Giáo án KHTN 9 Chân trời bài 34: Nguồn carbon. Chu trình carbon và sự ấm lên toàn cầu

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm cử ra nhóm trưởng và thư kí để ghi lại kết quả thảo luận.

- GV yêu cầu các nhóm quan sát hình 34.1.

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm, trả lời câu hỏi Thảo luận 1: Quan sát Hình 34.1, hãy cho biết carbon tồn tại dưới những dạng nào trong tự nhiên.

- GV tổ chức cho các nhóm liên hệ thực tế, hoàn thành câu hỏi Luyện tập: Em hãy tìm một số vật thể trong tự nhiên có thành phần là hợp chất của nguyên tố carbon.

- GV hướng dẫn HS tìm hiểu phần Mở rộng để biết thêm dạng thù hình khác của carbon do con người tạo nên.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS đọc và tìm hiểu thông để trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời câu hỏi. 

* Trả lời câu hỏi Thảo luận (DKSP).

* Trả lời câu hỏi Luyện tập: Một số vật thể trong tự nhiên được tạo nên từ nguyên tố carbon như kim cương, than chì, gỗ,…

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về dạng tồn tại của carbon trong tự nhiên.

- GV chuyển sang nội dung mới.

1. Nguồn carbon và chu trình carbon trong tự nhiên 

* Một số dạng tồn tại phổ biến của carbon trong tự nhiên

- Một số dạng tồn tại của carbon trong tự nhiên:

+ Đơn chất: than chì, kim cương, carbon vô định hình.

+ Hợp chất vô cơ: carbon dioxide, muối carbonate,….

+ Hợp chất hữu cơ: hydrocarbon, carbohydrate, protein, vitamin,…

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS hoạt động cá nhân, quan sát hình sau.

- GV yêu cầu mỗi HS tìm hiểu, thu thập thông tin trong SGK để hoàn thành câu hỏi Thảo luận 2: Em hãy cho biết vì sao các nhiên liệu than mỏ, khí thiên nhiên, khí mỏ dầu khi đốt cháy sẽ sinh ra khí CO₂.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS đọc và tìm hiểu thông để trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời câu hỏi. 

* Trả lời câu hỏi Thảo luận: Do các loại nhiên liệu đều chứa các hợp chất của carbon nên khi đốt cháy sẽ sinh ra sản phẩm là khí CO₂.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về sản phẩm và sự phát năng lượng từ quá trình đốt cháy than, các hợp chất hữu cơ.

- GV chuyển sang nội dung mới.

1. Nguồn carbon và chu trình carbon trong tự nhiên 

* Sản phẩm và sự phát năng lượng từ quá trình đốt cháy than, các hợp chất hữu cơ

- Than mỏ, dầu mỏ, khí thiên nhiên, khí mỏ dầu,… là loại nhiên liệu chứa carbon ⇒ Khi đốt cháy tạo khí carbon dioxide, giải phóng năng lượng dưới dạng nhiệt.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 4 nhóm.

- GV yêu cầu HS quan sát hình sau. 

- GV yêu cầu mỗi nhóm tìm hiểu, thu thập thông tin trong SGK để hoàn thành câu hỏi Thảo luận 3, 4:

3. Sự chuyển hóa carbon trong tự nhiên diễn ra như thế nào?

4. Em hãy trình bày dưới dạng sơ đồ về vai trò của carbon dioxide trong chu trình carbon.

- GV tổ chức cho HS thảo luận nhóm, trả lời câu hỏi Luyện tập: Trong chu trình carbon, quá trình nào đóng vai trò quan trọng nhất trong việc hấp thụ carbon dioxide từ khí quyển?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS quan sát hình, thảo luận nhóm, đọc và tìm hiểu thông để trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời câu hỏi. 

* Trả lời câu hỏi Thảo luận:

3. Sự chuyển hóa carbon trong tự nhiên diễn ra thường xuyên, liên tục và tạo thành một chu trình khép kín.

4.

* Trả lời câu hỏi Luyện tập: Trong chu trình carbon, quá trình hô hấp đóng vai trò quan trọng nhất trong việc hấp thụ carbon dioxide từ khí quyển.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về chu trình carbon và vai trò của carbon dioxide trong chu trình đó.

- GV chuyển sang nội dung mới.

1. Nguồn carbon và chu trình carbon trong tự nhiên 

* Chu trình carbon trong tự nhiên và vai trò của carbon dioxide trong chu trình đó

- Sự chuyển hóa carbon trong tự nhiên diễn ra thường xuyên, liên tục, tạo thành chu trình khép kín (chu trình carbon).

- Vai trò của CO₂: chất trung gian của quá trình trao đổi carbon giữa các hệ sinh thái trên Trái Đất.

- Chu trình carbon:

+ Quá trình hấp thu làm giảm lượng carbon dioxide trong khí quyển:

• Thực vật hấp thu CO₂ trong không khí, thực hiện quá trình quang hợp tạo các hợp chất hữu cơ giúp thực vật phát triển. Động vật sử dụng thực vật làm thức ăn, hợp chất chứa carbon trong thực vật chuyển sang động vật.

• Carbon dioxide hòa tan trong nước biển, sông, hồ.

+ Quá trình phát thải CO₂: CO₂ phát thải chủ yếu qua quá trình hô hấp, ngoài ra CO₂ còn được tạo thành qua các hoạt động sống của con người (đốt nhiên liệu phục vụ sản xuất, phương tiện giao thông,…).

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 4 nhóm.

- GV yêu cầu mỗi nhóm tìm hiểu, thu thập thông tin trong SGK để hoàn thành câu hỏi Thảo luận 5: Trong tự nhiên, methane được tạo thành từ đâu?

- GV tổ chức cho nhóm HS tổng kết thông tin liên quan đến nguồn gốc của methane thông qua trả lời câu hỏi Luyện tập: Hãy sử dụng sơ đồ tư duy để tóm tắt lại nguồn gốc của methane.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS đọc và tìm hiểu thông để trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời câu hỏi. 

* Trả lời câu hỏi Thảo luận: Trong tự nhiên, methane được tìm thấy trong các mỏ khí (khí thiên nhiên, khí mỏ dầu) ở đáy đại dương. Ngoài ra, methane cũng được hình thành do vi khuẩn phân hủy các chất hữu cơ từ xác động – thực vật (trong điều kiện không có oxygen).

* Trả lời câu hỏi Luyện tập (DKSP).

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về nguồn gốc của methane.

- GV chuyển sang nội dung mới.

2. Nguồn gốc của methane 

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm cử ra thư kí để ghi nhận câu trả lời của nhóm.

- GV yêu cầu mỗi nhóm tìm hiểu, thu thập thông tin trong SGK để hoàn thành câu Thảo luận 6: Vì sao lượng khí nhà kính trên Trái Đất ngày càng tăng?

- GV hướng dẫn HS phân tích nguyên nhân gây ra hiệu ứng nhà kính thông qua hình sau (Hiệu ứng nhà kính (Greenhouse Effect) là một hiệu ứng khiến không khí trên Trái Đất nóng lên do bức xạ sóng ngắn của Mặt Trời có thể đi xuyên qua tầng khí quyển chiếu thẳng xuống mặt đất, mặt đất hấp thụ nóng lên lại bức xạ sóng dài vào khí quyển để CO₂ hấp thu làm cho không khí nóng lên):

……………………

3. Hiệu ứng nhà kính và sự ấm lên toàn cầu 

* Nguyên nhân gây ra hiệu ứng nhà kính

- Nguyên nhân chính gây hiệu ứng nhà kính: CO₂ và CH₄.

- Vai trò của khí nhà kính: giữ nhiệt cho Trái Đất.

- Lượng khí nhà kính tăng quá cao dẫn đến hiện tượng ấm lên toàn cầu.