DKSP

+ Methane (CH₄) và ethylene (C₂H₄) đều là hydrocarbon vì trong phân tử chỉ chứa nguyên tố carbon và hydrogen.

- Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận

- GV chuyển sang nội dung mới.

1. Khái niệm hydrocarbon, alkane

1.1 Trình bày khái niệm hydrocarbon

- Thành phần: carbon, hydrogen.

- Khái niệm: Hydrocarbon là hợp chất hữu cơ chỉ chứa nguyên tố carbon và hydrogen.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu khái niệm alkane.

Bước 1 : GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát các hình ảnh công thức cấu tạo của một số alkane sau và thực hiện nhiệm vụ:

Nhiệm vụ: Hãy viết công thức phân tử, công thức cấu tạo thu gọn và cho biết đặc điểm cấu tạo các alkane ở các hình trên.

- GV yêu cầu HS rút ra khái niệm alkane thông qua nhiệm vụ trên.

- GV giới thiệu đặc điểm cấu tạo, tính chất vật lí, công thức chung và tên gọi của alkane.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát hình, đọc thông tin trong bài để thực hiện yêu cầu của GV.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết); ghi lại những HS tích cực, những HS chưa tích cực để điều chỉnh.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 - 3 HS xung phong trả lời.

* Đáp án

+ Công thức phân tử, công thức cấu tạo thu gọn được biểu diễn trong bảng đính dưới HĐ1.

+ Nhận xét: Đặc điểm cấu tạo các alkane là chỉ có liên kết đơn, mạch hở, không phân nhánh.

- Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận.

- GV chuyển sang nội dung mới.

1.2 Trình bày khái niệm alkane

- Khái niệm: Alkane là hydrocarbon mạch hở, chỉ chứa liên kết đơn (C-C, C-H) trong phân tử.

- Liên kết đơn trong phân tử alkane là liên kết

Không phân cực và tương đối trơ ở nhiệt độ thường.

- Tính chất vật lý:

+ C1 – C4 và neopentane: thể khí.

+ C5 đến C17 : thể lỏng

+ C18 trở lên: rắn, màu trắng.

Nhiệt độ sôi tăng dần theo số nguyên tử C, phân nhánh có nhiệt độ sôi thấp hơn không phân nhánh.

- Tan trong dung môi hữu cơ.

- Công thức chung: C_nH_2n+2.

Trong đó

- Tên gọi:

Tên tiền tố La tinh + ane.

Số C	Tên tiền tố La tinh
1	meth
2	eth
3	prop
4	but
5	pent
6	hex
7	hept
8	oct
9	non
10	dec

	Công thức phân tử	Công thức cấu tạo
Methane	CH₄	CH₄
Ethane	C₂H₆	CH₃– CH₃
Propane	C₃H₇	CH₃ – CH₂– CH₃
Butane	C₄H₁₀	CH₃ – CH₂ – CH₂ – CH₃

Hoạt động 2. Tìm hiểu thí nghiệm đốt cháy butane

a. Mục tiêu: Viết được phương trình hoá học phản ứng đốt chát của butane; tiến hành được (hoặc quan sát video) thí nghiệm đốt cháy butane, từ đó rút ra được tính chất hoá học cơ bản của alkane.

b. Nội dung: Thông qua hoạt động nhóm quan sát hình ảnh và đọc nội dung trong sách giáo khoa, trả lời các câu hỏi hình thành kiến thức bài học.

c. Sản phẩm: Sản phẩm cháy và PTHH của phản ứng.

d. Tổ chức hoạt động: